W wielu niemieckich firmach można spotkać się z formą wsparcia pracowników, jaką jest pożyczka pracownicza (niem. Arbeitgeberdarlehen, zamiennie używa się też terminów Personalkredit, Mitarbeiterdarlehen i Firmendarlehen). Z reguły warunki umowy pożyczki zawieranej pomiędzy pracodawcą a pracownikiem są korzystniejsze niż w przypadku tradycyjnego kredytu bankowego. Ale uwaga: korzyści finansowe będące efektem pożyczki pracowniczej są traktowane jak świadczenia rzeczowe i zasadniczo podlegają opodatkowaniu na takich samych zasadach jak wynagrodzenie za pracę. Istnieją jednak pewne limity zwolnień. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.
Pracodawca może Wam również pomóc w formie dotacji na spłatę odsetek (niem. Zinszuschuss). Dotacja na spłatę odsetek działa w następujący sposób: zaciągacie kredyt, a Wasz pracodawca zobowiązuje się do płacenia pożyczkodawcy tak zwanej rekompensaty odsetkowej (niem. Zinsausgleichszahlung) – innymi słowy, to on płaci Wasze odsetki od kredytu. Jednakże dotacja na spłatę odsetek ma konsekwencje podatkowe, ponieważ płatności z tytułu rekompensaty odsetkowej stanowią wymierną korzyść pieniężną i dochód w pełni podlegający opodatkowaniu. Oznacza to brak ulg podatkowych. Zostało to potwierdzone przez Federalny Trybunał Finansowy w orzeczeniu VI R 67/03.
W jaki sposób oblicza się korzyści wynikające z preferencyjnego oprocentowania pożyczki pracowniczej?
Korzyści wynikające z preferencyjnego oprocentowania są zawsze świadczeniami rzeczowymi. Oznacza to, że podlegają one opodatkowaniu zawsze wtedy, gdy suma niespłaconej jeszcze pożyczki przekracza na koniec okresu, za który wypłacane jest wynagrodzenie, kwotę 2.600 euro.
Jeśli pożyczka oparta jest na komercyjnej stopie procentowej, nie ma korzyści związanej z oprocentowaniem. W związku z tym nie trzeba również płacić podatku.
Jeśli otrzymacie od swojego pracodawcy niskooprocentowaną lub wręcz nieoprocentowaną pożyczkę, jedna kwestia jest kluczowa z punktu widzenia opodatkowania, a mianowicie to, czy pracujecie dla instytucji finansowej, czy też nie. W zależności od tego, u jakiego pracodawcy jesteście zatrudnieni, obowiązują różne zasady.
Zatrudnienie w firmie nie będącej instytucją finansową
Jeśli nie pracujecie w instytucji finansowej, ale na przykład w sklepie detalicznym, istnieją dwa sposoby na określenie wymiernej korzyści pieniężnej:
- korzyść związana z preferencyjnym oprocentowaniem pożyczki to kwota wynikająca z różnicy pomiędzy stopą procentową odniesienia dla porównywalnych pożyczek w momencie jej udzielenia, pomniejszoną o 4%, a uzgodnioną stopą procentową pożyczki udzielonej przez pracodawcę.
- korzyść związana z preferencyjnym oprocentowaniem pożyczki to kwota wynikająca z różnicy pomiędzy najkorzystniejszą ceną porównywalnej pożyczki na rynku a uzgodnioną stopą procentową pożyczki udzielonej przez pracodawcę.
Jeśli korzyść związana z oprocentowaniem przekracza limit zwolnienia wynoszący 44 euro miesięcznie, korzyść ta podlega w całości opodatkowaniu i składkom na ubezpieczenie społeczne.
Uproszczony przykład:
Pracownik otrzymuje od pracodawcy pożyczkę w wysokości 20.000 euro, której efektywna stopa procentowa wynosi 2% w skali roku. Porównywalna efektywna stopa procentowa podawana przez Deutsche Bundesbank wynosi 4,71%.
4,71% – 0,19% (4% z 4,71%) = 4,52%
4,52% – 2% (uzgodniona stopa procentowa) = 2,52%
Tym samym korzyść z tytułu preferencyjnego oprocentowania wynosi miesięcznie:
2,52% z 20.000 euro x 1/12 = 42 euro
W tym przykładzie limit zwolnienia w wysokości 44 euro nie został przekroczony. Korzyść wynikająca z preferencyjnego oprocentowania pożyczki pracowniczej jest więc wolna od podatku.
Co istotne, jeżeli pożyczka jest spłacana co miesiąc, wymierna korzyść pieniężna musi być przeliczana co miesiąc na nowo w oparciu o wysokość pozostałego zadłużenia, przy czym stopa procentowa stanowiąca punkt odniesienia pozostaje niezmieniona przez cały okres spłaty pożyczki.
Jaka stopa procentowa jest brana pod uwagę – warunki udzielania kredytów są przecież różne w różnych bankach!
Deutsche Bundesbank regularnie publikuje dane statystyczne dotyczące stóp procentowych. Statystyki te pokazują średnią miesięczną stopę procentową, którą można wykorzystać jako wartość referencyjną dla pożyczki pracowniczej.
Zatrudnienie w instytucji finansowej – na czym polega różnica?
Jeśli pracujecie np. w banku lub towarzystwie budowlanym, korzyść związana z preferencyjnym oprocentowaniem jest obliczana w następujący sposób:
korzyść związana z preferencyjnym oprocentowaniem pożyczki to kwota wynikająca z różnicy pomiędzy stopą procentową ustaloną dla tej usługi w tabeli opłat i prowizji danej instytucji kredytowej, pomniejszoną o 4%, a uzgodnioną stopą procentową pożyczki udzielonej przez pracodawcę.
Jeśli korzyść związana z preferencyjnym oprocentowaniem pożyczki nie przekracza 1.080 euro rocznie, pozostaje ona wolna od podatku.
Pracodawca musi udokumentować i przechowywać wyliczenie korzyści związanej z preferencyjnym oprocentowaniem. Pracownik może w każdej chwili zwrócić się do pracodawcy z prośbą o udostępnienie mu tej informacji.
Czy wypłata zaliczki przez pracodawcę stanowi pożyczkę pracowniczą?
Jeśli otrzymaliście od pracodawcy zaliczkę na poczet kosztów podróży, wydatków lub wynagrodzenia, nie jest ona uznawana za pożyczkę pracowniczą. A to dlatego, że taka zaliczka nie jest wypłacana na podstawie umowy pożyczki.
Wyjątek: zaliczki na poczet wynagrodzenia w sektorze publicznym mogą być pod pewnymi warunkami uznawane za pożyczkę pracowniczą.
