Oto jak uzyskasz bezpłatną pomoc prawną w Niemczech!

Bezpłatna pomoc prawna w Niemczech

Mieszkasz w Niemczech i pilnie potrzebujesz pomocy prawnej, ale twój dochód jest zbyt niski, aby opłacić prawnika? W Niemczech osoby mniej zamożne mogą liczyć na bezpłatną poradę prawną! Wystarczy wystąpić o tzw. „Beratungshilfeschein”.

„Beratungshilfeschein” to dokument, który poświadcza niskie dochody i umożliwia skorzystanie z bezpłatnej porady prawnej. O zaświadczenie to należy się zwrócić do sądu administracyjnego (niem. Amtsgericht) w miejscu zamieszkania lub poprosić o pomoc wybranego przez siebie prawnika. Dzięki zaświadczeniu, adwokat może uregulować opłaty za doradztwo prawne i inne czynności bezpośrednio w sądzie. Aby otrzymać „Beratungshilfeschein” należy uiścić opłatę w wysokości 15 euro, z której prawnik również może zrezygnować. Odpowiedni formularz znajdziecie na naszej stronie we wzorach pism: Przydatne wzory pism.

Bezpłatna pomoc prawna w Niemczech – podstawa prawna

Podstawę prawną bezpłatnej pomocy prawnej w Niemczech jest ustawa o pomocy doradczej (niem. Beratungshilfegesetz, BerHG). Ma ona zastosowanie w sprawach z zakresu prawa cywilnego (również: prawa pracy), prawa administracyjnego, prawa konstytucyjnego i prawa socjalnego. W sprawach związanych z prawem karnym i administracyjnym są pokrywane wyłącznie koszty porady prawnej.

Co obejmuje pomoc prawna w ramach „Beratungshilfeschein”?

Bezpłatna pomoc prawna uzyskana w ramach „Beratungshilfeschein” obejmuje następujące usługi:

• Doradztwo
• Reprezentowanie przez adwokata
• Korespondencję
• Pozasądowe rozstrzyganie sporów

Kto może się ubiegać o bezpłatną pomoc prawną w Niemczech w ramach „Beratungshilfeschein”?

Z bezpłatnej porady prawnej mogą w Niemczech skorzystać osoby o niskich dochodach. Praktyka pokazuje, że obliczanie dochodu uprawniającego do skorzystania z bezpłatnej pomocy prawnej różni się w zależności od sądu. Zasady obliczania dochodów nie są niestety proste, a dodatkowo są utrudniane przez często zmieniające się kwoty dopuszczalnych dochodów. Nie należy zatem polegać na własnych kalkulacjach, lecz zwrócić się z odpowiednim zapytaniem do miejscowego sądu. Poniższy model obliczeniowy należy stosować tylko dla orientacji:

W punkcie A możecie obliczyć dochód, który należy wziąć pod uwagę, w części B znajdziecie wskazówki do obliczenia Waszego zapotrzebowania. W punkcie C, suma przychodów nie może przekroczyć przyznanego zapotrzebowania o więcej niż 15 euro.
Im bardziej oddalicie się od granicy 15 euro, tym mniejsze są Wasze szanse na otrzymanie „Beratungshilfeschein”.

A) Obliczanie miesięcznego dochodu

Przy obliczaniu miesięcznego dochodu pod uwagę brane są:

• Wynagrodzenie netto (wynagrodzenie brutto pomniejszone o podatek od wynagrodzeń, składki na ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie na wypadek bezrobocia, wydatki na emerytury, takie jak emerytura Riester, składki oszczędnościowe VL)
• Zasiłek dla bezrobotnych (Bürgergeld)
• Zasiłek na dziecko (Kindergeld)
• Bafög
• Zasiłek mieszkaniowy (Wohngeld)
• Inne dochody, np. wynajem itp.

W przypadku osób prowadzących działalność na własny rachunek, należy określić średni miesięczny dochód (zgodnie z rachunkiem zysków i strat) z działalności gospodarczej, powiększony o wszelkie dotacje, takie jak dotacje na rozpoczęcie działalności i zasiłek na rozpoczęcie działalności.

B) Obliczenie zapotrzebowania

W tym punkcie należy skontrolować, jakie kwoty będzie można odjąć od dochodów, obliczonych w punkcie A. Do odliczenia kwalifikują się następujące kwoty:

• Jeśli osoba ubiegająca się o Beratungshilfeschein jest czynna zawodowo, to uwzględniana jest dodatkowa kwota w wysokości 251 euro
• Dodatek w wysokości 552 euro na partnera życiowego, pod warunkiem, że ten ostatni sam nie uzyskuje większych dochodów. Jeżeli dochód jest niski, przyznawana jest różnica między stawką standardową a dochodem netto
• 442 euro na osobę dorosłą pozostającą na utrzymaniu małżonka
• 462 euro na młodzież w wieku od 15 do 18 lat
• 383 euro na dzieci od siódmego do czternastego roku życia
• 350 euro na dzieci do 6 roku życia
• Czynsz za mieszkanie plus koszty dodatkowe i koszty energii (ogrzewanie, energia elektryczna, gaz)
• Odsetki od zadłużenia i płatności ratalne (pożyczki na raty, Bafög itp.), jak również kwoty konfiskaty, ewentualne honoraria prawników i koszty prawne z poprzednich sporów prawnych
• Składki ubezpieczeniowe, takie jak przykładowo ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenie zdrowotne, ubezpieczenie na życie lub ubezpieczenie na wypadek śmierci
• Koszty planowanej lub dokonanej przeprowadzki, dodatkowe koszty związane z wydarzeniami rodzinnymi (komunia, małżeństwo dzieci itp.)

Dokładne kwoty są publikowane w Federalnym Dzienniku Ustaw w dniu 1 lipca każdego roku. Aktualne kwoty może Wam przedstawić prawnik lub znajdziecie je w sądzie rejonowym albo na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości. Znajdziecie tam również broszurę informacyjną na temat poradnictwa.

C) Wynik

Pomoc prawną przyznaje się, jeżeli wynik dochodu (punkt A) minus odliczenia i wydatki ogółem (punkt B) wynoszą mniej niż 15 EUR.

Kto nie ma prawa do bezpłatnej pomocy prawnej w Niemczech?

Z bezpłatnej pomocy prawnej w Niemczech nie można skorzystać w następujących sytuacjach:

• Kiedy wnioskujący nadużywa tego prawa, tj. przykładowo wnioskuje ponownie o wydanie mu opisywanego dokumentu w celu sprawdzenia trafności porady prawnej uzyskanej na podstawie udzielonego mu poprzednio zwolnienia od kosztów
• Kiedy wnioskujący posiada ubezpieczenie pokrywające koszty pomocy prawnej (tzw. Rechtschutzversicherung)
• Kiedy dany problem jest de facto tak błahy, że można go wyjaśnić na miejscu
• Jeżeli w poszczególnych przypadkach możliwe jest uzyskanie mniej kosztownej pomocy prawnej np. w Stowarzyszeniu Ochrony Konsumentów
• Niektóre dziedziny prawa nie są objęte możliwością uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej, np. prawo podatkowe
• W przypadku, gdy toczy się postępowanie sądowe – wówczas mowa jest o zwolnieniu od kosztów sądowych

W Bremie i Hamburgu publiczne doradztwo prawne zastępuje pomoc doradczą.

Przykładowe wyliczenie

Przykład: Pracownik pozostający w związku małżeńskim uzyskuje miesięczny dochód w wysokości 1 800 euro, co daje dochód netto w wysokości 1 305,91 euro miesięcznie. Jego koszty mieszkaniowe wynoszą 650 euro, które są odliczane od jego dochodu netto. Daje to 655,91 euro. Od tej kwoty odejmuje się 251 euro (dodatek za pracę zarobkową) i 552 euro (dodatek na małżonka), co daje minus 147,09 euro. W związku z tym przysługuje mu zaświadczenie o pomocy doradczej, ponieważ nie stać go na 15 euro miesięcznie na ten cel.

Prozesskostenhilfe vs Beratungshilfeschein

Beratungshilfeschein nie należy mylić z Prozesskostenhilfe. Prozesskostenhilfe może być wykorzystana do pokrycia w całości lub części kosztów sądowych i adwokata. Beratungshilfeschein może być natomiast wykorzystany do pokrycia kosztów związanych z pomocą prawnika w pozasądowych kwestiach prawnych, o których pisaliśmy wyżej. Wymagania dla osób starających się o Prozesskostenhilfe są takie same jak dla Beratungshilfeschein.

Jakie dokumenty należy przygotować, aby otrzymać Beratungshilfeschein?

Aby otrzymać Beratungshilfeschein należy wykazać, że dana osoba znajduje się w trudnej sytuacji osobistej i finansowej. W tym celu należy przygotować:

• Tzw. Lohnzettel od pracodawcy
• Wyciągi z konta za ostatnie dwa miesiące
• Zaświadczenia typu: Sozialhilebescheid – w przypadku osób pobierających świadczenia socjalne, Arbeitslosengeldbescheid – w przypadku osób pobierajacych zasiłek dla bezrobotnych
• Umowę najmu (Mietvertrag) i dowód wykazujący dodatkowe koszty (tzw. Nebenkosten)
• W przypadku, gdy dana osoba ma długi, także dowody dotyczące tych długów
• W przypadku posiadania dodatkowych ubezpieczenia, np. na życie lub oszczędności, to należy także przedłożyć informacje w tym zakresie
• Dokumenty, które mają związek z sytuacją, która wymaga konsultacji prawniczej
• Dowód osobisty lub paszport

Przykład: Osoba mająca problemy z uzyskaniem Kindergeld zwraca się o uzyskanie Beratungshilfeschein, przedstawia pisma otrzymane przez nią w tym temacie z Familienkasse (Budesagentur für Arbeit) oraz jako osoba pobierająca pomoc socjalną przedkłada także Sozialhilfebescheid oraz dowód osobisty wskazując, że chce otrzymać poradę prawną w zakresie Kindergeld.

Bezpłatna porada prawna przez internet!

W dobie internetu możliwe jest uzyskanie porady prawnej online. Dzieki naszej współpracy z Advocado, niemiecką platformą oferującą bezpłatną ocenę prawną sytuacji (aktualnie w języku niemieckim). Aby zdobyć bezpłatną poradę prawną przez internet, należy:

• Odwiedzić stronę www.advocado.de i kliknąć w przycisk „Kostenfreie Anfrage” (bezpłatne zapytanie), który znajduje się u góry po prawej stronie

Następnie odpowiedzieć na dwa pytania:

• Czy w opisywanej sprawie jesteście już reprezentowani przez prawnika (Werden Sie bezüglich Ihres Anliegens bereits anwaltlich vertreten?)
• Czy chodzi o zapytanie prywatne czy służbowe (Handelt es sich um eine private oder geschäftliche Anfrage?)

Dalej należy opisać krótko sytuację (Bei welchem Anliegen können wir Ihnen helfen?):

• Thema – tutaj podajemy temat
• Beschreiben Sie Ihr Anliegen –  w polu tekstowym opisujemy krótko sytuację

W kolejnym kroku macie możliwość załadowania dokumentów, jeśli mają one znaczenie w sprawie (Haben Sie wichtige Dokumente, die Sie hochladen möchten?) oraz musicie odpowiedzieć na pytanie, czy posiadacie ubezpieczenie ochrony prawnej (Haben Sie eine Rechtsschutzversicherung?). Dalej podajemy imię oraz nazwisko, a także dane kontaktowe. Po wysłaniu zapytania należy postępować zgodnie ze wskazówkami z wiadomości, którą otrzymacie na podanego w formularzu maila.

Do jakiego prawnika pójść po poradę?

W zakresie wyboru prawnika nie ma ograniczeń, może to być Rechtsanwalt, czy też adwokat (radca prawny) pochodzący z kraju UE i wykonujący zawód w Niemczech.

Warto wiedzieć, że zgodnie z § 49a Abs. 1 S. 2 niemieckiej ustawy o adwokaturze (Bundesrechtsanwaltsordnung – BRAO) odmowa przyjęcia osoby dysponującej omawianym dokumentem możliwa jest jedynie z ważnego powodu. Zgodnie z § 16 a regulacji dotyczących wykonywania zawodu przez adwokatów (Berufsordnung für Rechtsanwälte – BORA), nie są oni zobowiązani do sporządzania wniosków o wydanie Beratungshilfeschein na rzecz osób zwracających się do nich o pomoc prawną.