Bürgergeld 2025 – wszystko co musisz wiedzieć o zasiłku dla bezrobotnych w Niemczech!

W Niemczech przeprowadzono największą reformę społeczną od dziesięcioleci: Wraz z wprowadzeniem w 2023 roku Bürgergeld (dochód obywatelski) rząd federalny zastąpił kontrowersyjny zasiłek dla bezrobotnych znany szerzej pod potoczną nazwą „Hartz IV” . Warto wiedzieć, że Bürgergeld przysługuje przykładowo osobom, które nie mają prawa do Arbeitslosengeld I.

W poniższym artykule stosujemy na przemian pojęcie Bürgergeld, zasiłek dla bezrobotnych oraz dochód obywatelski – wszystkie te terminy oznaczają to samo.

Kto ma w Niemczech prawo do zasiłku dla bezrobotnych?

Każdy zdolny do pracy i potrzebujący pomocy ma prawo do dochodu obywatelskiego. Ma to miejsce na przykład wtedy, gdy jest się bezrobotnym lub zarabia tak mało, że nie jest się  w stanie samodzielnie sfinansować swojego utrzymania.

Osoby niezdolne do pracy, ale potrzebujące pomocy, mogą otrzymać dochód obywatelski, również jeśli mieszkają razem z osobami zdolnymi do pracy w tzw. wspólnocie potrzeb (niem. Bedarfsgemeinschaft). Przy obliczaniu wysokości Bürgergeld brane są pod uwagę wszystkie osoby danego gospodarstwa domowego.

Gdzie mogę złożyć wniosek o zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech?

Wniosek o zasiłek obywatelski można złożyć w formie papierowej lub online (czytaj instrukcję) w Federalnej Agencji Pracy. Formularze można odebrać w urzędzie pracy lub pobrać z internetu. Według Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych możliwe jest również złożenie nieformalnego wniosku. Ważne jest jednak, aby wniosek został złożony dla wszystkich osób mieszkających w gospodarstwie domowym pobierającym zasiłek.

Według Ministerstwa, wnioskodawcy potrzebują następujących dokumentów:

• ważny dokument tożsamości
• zaświadczenie dochodach
• wyciągi bankowe z ostatnich trzech miesięcy
• zaświadczenie o istniejących aktywach
• zaświadczenie o wydatkach
• umowa najmu, zaświadczenie o kosztach ogrzewania i kosztach dodatkowych
• w przypadku ubiegania się o zasiłek po okresie zatrudnienia: pismo o rozwiązaniu umowy o pracę lub oświadczenie o ustaniu zatrudnienia lub zaświadczenie o zatrudnieniu wypełnione przez pracodawcę

Wniosek o zasiłek obywatelski składa się zwykle na okres dwunastu miesięcy. Po tym okresie należy złożyć nowy wniosek. Możliwe jest jednak również ubieganie się o zasiłek obywatelski tylko na jeden miesiąc. Jest to możliwe na przykład w przypadku wysokich zwrotów kosztów ogrzewania lub konieczności zakupu paliwa, takiego jak olej lub pellet drzewny.

Bürgergeld dla osób z zagranicy

Arbeitsagentur inforumuje na swojej stronie internetowej, iż Bürgergeld mogą otrzymywać również osoby z zagranicy, jeśli spełnione są odpowiednie warunki.

Osoby, które nie posiadają obywatelstwa niemieckiego, muszą spełnić dodatkowe wymagania:

• posiadają działalność gospodarczą lub są zatrudnione w oparciu o umowę o pracę
• pochodzą z kraju Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub Szwajcarii, były wcześniej zatrudnione w Niemczech i są przymusowo bezrobotne (nie z własnej winy) lub
• pochodzą z innego kraju (państwa trzeciego) i posiadają tytuł pobytowy uprawniający do uzyskania dochodu obywatelskiego.

Dochodu obywatelskiego nie otrzymają osoby, które:

• nie mieszkają legalnie w Niemczech
• przyjechały do Niemiec tylko w celu poszukiwania pracy lub
• otrzymują wsparcie finansowe na mocy ustawy o świadczeniach dla osób ubiegających się o azyl

Wsparcie ze strony tłumacza 

Nawet jeśli słabo znacie język niemiecki lub nie znacie go wcale, możecie skorzystać z pomocy Jobcenter. W tym celu należy umówić termin spotkania i poinformować wcześniej, czy potrzebny będzie tłumacz. Jobcenter zadba wtedy o to, aby na rozmowie był obecny tłumacz, który będzie wykonywał tłumaczenie. W wielu urzędach pracy można również połączyć się z telefoniczną infolinią dla tłumaczy.

Wskazówka: Być może znacie kogoś zaufanego, kto może przetłumaczyć dla was. W tej sytuacji możecie przyprowadzić tę osobę ze sobą na rozmowę doradczą.

Otrzymywałeś już zasiłek Hartz 4?

Jeśli otrzymywaliście do tej pory zasiłek Hartz 4, to:

• Nie musicie składać nowego wniosku
• W Jobcenter zachowujecie swoją osobę kontaktową (przynajmniej w większości przypadków)
• Wszelkie dotychczasowe ustalenia z Jobcenter, takie jak przykładowo szkolenia dodatkowe, zachowują swoją ważność

Ważne: Jeśli obecny okres zasiłkowy zakończy się, należy złożyć wniosek o kontynuację świadczenia – tak jak to miało miejsce w przeszłości w przypadku Hartz 4.

Ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech?

Podobnie jak to miało miejsce dotychczas w przypadku Hartz 4, również wysokość Bürgergeld zależy od tzw. „stopnia zapotrzebowania” i wynosi aktualnie:

Koszty zakwaterowania i ogrzewania

Koszty zakwaterowania obejmują wydatki na mieszkanie, na przykład czynsz i koszty dodatkowe. Wraz z wprowadzeniem dochodu obywatelskiego, koszty zakwaterowania są w pełni pokrywane w pierwszym roku (okres karencji) od przyznania zasiłku. Koszty ogrzewania są z reguły ujmowane tylko w „rozsądnej” wysokości.

Uwaga: Koszty energii elektrycznej nie są wliczone w koszty zakwaterowania.

Majątek osobisty a dochód obywatelski

Bürgergeld jest wypłacany tylko wtedy, gdy nie jest możliwe sfinansowanie kosztów utrzymania z własnych środków. Oprócz dochodów, środki te obejmują również majątek osobisty.

W przypadku dochodu obywatelskiego wprowadzono okres karencji na majątek osobisty przez pierwsze 12 miesięcy od przyznania zasiłku. Oznacza to, że przez ten czas majątek osobisty będzie brany pod uwagę tylko wtedy, gdy jest on znaczny. Tak jest w przypadku, gdy kwota ta przekracza 40 000 euro. Kwota ta wzrasta o 15 000 euro za każdą kolejną osobę mieszkającą we wspólnocie potrzebujących.

Samodzielnie zajmowana nieruchomość mieszkalna (nieruchomość domowa, mieszkanie zajmowane przez właściciela) nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu znacznego majątku.

Wsparcie w zakresie kwalifikacji

Szkolenia lub dalsze kształcenie są kluczowe dla skutecznego poszukiwania pracy. W trakcie pobierania Bürgergeld można otrzymać wsparcie i dofinansowanie na ten cel z Jobcenter.

Szkolenie i przekwalifikowanie

Jeśli chcecie uzyskać kwalifikacje zawodowe poprzez szkolenie lub przekwalifikowanie się przy wsparciu urzędu pracy, to w razie potrzeby jest to możliwe na okres 3 lat. Wcześniej maksymalny okres wynosił 2 lata.

Ułatwia to uwzględnienie szczególnych okoliczności, takich jak przykładowo opieka nad dziećmi dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Dalsze kształcenie

Oprócz tego z Jobcenter można otrzymać dodatek na dokształcanie w wysokości 150 euro miesięcznie. Może on zostać wypłacony, jeśli ukończycie program kształcenia ustawicznego, który prowadzi do uzyskania kwalifikacji zawodowych.

Dodatkowo można otrzymać premię za zdanie egzaminów pośrednich i końcowych. W przyszłości będzie można otrzymać premię również za kursy, które nie prowadzą do uzyskania kwalifikacji zawodowych. Wynosi ona 75 euro miesięcznie. Warunek: wybrane dokształcanie musi trwać dłużej niż 8 tygodni.

Co jeszcze należy się beneficjentom zasiłku dla bezrobotnych w Niemczech?

W następującym artykule dowiecie się, co beneficjentom zasiłku dla bezrobotnych w NIemczech należy się za darmo: Bürgergeld: Oto co bezrobotnym w Niemczech należy się za darmo!

Obniżenie wysokości świadczenia

Naruszenia obowiązków i brak zgłoszenia się na wezwanie do Jobcenter mogą prowadzić do obniżenia świadczeń. Oznacza to, że jeśli zobowiązania wobec urzędu pracy nie zostaną wypełnione, może to doprowadzić do zmniejszenia wsparcia finansowego na pewien okres czasu. Wypłaty za koszty zakwaterowania nie są tym jednak objęte.

Dobrze wiedzieć: Obniżki nie następują, jeśli zostanie przedstawiony i udowodniony ważny powód swojego zachowania lub jeśli obniżenie świadczeń stanowi wyjątkową trudność w indywidualnej sprawie.

Obniżki dochodu obywatelskiego zależą od wykroczenia:

Ile mogę dorobić do zasiłku?

Osoby, które otrzymują dochód obywatelski, mogą posiadać pracę. Pierwsze 100 euro dochodu nie jest potrącane od zasiłku obywatelskiego. W przypadku miesięcznego dochodu, który przekracza 100 euro, ale nie przekracza 520 euro, 20 procent tej części dochodu jest zwolnione z potrącenia od zasiłku. Z kolei w przypakdu zarobków wyższych niż 520 euro, ale niższych niż 1000 euro, 30 procent tej części dochodu nie podlega potrąceniu. Przy zarobkach w wysokości od 1000 do 1200 euro, 10 procent tej częsci dochodu nie zostanie potrącone od zasiłku obywatelskiego (tak stanowi § 11b SGB 2). W przypadku osób, które mają co najmniej jedno małoletnie dziecko, ostatni poziom zwolnienia od potrąceń ma zastosowanie nawet do dochodu w wysokości 1500 euro.

Przykład: Dawid zarabia 520 euro miesięcznie na Minijob. Nie płaci z tego tytułu żadnego podatku ani składek na ubezpieczenie społeczne. Pierwsze 100 euro i 20% z 420 euro, czyli 84 euro, nie są potrącane. W związku z tym w sumie 184 euro nie zostaną potrącone od zasiłku.

Oprócz tego młodzi ludzie mogą zatrzymać dochody z pracy szkolnej i studenckiej oraz dochody z kształcenia zawodowego do wysokości limitu Minijob (obecnie 520 euro). Dochody z prac uczniowskich w czasie wakacji nie są w ogóle brane pod uwagę.

Terminy wypłat Bürgergeld

Oto kiedy w jakich terminach będzie wypłacany dochód obywatelski w Niemczech w 2025 roku:

Jakie obowiązki nakłada na beneficjenta Jobcenter?

Osoby otrzymujące w Niemczech dochód obywatelski są zobowiązane do:

• Bezwzględnej obecności na rozmowach o pracę lub kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe w terminie wyznaczonym przez Jobcenter
• Uzyskania pozwolenia na przeprowadzke do innego miasta
• Zgłoszenia choroby
• Przedkładania wyciągu z konta bankowego (zwykle co kwartał)
• Poinformowania Jobcenter o dodatkowych dochodach uzyskiwanych np. z prac dorywczych

Czy studenci albo osoby uczące się mają prawo do zasiłku dla bezrobotnych w Niemczech?

Studenci i osoby uczące się, nie są w Niemczech traktowane jak osoby bezrobotne. Ci mogą jednak otrzymać specjalną, nieoprocentowaną pożyczkę, którą zwraca się tylko w połowie (studenci) lub wcale (uczniowie). Szczegóły w poniższym artykule:

BAföG, czyli wszystko co musicie wiedzieć o pożyczce dla uczących się w Niemczech!

Błędna decyzja Jobcenter?

Jobcenter w Niemczech nierzadko wydaje błędne decyzje (czytaj tutaj). Jeśli sami pobieracie w Niemczech zasiłek dla bezrobotnych i macie wątpliwości co do decyzji Jobcenter, można udać się do prawnika.

W dobie internetu możliwe jest uzyskanie porady prawnej online. Dzieki naszej współpracy z Advocado, niemiecką platformą oferującą bezpłatną ocenę prawną sytuacji (aktualnie w języku niemieckim). Aby zdobyć bezpłatną poradę prawną przez internet, należy:

• Odwiedzić stronę www.advocado.de i kliknąć w przycisk “Kostenfreie Anfrage” (bezpłatne zapytanie), który znajduje się u góry po prawej stronie

Następnie odpowiedzieć na dwa pytania:

• Czy w opisywanej sprawie jesteście już reprezentowani przez prawnika (Werden Sie bezüglich Ihres Anliegens bereits anwaltlich vertreten?)
• Czy chodzi o zapytanie prywatne czy służbowe (Handelt es sich um eine private oder geschäftliche Anfrage?)

Dalej należy opisać krótko sytuację (Bei welchem Anliegen können wir Ihnen helfen?):

• Thema – tutaj podajemy temat
• Beschreiben Sie Ihr Anliegen –  w polu tekstowym opisujemy krótko sytuację

W kolejnym kroku macie możliwość załadowania dokumentów, jeśli mają one znaczenie w sprawie (Haben Sie wichtige Dokumente, die Sie hochladen möchten?) oraz musicie odpowiedzieć na pytanie, czy posiadacie ubezpieczenie ochrony prawnej (Haben Sie eine Rechtsschutzversicherung?). Dalej podajemy imię oraz nazwisko, a także dane kontaktowe. Po wysłaniu zapytania należy postępować zgodnie ze wskazówkami z wiadomości, którą otrzymacie na podanego w formularzu maila.

źródło: Arbeitsagentur