Jaka jest różnica między Arbeitslosengeld I i Arbeitslosengeld II (Hartz IV)?

Uwaga! Arbeitslosengeld II (zwany potocznie „Hartz IV”), został zastąpiony w roku 2023 nowym świadczeniem – Bürgergeld – więcej na ten temat przeczytacie TUTAJ.

Arbeitslosengeld I oraz Arbeitslosengeld II (zwane potocznie „Hartz IV”), to świadczenia wypłacane osobom bezrobotnym w Niemczech. Świadczenia te na pozór identyczne, są w rzeczywistości diametralnie różne. Generalnie osoby, którym przysługuje Arbeitslosengeld I, nie mają prawa do Arbeitslosengeld II, które jest świadczeniem socjalnym. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy wysokość świadczenia ALG I nie jest wystarczająca. W takich przypadkach istnieje możliwość otrzymania dodatkowych pieniędzy w ramach ALG II. Analogicznie osoby, którym przysługuje ALG II, nie mają najczęściej prawa do wypłaty z tytułu ALG I. Sprawy związane z ALG I są najczęściej załatwiane w Agentur für Arbeit, a te związane z ALG II w Jobcenter. Jeśli chcecie się dowiedzieć jakie są różnice pomiędzy tymi dwoma instytucjami, to koniecznie musicie przeczytać poniższy artykuł:

Jaka jest różnica pomiędzy Arbeitsagentur i Jobcenter?

Czym jest wypłata z tytułu Arbeitslosengeld I?

ALG I nie jest świadczeniem socjalnym, lecz świadczeniem z niemieckiego systemu ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Każdy, kto przez okres czasu minimum dwunastu miesięcy opłacał w ramach zatrudnienia ubezpieczenie na wypadek bezrobocia (die Arbeitslosenversicherung), ma w razie utraty pracy prawo do świadczenia Arbeitslosengeld I. Jest ono wypłacane bez względu na posiadany majątek. W praktyce oznacza to, iż świadczenie nie może zostać obniżone z powodu posiadania oszczędności.

Należy jednak mieć na uwadze, iż dochody uzyskiwane w ramach dodatkowej pracy zostaną uwzględnione przy obliczaniu wysokości ALG I. Poza tym dodatkowa praca nie może zajmować więcej niż 15 godzin tygodniowo. W przeciwnym razie nie ma mowy o bezrobociu, a co za tym idzie prawo do świadczenia nie jest dane.

Wysokość świadczenia Arbeitslosengeld I

Pieniądze wypłacane w ramach świadczenia Arbeitslosengeld I nie są stałą kwotą, lecz jej wysokość obliczana jest na podstawie dotychczasowych dochodów wnioskodawcy. Osobom bezdzietnym przysługuje 60% dotychczasowych zarobków netto. Osoby, które posiadają dzieci otrzymają 67% dotychczasowych zarobków netto.

Oprócz tego w ramach świadczenia opłacane są składki na ubezpieczenie zdrowotne (die Krankenversicherung), ubezpieczenie emerytalne (die Rentenversicherung) oraz ubezpieczenie pielęgnacyjne (die Pflegeversicherung). Pod pewnymi warunki opłacane są również składki na prywatne ubezpieczenie zdrowotne (private Krankenversicherung). Dotyczy to wnioskodawców, którzy są ubezpieczeni prywatnie nieprzerwanie przez przynajmniej 5 lat. Składki na prywatne ubezpieczenie zdrowotne są jednak opłacane jedynie w wysokości składek na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne.

Jeśli chodzi o opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne, to należy pamiętać, iż ze względu na niższe przychody są one również niższe, co ma później odzwierciedlenie w wysokości emerytury.

Jak długo ważne jest prawo do świadczenia Arbeitslosengeld I?

Prawo do świadczenia Arbeitslosengeld I jest dane dopiero wtedy, kiedy wnioskodawca w przeciągu minionych dwóch lat, przynajmniej przez 12 miesięcy w ramach zatrudnienia opłacał składki na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia. Ważność świadczenia uzależniona jest od długości okresu opłacania składki.

Ważne: Jeśli to Wy wypowiecie umowę o pracę lub zostanie ona rozwiązana z Waszej winy, to przez pierwsze trzy miesiące obowiązuje Was okres zakazu (niem. Sperrzeit) i nie otrzymacie w nim świadczenia ALG I. To będzie wypłacane dopiero po upływie trzech miesięcy.

W przypadku osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia obowiązują specjalne regulacje, umożliwiające wydłużenie świadczenia:

Czym jest zasiłek dla bezrobotnych Arbeitslosengeld II?

Zasiłek socjalny Arbeitslosengeld II (w skrócie ALG II), zwany potocznie „Hartz IV”, to świadczenie wypłacane z budżetu państwa niemieckiego osobom bezrobotnym, które z różnych powodów nie opłacały składek na ubezpieczenie na wypadek bezrobocia, bądź opłacały je zbyt krótko. Świadczenie ma na celu zapewnienie bytu potrzebującym. W związku z tym również osoby pracujące, których wypłata nie wystarcza do opłacenia kosztów utrzymania, mogą się starać o zasiłek socjalny Arbeitslosengeld II.

Zasiłek socjalny ALG II został powołany do życia w roku 2005 w efekcie połączenia dwóch innych świadczeń, mianowicie „Sozialhilfe” oraz „Arbeitslosenhilfe”. W związku z tym, iż świadczenie to jest wypłacane z kasy państwa, zanim zostanie ono przyznane, sprawdzane jest czy rzeczywiście istnieją podstawy prawne do jego wypłacenia. Pod uwagę brane są dochody oraz majątek wszystkich osób żyjących wspólnie z wnioskodawcą, z którymi jest on bezpośrednio związany np. małżonka, dzieci, członkowie rodziny lub partner życiowy. Podczas gdy jako dochód traktowany jest przykładowo również zasiłek rodzinny (das Kindergeld), istnieje kilka rezerw finansowych, które pozostają nienaruszalne i w związku z tym nie mogą być brane pod uwagę podczas ustalania zasadności przyznania zasiłku. Należą do nich niektóre formy prywatnego zabezpieczenia emerytalnego, jak np. tzw. „Riester-Rente”, czyli dodatkowe prywatne ubezpieczenie emerytalne wspierane przez państwo niemieckie.

Wysokość zasiłku socjalnego Arbeitslosengeld II

Zasiłek socjalny ALG II wypłacany jest według tak zwanych „stałych podstawowych stawek świadczeń socjalnych” (fester Regelsatz). Wysokość zasiłku wypłacanego na dzieci jest różna, w zależności od ich wieku.

Oprócz tego istnieje możliwość złożenia wniosku o tzw. „zapotrzebowanie dodatkowe”, niem. „Mehrbedarf”. Dotyczy to w szczególności wnioskodawców samodzielnie wychowujących dzieci, osób niepełnosprawnych oraz kobiet w ciąży.

W ramach zasiłku pokrywane są poza tym koszty czynszu oraz ogrzewania, jeśli te mieszczą się w granicach rozsądku. Przykład: jeśli dana osoba mieszka samotnie i wynajmuje mieszkanie trzypokojowe, to czynsz nie zostanie pokryty w całości, gdyż mieszkanie to będzie miało z reguły zbyt duży metraż jak na osobę mieszkającą w pojedynkę.

W poniższym artykule znajdziecie tabelę z aktualnymi stawkami zasiłku ALG II oraz dodatkowe informacje o Hartz IV:

Zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech – tabela z aktualnymi stawkami!

Jak długo można otrzymywać zasiłek socjalny Arbeitslosengeld II?

Prawo do zasiłku socjalnego ALG II jest ważne tak długo, jak długo dana osoba jest zarejestrowana jako bezrobotna oraz znajduje się w sytuacji życiowej, w której niezbędna jest pomoc finansowa z zewnątrz. Należy jednak pamiętać, że osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech są zobowiązane do aktywnego poszukiwania pracy oraz stawiania się na każde pisemne wezwanie do urzędu pracy. Kto nie zastosuje się do powyższych zobowiązań może stracić zasiłek.

Czy otrzymam zasiłek jeśli to ja zrezygnuję z pracy?

Jeśli pracownik sam zrezygnuje z pracy lub zostanie z niej zwolniony z własnej winy, to musi się liczyć z pewnymi konsekwencjami.

• Wpływ wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika na świadczenie Arbeitslosengeld I: Jeśli pracownik sam zrezygnuje z pracy, to w przypadku ALG I zostaje objęty tak zwanym „okresem zakazu” (niem. Sperrfrist), który wynosi 12 tygodni. Oznacza to, że przez ten okres czasu nie otrzyma on świadczenia. Po opływie 12 tygodni będzie ono wypłacane normalnie. Istnieją jednak odstępstwa od tej reguły. Jeśli istnieje ważny powód do rezygnacji z pracy (np. mobbing lub stan zdrowia), to blokada nie znajduje zastosowania.
• Wpływ wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika na zasiłek Arbeitslosengeld II: Jeśli pracownik sam zrezygnuje z pracy, to w przypadku ALG II zostaje objęty sankcją, która polega na obniżeniu zasiłku o 30 procent. Obniżka zasiłku ma miejsce przez pierwsze 3 miesiące bezrobocia.

Gdze i jak można w Niemczech zgłosić bezrobocie?

Bezrobocie jest w Niemczech zgłaszane w urzędzie pracy (Bundesagentur für Arbeit). Osoby, których umowa o pracę na czas określony nie została przedłużona lub które otrzymały wypowiedzenie umowy o pracę, muszą się zgłosić do urzędu pracy najpóźniej pierwszego dnia bezrobocia.

Osoby, które nie wiedziały o tym, iż umowa o pracę na czas określony nie zostanie przedłużona, muszą zgłosić się w urzędzie najpóźniej na trzy dni od ostatniego dnia pracy.

Oprócz tego ważne jest, aby najpóźniej na trzy miesiące przed zakończeniem stosunku pracy (np. w przypadku umowy na czas określony, jeśli nie jest wiadome, czy ta zostanie przedłużona), zgłosić się w urzędzie pracy jako „szukający pracy”. Można tego dokonać telefonicznie, dzwoniąc pod numer telefonu 0800 4 5555 00 lub przez internet: zgłoszenie jako „szukający pracy” (w pierwszej kolejności należy się zarejestrować na stronie). Nie obejdzie się jednak bez wizyty w urzędzie pracy w późniejszym terminie w celu załatwienia pozostałych formalności.

Wniosek o zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech

Wnioski o zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech można odebrać w urzędzie pracy (ALG I) lub Jobcenter (ALG II).

Oprócz tego istnieje możliwość pobrania ich z internetu:

Wnioski – Arbeitslosengeld I

Wnioski – Arbeitslosengeld II

Na Dojczland.info znajdziecie we wzorach pism instrukcję w języku polskim do wypełnienia wniosku o Arbeitslosengeld II.

Co zrobić jeśli czas oczekiwania na decyzję w sprawie zasiłku się wydłuża?

Jeśli złożyliście wniosek o zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech i czas oczekiwania na odpowiedź z urzędu pracy się wydłuża, to warto w pierwszej kolejności zwrócić się z bezpośrednim zapytaniem do urzędu. Jeśli to nie pomoże, to warto wiedzieć co można jeszcze zrobić w tej sytuacji:

• Czym jest w Niemczech zażalenie do przełożonego na czynności urzędnika (niem. Dienstaufsichtsbeschwerde)?
• Czym jest w Niemczech powództwo z powodu bezczynności urzędu (niem. Untätigkeitsklage)?