Erwerbsminderungsrente, czyli renta z tytułu niezdolności do pracy, ma na celu wsparcie finansowe ludzi, którzy doświadczyli trudnych sytuacji życiowych, np. mieli wypadek, który uniemożliwił im powrót do wcześniej wykonywanej pracy lub są przewlekle chorzy, a nie osiągnęli jeszcze ustawowego wieku emerytalnego.
Ale jakie wymogi trzeba spełnić, aby ją otrzymać? Jaka jest wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy? I co jeszcze powinno się wziąć pod uwagę? Oto odpowiedzi na najważniejsze pytania dot. Erwerbsminderungsrente.
Jakie rodzaje renty z tytułu niezdolności do pracy funkcjonują w Niemczech?
Zasadniczo, jeśli chodzi o pracowników, którzy są ubezpieczeni w ramach powszechnego systemu emerytalnego, istnieją dwa rodzaje renty z tytułu niezdolności do pracy:
- Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jest wypłacana przez Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe (Deutsche Rentenversicherung), jeśli z powodów zdrowotnych nie jesteście już w stanie w ogóle wykonywać pracy zarobkowej, lub jeśli możecie pracować, ale nie dłużej niż trzy godziny dziennie.
- Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy: to świadczenie otrzymacie, jeśli z powodów zdrowotnych nie możecie już pracować w pełnym wymiarze godzin, a tylko od trzech do sześciu godzin dziennie. Szczególna zasada dotyczy osób urodzonych przed 2 stycznia 1961 roku: jeśli możecie wykonywać swoją dotychczasową lub porównywalną pracę przez mniej niż sześć godzin dziennie, renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy przysługuje Wam nawet wtedy, gdy inną pracę jesteście w stanie wykonywać przez ponad sześć godzin dziennie. Ten przepis nie obowiązuje w odniesieniu do młodszych roczników.
Macie również prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jeśli pracujecie w zakładzie pracy dla osób niepełnosprawnych uznawanym przez właściwe instytucje państwowe.
W tym przypadku nie musicie również spełniać wymogu pięcioletniego okresu ubezpieczeniowego (tzw. okresu oczekiwania) w ustawowym ubezpieczeniu emerytalno-rentowym. Jeśli pracowaliście w takim zakładzie pracy dla osób niepełnosprawnych nieprzerwanie przez co najmniej 20 lat, także jesteście uprawnieni do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Do 2001 roku istniała tzw. EU-Rente, inaczej Erwerbsunfähigkeitsrente. Została ona jednak zastąpiona przez tzw. Erwerbsminderungsrente. Aby ją otrzymać, trzeba spełnić inne kryteria niż poprzednio.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać w Niemczech rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Aby otrzymać rentę z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, musicie spełnić pewne kryteria.
- Musicie wykazać min. 5-letni okres ubezpieczeniowy (tzw. okres oczekiwania) w ustawowym ubezpieczeniu emerytalno-rentowym. Ponadto w okresie ostatnich pięciu lat przed wystąpieniem niezdolności do pracy musicie wykazać co najmniej trzy lata, w których odprowadzane były obowiązkowe składki.
- Nie osiągnęliście jeszcze normalnego wieku emerytalnego.
- Przyczyną niezdolności do pracy musi być choroba lub niepełnosprawność.
Warunkiem jest również to, że z medycznego punktu widzenia nie jest możliwe, abyście odzyskali pełną zdolność do pracy.
Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe sprawdzi dokładnie, czy w Waszym przypadku nie jest możliwy powrót do pracy – przy założeniu, że poddacie się rehabilitacji, leczeniu lub innym zabiegom medycznym (zob. niżej).
Co ciekawe, większość rent przyznawanych w Niemczech z tytułu niezdolności do pracy zarobkowej wynika z chorób psychicznych, takich jak depresja, wypalenie zawodowe czy uzależnienie.
Ile wynosi w Niemczech renta z tytułu niezdolności do pracy?
To, ile pieniędzy otrzymacie, zależy od tego, przez ile lat byliście objęci ustawowym ubezpieczeniem emerytalnym i ile punktów emerytalnych zgromadziliście w tym czasie.
Jeśli otrzymujecie rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, kwota świadczenia jest o połowę niższa niż w przypadku renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Co robić, gdy renta jest bardzo niska?
W 2019 roku przeciętna wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosiła netto zaledwie 853 euro. Eksperci radzą więc, by wykupić ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy.
Być możecie jesteście także uprawnieni do zabezpieczenia podstawowego (niem. Grundsicherung). Warto zasięgnąć informacji w tej sprawie w Jobcenter.
Pamiętajcie też, że tak samo jak w przypadku emerytury, będziecie musieli pogodzić się z potrąceniami, jeśli złożycie wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy przed osiągnięciem określonego wieku. Granica ta wzrasta do 65 lat w 2024 roku.
Aby dowiedzieć się, ile wyniesie Wasza renta z tytułu niezdolności do pracy, możecie zajrzeć do rocznej informacji o świadczeniu emerytalnym (niem. jährliche Renteninformation). Z niej dowiecie się, ile wyniosłaby Wasza renta z tytułu niezdolności do pracy, gdybyście zamierzali się o nią ubiegać.
Jak ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy musicie złożyć w Niemieckim Ubezpieczeniu Emerytalno-Rentowym (Deutsche Rentenversicherung). Należy w tym celu przygotować następujące informacje:
- listę Waszych problemów zdrowotnych
- nazwiska i adresy lekarzy, którzy Was leczyli
- wszystkie informacje o badaniach lekarskich przeprowadzonych przez instytucje publiczne (np. kasę chorych lub urząd pracy (Arbeitsagentur))
- informacje o Waszych pobytach w szpitalu i na rehabilitacji w ostatnich latach
- chronologiczną listę Waszych dotychczasowych aktywności zawodowych
Najlepiej jest szczegółowo udokumentować swoją historię choroby i uzyskać od lekarza prowadzącego zaświadczenie o przebytych chorobach. Nie powinniście jednak wysyłać do Niemieckiego Ubezpieczenia Emerytalno-Rentowego oryginałów tych zaświadczeń, a jedynie ich kopie.
Następnie z pomocą ekspertów medycznych Deutsche Rentenversicherung sprawdzi szczegółowo, czy przysługuje Wam prawo do renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy – i przez jaki okres czasu. Może to potrwać kilka miesięcy.
DRV często nie przyznaje renty z tytułu niezdolności do pracy na zawsze, ale na określony czas. Zwłaszcza wtedy, gdy jest nadzieja, że za pewien czas wyzdrowiejecie i będziecie w stanie powrócić do pracy.
Co istotne, renta zostanie Wam przyznana najwcześniej od siódmego miesiąca po utracie zdolności do pracy. Zanim to nastąpi, będziecie otrzymywać zasiłek chorobowy od swojego pracodawcy. Powinniście jednak złożyć wniosek jak najszybciej, ponieważ jego rozpatrzenie może zająć dużo czasu. Jeśli przestaniecie otrzymywać zasiłek chorobowy, możecie skontaktować się z urzędem pracy (Arbeitsagentur) – być może przysługuje Wam zasiłek dla bezrobotnych.
Co zrobić, jeśli wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy zostanie odrzucony?
Ubezpieczenie emerytalne odrzuca wiele wniosków o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli otrzymacie decyzję odmowną, macie możliwość odwołania się od niej. Najlepiej wysłać odwołanie listem poleconym. Macie na to jednak tylko jeden miesiąc. Dołączcie do niego ważne dokumenty, które wykażą, dlaczego nie jesteście już w pełni zdolni do pracy. Mogą Wam w tym pomóc doradcy emerytalni, organizacje społeczne lub związki zawodowe.
Jeśli DRV odrzuci odwołanie, macie jeszcze możliwość zaskarżenia tej decyzji do sądu społecznego. Warto jednak wtedy skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie socjalnym – a to może sporo kosztować.
Czy osoby pobierające rentę mogą dodatkowo zarabiać?
Tak, jest to możliwe. Jednak to, ile możecie dorobić, zależy od rodzaju renty z tytułu niezdolności do pracy, którą otrzymujecie.
- Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy: w tym przypadku możecie zarobić dodatkowo do 6.300 euro rocznie. Jeśli zarobicie więcej, 40 procent tego, co zarobicie powyżej tej kwoty, będzie potrącane z Waszej renty.
- Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy: w tym przypadku limit dodatkowych zarobków jest ustalany indywidualnie. Bazuje on na kwocie najwyższych zarobków osiąganych przez Was w ciągu ostatnich 15 lat, zanim otrzymaliście rentę z tytułu niezdolności do pracy. Limit ten wynosi co najmniej 15.479,10 euro, a 40 procent tego, co zarobicie powyżej tej kwoty, jest potrącane z Waszej renty. Najlepiej zajrzeć do zawiadomienia o wysokości renty (niem. Rentenbescheid) lub zapytać instytucję ubezpieczenia emerytalnego, ile możecie zarobić pracując dodatkowo.
Bardzo pomocny