Czy emeryci w Niemczech muszą płacić podatki?

Zwykle w czerwcu i lipcu emeryci w Niemczech otrzymują pocztą zawiadomienie o podwyżce świadczeń. Ale wyższa kwota emerytury może okazać się niemiłą niespodzianką. A to dlatego, że wielu emerytów nagle musi zacząć płacić podatki.

Emeryci też muszą płacić podatki? Tak, pewnie wielu z Was nie zdawało sobie z tego sprawy, ale emeryci w Niemczech generalnie podlegają obowiązkowi podatkowemu. Składki, które wpłacacie na państwową emeryturę w okresie aktywności zawodowej, zmniejszają Wasze obciążenia podatkowe do czasu przejścia na emeryturę, gdyż możecie je odliczyć od podatku jako wydatki na ubezpieczenie emerytalne (niem. Vorsorgeaufwendungen). W zamian za to, jako emeryci musicie płacić podatki od swoich dochodów z ubezpieczenia emerytalnego.

Ta zasada ma tę zaletę, że obciążenie podatkowe emerytów jest ogólnie niższe. Zasadniczo bowiem emerytury nie są tak wysokie jak dochody osiągane w trakcie życia zawodowego – a więc i podatki od emerytur są niższe.

Jednak to, że emerytury jako takie podlegają opodatkowaniu, nie oznacza jeszcze, że będziecie musieli rzeczywiście odprowadzać od nich podatek. Od którego momentu trzeba go płacić? Jak wysoka jest stawka podatku? I czy będąc emerytem można w Niemczech odliczyć pewne koszty od podatku? Oto odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące opodatkowania emerytur.

Od którego momentu emeryci w Niemczech muszą płacić podatki od otrzymywanych świadczeń?

Z założenia każdy emeryt w Niemczech jest zobowiązany do płacenia podatków. Jednak wielu emerytów jest z tego zwolnionych – dzięki tzw. Rentenfreibetrag (kwocie wolnej od podatku dla osób pobierających rentę lub emeryturę) i Grundfreibetrag (podstawowej kwocie wolnej od podatku).

• Rentenfreibetrag (kwota wolna od podatku dla osób pobierających rentę lub emeryturę): kwota ta zależy od roku, w którym przechodzicie na emeryturę. Do roku 2040 spadnie ona do zera. Kwota wolna dla osób przechodzących na emeryturę w 2020 roku wynosiła jeszcze 20 procent. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegało 80 procent kwoty świadczenia (zob. tabela). Jednakże dodatkowo istnieje jeszcze podstawowa kwota wolna od podatku.

• Steuerlicher Grundfreibetrag (podstawowa kwota wolna od podatku): oprócz wyżej opisanej kwoty wolnej Rentenfreibetrag, funkcjonuje w Niemczech również tzw. podstawowa kwota wolna od podatku, która gwarantuje wszystkim podatnikom to, że od pewnej części swojego dochodu w ogóle nie muszą płacić podatku. W przypadku emerytów obowiązuje następująca zasada: podstawowa kwota wolna od podatku dotyczy tej części emerytury, która pozostaje po odjęciu kwoty wolnej Rentenfreibetrag. Podstawowa kwota wolna od podatku każdego roku delikatnie wzrasta. W roku podatkowym 2021 wynosi ona 9.744 euro lub 19.488 euro dla małżeństw.

Oznacza to, że będziecie musieli zapłacić podatek tylko wtedy, gdy część Waszej emerytury podlegająca opodatkowaniu przekroczy wysokość podstawowej kwoty wolnej od podatku w danym roku. I nawet wtedy nie dzieje się to automatycznie, ponieważ niektóre wydatki, które ponosicie jako emeryci, możecie w Niemczech odliczyć od podatku (zob. poniżej).

Czy emeryci w Niemczech muszą co roku płacić większy podatek?

Nie, niekoniecznie. Być może nie będziecie musieli płacić żadnego podatku od swojej emerytury (zob. wyżej). Ale po kolei: opodatkowanie emerytury państwowej zależy od kwoty wolnej od podatku dla osób pobierających rentę lub emeryturę (Rentenfreibetrag) i podstawowej kwoty wolnej od podatku (Grundfreibetrag).

Wysokość kwoty wolnej od podatku dla osób pobierających rentę lub emeryturę zależy od tego, w którym roku przechodzi się na emeryturę (zob. wyżej). Jeśli przejdziecie na emeryturę w 2040 roku lub później, tzw. Rentenfreibetrag nie będzie już obowiązywać. Wtedy cała Wasza emerytura będzie podlegała opodatkowaniu.

Jeśli więc Wasza emerytura wzrośnie nieco w wyniku corocznej waloryzacji, niespodziewanie możecie być zobowiązani do zapłaty podatku. Dzieje się tak dlatego, że kwota wolna Rentenfreibetrag nie wzrasta, ale pozostaje na takim samym poziomie.

Ale uwaga: podatek trzeba będzie odprowadzić dopiero wtedy, gdy część emerytury pozostała po odjęciu kwoty wolnej Rentenfreibetrag jest wyższa niż podstawowa kwota wolna od podatku. Ta ostatnia jest taka sama dla wszystkich podatników – i lekko się zmienia każdego roku (zob. wyżej).

Tak więc z powodu tego wzajemnego oddziaływania stałej kwoty wolnej Rentenfreibetrag oraz rosnących emerytur możecie być zmuszeni do płacenia co roku nieco wyższych podatków – ale wcale nie musi tak być.

Jaka jest stawka podatkowa dla emerytów w Niemczech?

Emerytury są w Niemczech traktowane jak dochód, dlatego także i do nich ma zastosowanie tzw. progresja podatkowa. Oznacza to, że stawka podatku rośnie wraz z dochodem.

Dochody – w tym emerytury –  nie przekraczające kwoty wolnej od podatku wynoszącej w 2021 roku 9.744 euro nie podlegają opodatkowaniu; tzw. krańcowa stawka podatkowa wynosi tutaj zero procent. Od pierwszego euro przekraczającego tę kwotę obowiązuje następna krańcowa stawka podatkowa, czyli 14 procent. Po przekroczeniu kolejnego progu dochodowego każde euro jest opodatkowane według następnej wyższej stawki podatkowej.

Ponieważ ten system podatkowy nie ułatwia dokładnego obliczenia kwoty podatku do zapłacenia, możecie skorzystać z kalkulatorów emerytalnych dostępnych w internecie. Musicie wpisać kwotę swojej emerytury brutto z całego roku, datę otrzymania pierwszej emerytury i rok, dla którego chcecie obliczyć wysokość podatku.

Czy emeryci w Niemczech mogą odliczyć jakieś koszty od podatku?

Tak, w tym celu musicie złożyć zeznanie podatkowe. Należy to zrobić, jeśli podlegająca opodatkowaniu część Waszej emerytury przekracza podstawową kwotę wolną od podatku (zob. wyżej).

Czy podatek trzeba płacić tylko od państwowej emerytury?

Nie, opodatkowaniu nie podlega wyłącznie ustawowa emerytura. Od emerytur zakładowych i prywatnych również trzeba odprowadzić podatek.

Emerytury zakładowe są opodatkowane w 100 procentach. Oznacza to, że w przeciwieństwie do emerytury ustawowej, nie przysługuje tu kwota wolna od podatku.

Opodatkowanie prywatnych emerytur

Co do zasady, umowy zawarte przed 2005 rokiem są wolne od podatku. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, na przykład jeśli przed wypłatą emerytury płaciliście składki na ubezpieczenie przez okres krótszy niż pięć lat. W takim przypadku musielibyście zapłacić podatek od otrzymywanego świadczenia.

Jeśli przystąpiliście do prywatnego ubezpieczenia emerytalnego po 2005 roku, obowiązują dwa różne przepisy:

1. Jeśli otrzymujecie zaoszczędzony kapitał w formie jednorazowej wypłaty, a umowa trwa co najmniej 12 lat, stosuje się procedurę, zgodnie z którą 50 procent dochodu jest wolne od podatku, a pozostałe 50 procent jest opodatkowane według stawki podatku dochodowego lub, w przypadku zysków kapitałowych, według stawki tzw. Abgeltungssteuer, czyli podatku od zysków kapitałowych.
2. Jeśli co miesiąc pobieracie tzw. rentę dożywotnią, część dochodu, która podlega opodatkowaniu, zależy od wieku, w którym otrzymacie pierwszą wypłatę z prywatnej emerytury (zob. poniżej).