Co dzieje się z emeryturą osób, które wyemigrowały z Niemiec?

Lato, słońce, no i wreszcie czas dla siebie – coraz więcej seniorów cieszy się emeryturą poza granicami Niemiec. Jeśli również zastanawiacie się nad tym, powinniście wiedzieć, że może to mieć wpływ na uprawnienia emerytalne. Jeśli chcecie uniknąć przykrych niespodzianek, koniecznie przeczytajcie ten artykuł. Wyjaśniamy w nim, czy przebywanie za granicą będzie miało wpływ na wysokość emerytury, jakie aspekty podatkowe należy wziąć pod uwagę i o czym trzeba poinformować zakład ubezpieczeń emerytalnych.

Emerytura za granicą: na co należy zwrócić uwagę?

Zależy to przede wszystkim od tego, czy pobieracie emeryturę za granicą na stałe, czy tylko przez pewien czas. Jeśli spędzacie poza granicami Niemiec mniej niż sześć miesięcy w roku, nic się dla Was nie zmienia. Ubezpieczenie emerytalne będzie nadal normalnie wypłacać Wam pełną emeryturę.

Takie same zasady obowiązują, jeśli przeprowadzicie się na stałe do kraju Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii lub Szwajcarii. Mogą być jednak dokonane potrącenia, jeśli Wasze prawo do emerytury w Niemczech obejmuje również okresy, w których pracowaliście za granicą. Najlepiej jest przed przeprowadzką zasięgnąć porady w tej sprawie w Deutsche Rentenversicherung (pol. Niemieckie Ubezpieczenie Emerytalno-Rentowe).

Jeśli przeprowadzicie się na okres dłuższy niż sześć miesięcy do kraju nie będącego członkiem Unii Europejskiej lub do kraju, z którym Niemcy nie zawarły umowy o zabezpieczeniu społecznym, Wasza emerytura może ulec zmniejszeniu (więcej na ten temat w dalszej części artykułu).

Poinformujcie o zmianie adresu i numeru konta

Aby mieć pewność, że otrzymacie swoją emeryturę na czas, także wtedy gdy przebywacie za granicą, powinniście co najmniej dwa miesiące przed przeprowadzką poinformować Renten Service Deutsche Post lub Waszą instytucję ubezpieczenia emerytalnego o nowym adresie i danych konta bankowego (więcej na temat konta bankowego poniżej).

Co równie istotne, przeprowadzka za granicę na stałe pociąga za sobą konsekwencje podatkowe. Jednakże Niemcy zawarły z wieloma krajami tzw. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (zob. poniżej).

Pobyt za granicą może mieć także znaczenie jeśli chodzi o ubezpieczenie zdrowotne i pielęgnacyjne. Najlepiej jest zasięgnąć informacji w tej sprawie u swojego ubezpieczyciela. Z reguły Wasze dotychczasowe członkostwo będzie kontynuowane, jeśli:

• korzystacie z państwowego ubezpieczenia zdrowotnego,
• pobieracie tylko emeryturę z niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego,
• przeprowadzacie się do innego kraju UE,
• i nie przysługuje Wam tam żadne prawo do świadczeń.

Każdego roku Renten Service Deutsche Post sprawdza, czy emeryci przebywający za granicą jeszcze żyją. W tym celu otrzymacie tzw. Lebensbescheinigung (zaświadczenie o pozostawaniu przy życiu), które możecie potwierdzić we wszystkich urzędach, zakładach ubezpieczeń emerytalnych, bankach i niemieckich placówkach dyplomatycznych za granicą. W niektórych krajach nie potrzebujecie zaświadczenia, ponieważ odpowiednie organy automatycznie informują o śmierci. Dotyczy to Austrii, Belgii, Finlandii, Izraela, Włoch, Luksemburga, Holandii, Polski, Hiszpanii, Szwecji i Szwajcarii.

Czy emerytura wypłacana seniorom przebywającym za granicą ulega obniżeniu?

Może się tak zdarzyć, jeśli Wasza emerytura w całości lub w części wynika z określonych okresów ubezpieczenia: mianowicie tzw. Reichsgebiets-Beitragszeiten (okresów składkowych ukończonych na terytorium Rzeszy Niemieckiej) poza obecnym terytorium Republiki Federalnej Niemiec lub okresów wymienionych w Fremdrentengesetz (ustawie o prawach emerytalnych nabytych za okresy składkowe za granicą), która reguluje emerytury osób wypędzonych i tzw. Spätaussiedler (przesiedleńców przybywających do Niemiec po 1 stycznia 1993 r.).

Rekompensata za te okresy jest możliwa tylko wtedy, gdy pobieracie swoją emeryturę w Niemczech, innym kraju UE, Islandii, Norwegii lub Szwajcarii.

Jeśli Wasze uprawnienia emerytalne są częściowo regulowane przez Umowę między Republiką Federalną Niemiec a Polską Rzecząpospolitą Ludową o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym z dnia 9 października 1975 r., to pobierane przez Was świadczenie również będzie niższe niż to, które otrzymalibyście w Niemczech, innym kraju Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii lub Szwajcarii. Więcej informacji na ten temat znajdziecie w broszurze Niemieckiego Ubezpieczenia Emerytalnego.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy

Istnieją również ograniczenia dotyczące renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy zarobkowej (niem. Erwerbsminderungsrente). Jeśli przyznano Wam to świadczenie nie tylko z powodów medycznych, ale także dlatego, że nie byliście w stanie znaleźć odpowiedniej pracy ze względu na swoją obniżoną zdolność do pracy zarobkowej, stały pobyt za granicą spowoduje, że Wasza renta zostanie zmniejszona lub w ogóle nie będzie wypłacana.

Jeśli natomiast z powodów zdrowotnych nie jesteście już w ogóle zdolni do pracy, to rentę z tego tytułu otrzymacie również również za granicą i to w pełnej wysokości.

Jak wygląda sytuacja podatkowa emerytów i rencistów przebywających za granicą?

Także i w tej kwestii dużo zależy od tego, czy przebywacie za granicą tymczasowo czy na stałe. Jeśli przebywacie za granicą przez okres krótszy niż sześć miesięcy, nic się dla Was nie zmienia w kwestii opodatkowania. Nadal podlegacie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Niemczech.

Jeśli mieszkacie na stałe za granicą, podlegacie w Niemczech ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że nie przysługuje Wam podstawowa kwota wolna od podatku. Opodatkowaniu podlega więc cały Wasz dochód. W dodatku nie możecie już korzystać z możliwości wspólnego opodatkowania małżonków i nie możecie wykazywać wydatków nadzwyczajnych, takich jak koszty leczenia.

Możecie jednak tego uniknąć, jeśli ponad 90% Waszych dochodów uzyskujecie z Niemiec i złożycie we właściwym urzędzie skarbowym wniosek o nieograniczony obowiązek podatkowy. Wówczas będziecie mogli znów skorzystać z podstawowej kwoty wolnej od podatku.

Organem właściwym do rozpatrywania spraw osób pobierających renty i emerytury za granicą jest Urząd Skarbowy w Neubrandenburgu. Wszystkie potrzebne formularze i dane kontaktowe znajdziecie na jego stronie internetowej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy oprócz emerytury osiągacie w Niemczech inne dochody podlegające opodatkowaniu – na przykład z wynajmu. Wówczas jest nim urząd skarbowy właściwy dla miejsca, w którym znajduje się nieruchomość lub prowadzona jest działalność.

Jednak to, w którym kraju będziecie zobowiązani do zapłaty podatku zależy również od tego, czy Niemcy zawarły umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania z Waszym krajem zamieszkania. Umowy te przewidują nieco inne zasady dla emerytur państwowych, prywatnych i pracowniczych. Bliższe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Finansów.

Jakie konto bankowe jest potrzebne w przypadku pobierania emerytury za granicą?

Możecie sami zdecydować, czy ubezpieczenie emerytalne ma przekazywać Waszą emeryturę na konto w Niemczech czy za granicą. Wszystko czego potrzebuje to międzynarodowy kod banku (BIC), międzynarodowy numer rachunku bankowego (IBAN) oraz oświadczenie o płatności, na którym również bank potwierdza dane rachunku bankowego.

Koszty przelewu są wprawdzie ponoszone przez zakład ubezpieczeń emerytalnych, ale w zależności od kraju, w którym mieszkacie, możecie ponieść opłaty bankowe i straty z tytułu różnic kursowych.