Niewykorzystany urlop w Niemczech – czy przepada?

W Niemczech należy zasadniczo wykorzystać przysługujący urlop do 31 grudnia bieżącego roku. Tak stanowi § 7 III 1 BUrlG (niem. Bundesurlaubsgesetz – Federalna Ustawa Urlopowa). Zgodnie z nim na każdy rok musi być zagwarantowana określona liczba dni urlopu. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy z różnych powodów urlop nie zostaje wykorzystany. Czy w takiej sytuacji urlop przepada? Poniżej rozwiewamy Wasze wątpliwości.

[ez-toc]

Czy w Niemczech istnieje możliwość przeniesienia niewykorzystanego urlopu na następny rok?

W Niemczech istnieje możliwość przeniesienia niewykorzystanego urlopu na następny rok. Tak stanowi § 7 III 2 BUrlG. Zgodnie z nim przeniesienie niewykorzystanego urlopu jest możliwe, jeśli istnieje ku temu ważny powód. Nieistotne jest czy ma on miejsce ze strony zakładu pracy, czy też pracownika.

Ważnym powodem może być przykładowo choroba pracownika, która uniemożliwiła mu podjęcie przez pewien okres pracy, a co za tym idzie niewykorzystanie przysługującego urlopu. W takim wypadku zaległy urlop musi zostać wykorzystany do 31 marca następującego roku. W przeciwnym razie przepada on bezpowrotnie (Federalny Sąd Pracy, wyrok z dnia 09.08.2011; sygnatura akt: 9 AZR 425/10). Prawo do przeniesienia niewykorzystanego urlopu na kolejny rok może oprócz tego wynikać z umowy o pracę lub ustaleń zbiorowego układu pracy (niem. Tarfivertrag).

Oczywiście istnieje w Niemczech wiele firm, które pozwalają na przeniesienie urlopy na kolejny rok bez istnienia ważnego powodu. Najczęściej jest to ograniczone do pierwszego kwartału nowego roku.

Co się dzieje z urlopem w Niemczech w przypadku wystąpienia choroby podczas jego trwania?

Jeśli pracownik w Niemczech rozchoruje się podczas urlopu, to dni, w których jest chory nie są naliczane do urlopu rocznego. Pracownik zachowuje wobec tego prawo do całego urlopu. W przypadku, kiedy pracownik jest chory dłużej niż do 31 marca i nie wykorzystał jeszcze urlopu z poprzedniego roku, to w tej sytuacji go nie traci. Zgodnie z decyzją Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ma to miejsce również wtedy, kiedy pracownik z powodu choroby nie rozpoczął jeszcze urlopu (Europejski Trybunał Sprawiedliwości, wyrok z dnia 20.01.2009; sygnatura akt C-350/06, C-520/06). Federalny Sąd Pracy w Niemczech (niem. Bundesarbeitsgericht) wyraził akceptację tego orzecznictwa w swoim wyroku (Federalny Sąd Pracy, wyrok z dnia 22.05.2012; sygnatura akt 9 AZR 575/10).

Czy można w nieskończoność gromadzić urlop niewykorzystany z powodu choroby?

Pracownik nie może jednak gromadzić urlopu niewykorzystanego z powodu choroby w nieskończoność . Tak stanowi kolejna decyzja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Sędziowie byli zdania, iż w związku z faktycznym przeznaczeniem płatnego urlopu nie można akceptować sytuacji, kiedy pracownik przez kilka następujących po sobie lat niewykorzystuje go z powodu choroby. Sędziowie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pozostawili jednak sędziom krajowym wolną rękę, jeśli chodzi o określenie granicy czasowej na wykorzystanie zaległego urlopu. Ich zdaniem wystarczający powinien być okres 15 miesięcy (patrz Europejski Trybunał Sprawiedliwości, wyrok z dnia 22.11.2011; sygnatura akt C-214/10).

Przypadek specjalny: kwarantanna

Nie tylko choroba może prowadzić do zachowania prawa do urlopu. Ze względu na związane z tym ograniczenia dotyczące samodzielnego planowania, skierowanie na kwarantannę może również wpłynąć na zaległy urlop w taki sam sposób, jak choroba (por. Okręgowy Sąd Pracy w Hamm (Westfalia), wyrok z dnia 27 stycznia 2022 r. – 5 Sa 1030/ 21).

Obowiązek pracodawcy

Pracodawca ma jednak również pewne obowiązki, których naruszenie może prowadzić do zachowania prawa do zaległego urlopu nawet po wspomnianym terminie. Po ustaleniu tego przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) w 2018 r., Federalny Sąd Pracy orzekł również, że w zgodnej z prawem UE interpretacji § 7 III BUrlG, pracodawca musi wyraźnie zażądać od pracownika wzięcia urlopu i poinformować go o tym w sposób terminowy oraz jednoznacznie wskazać, że w innym przypadku urlop wygasa po zakończeniu roku urlopowego lub okresu przeniesienia (ETS, wyrok z 6 listopada 2018 r., C-684/16; Federalny Sąd Pracy, wyrok z 19 lutego 2019 r. – 9 AZR 541/15). Pracodawcy muszą zatem umożliwić faktyczne wykorzystanie urlopu.

Skutki zmiany pracy

W przypadku zmiany pracy w ciągu roku, pracownicy w Niemczech mogą zasadniczo skorzystać z zaległego urlopu z poprzedniego miejsca pracy u nowego pracodawcy. Aby nie doszło do wykorzystania puli urlopu dwukrotnie, § 6 II BUrlG nakłada na poprzedniego pracodawcę obowiązek wystawienia zaświadczenia o uprzednim przyznaniu lub zrekompensowaniu urlopu.

Wyrównanie finansowe w sytuacji wypowiedzenia stosunku pracy

Jeśli z powodu wypowiedzenia stosunku pracy pracownik nie może wykorzystać przysługujących mu dni urlopu, to musi otrzymać wyrównanie w formie pieniężnej. To samo dotyczy sytuacji, kiedy pracownik nie może wykonywać więcej pracy z powodu choroby. Wyrównanie jest wypłacane w tej wysokości, jak gdyby pracownik faktycznie wziął urlop. Otrzymuje on wtedy wynagrodzenie, które faktycznie otrzymałby podczas urlopu (patrz Europejski Trybunał Sprawiedliwości, wyrok z dnia 03.05.2012; sygnatura akt C-337/10).

Przepisy dodatkowe

Niezależnie od wymogów prawnych, strony umowy o pracę lub układu zbiorowego mogą swobodnie regulować prawo do urlopu i rekompensaty, które wychodzi poza ustawowe prawo do urlopu. Konieczne jest wówczas przestrzeganie wszelkich odrębnych przepisów dotyczących przeniesienia i wygaśnięcia zaległego urlopu.

Czy w Niemczech dopuszczalne jest samowolne wzięcie urlopu?

Jeśli niemiecki pracodawca z jakichś powodów nie chce udzielić urlopu, to nie należy brać go samowolnie. Takie postępowanie może być bowiem podstawą bezterminowego zwolnienia.

Ile dni urlopu przysługuje w Niemczech?

W tym temacie polecamy artykuł: Ile dni urlopu przysługuje w Niemczech?