Utrata partnera jest nie tylko trudnym i bolesnym doświadczeniem, ale często wiąże się także z dużym obciążeniem finansowym. Dlatego też niemieckie prawo podatkowe przewiduje specjalne regulacje dotyczące wdów i wdowców.
Jeżeli małżeństwo kończy się z powodu śmierci jednego z partnerów, obowiązuje specjalna zasada: chociaż wdowy i wdowcy są z prawnego punktu widzenia uznawani za osoby samotne, nie są oni od razu zaliczani do 1. klasy podatkowej. Oto co powinny wiedzieć osoby owdowiałe mieszkające w Niemczech.
Do jakiej klasy podatkowej należą w Niemczech osoby owdowiałe?
Osoby owdowiałe są początkowo zaliczane do 3. klasy podatkowej. Jest to dla nich szczególnie korzystne, ponieważ przysługuje im dwukrotność podstawowej kwoty wolnej od podatku. W 2022 roku jest to 20.694 euro. Dopiero kiedy ich dochód przekroczy tę kwotę, muszą zapłacić podatek – i to tylko od części przekraczającej wyżej wymienioną kwotę.
Powodem tej ulgi jest fakt, że wdowa lub wdowiec, oprócz obciążeń emocjonalnych związanych ze śmiercią współmałżonka, doświadcza też dużego obciążenia finansowego. Problem ten ma złagodzić fakt, że w początkowym okresie nadal istnieje możliwość wspólnego rozliczenia podatku (Gnadensplitting).
Jednak osoby owdowiałe mogą pozostawać w 3. klasie podatkowej tylko przez określony czas. Zasada ta ma zastosowanie w roku, w którym zmarł partner, oraz w roku następnym. Potem z reguły przechodzi się do innej klasy podatkowej.
Poniższy przegląd pokazuje, które klasy podatkowe mają zastosowanie do wdów i wdowców i w jakich przypadkach:
- Steuerklasse 1 (klasa podatkowa 1): po upływie roku, w którym zmarł Wasz partner, oraz następnego roku, jeśli nie zawarliście nowego związku małżeńskiego.
- Steuerklasse 2 (klasa podatkowa 2): po upływie roku, w którym zmarł Wasz partner, oraz następnego roku, jeśli w gospodarstwie domowym nadal mieszka co najmniej jedno niepełnoletnie dziecko, na które przysługuje Wam zasiłek rodzinny Kindergeld.
- Steuerklasse 3 (klasa podatkowa 3): w roku, w którym zmarł Wasz partner oraz w następnym roku lub jeśli ponownie zawarliście związek małżeński, a Wasz partner należy do klasy podatkowej 5.
- Steuerklasse 4 (klasa podatkowa 4): po upływie roku, w którym zmarł Wasz partner oraz następnego roku, jeśli ponownie zawarliście związek małżeński i rozliczacie się z nowym partnerem według kombinacji klas podatkowych 4/4.
- Steuerklasse 5 (klasa podatkowa 5): po upływie roku, w którym zmarł Wasz partner oraz następnego roku, jeśli ponownie zawarliście związek małżeński, a Wasz nowy partner należy do klasy podatkowej 3.
- Steuerklasse 6 (klasa podatkowa 6): dodatkowo oprócz jednej z pozostałych klas podatkowych, jeśli macie pracę dodatkową i zarabiacie powyżej 450 euro miesięcznie (od października 2022 roku kwota ta wzrośnie do 520 euro miesięcznie) lub jeśli macie kilka prac dodatkowych.
Zobrazujmy to na przykładzie:
Załóżmy, że jesteście małżeństwem od 30 lat, kiedy w marcu 2022 roku umiera Wasz mąż. Urząd skarbowy przeniesie Was do klasy podatkowej 3 od kwietnia i pozostaniecie w niej przez cały 2022 r. Ponieważ Wasze dzieci już się wyprowadziły, nie macie możliwości ubiegania się o zmianę klasy podatkowej na Steuerklasse 2.
Oznacza to, że albo pozostaniecie w klasie podatkowej 3 do końca 2023 roku, a następnie zostaniecie przypisani do klasy podatkowej 1, albo – w przypadku ponownego zamążpójścia – zostaniecie wraz ze swoim nowym partnerem zakwalifikowani do kombinacji klas podatkowych 3/5 lub 4/4, ewentualnie 4/4 z faktorem.
Jak długo osoby owdowiałe należą do 3. klasy podatkowej?
Klasa podatkowa 3 dla wdów i wdowców obowiązuje w roku, w którym zmarł partner, oraz w roku następnym. Jeśli więc Wasz partner zmarł w sierpniu 2022 roku, od 1 września zostaniecie przeniesieni do 3. klasy podatkowej i pozostaniecie w niej także w 2023 roku.
W jaki sposób osoby owdowiałe mogą zmienić klasę podatkową?
Wdowy i wdowcy nie muszą składać wniosku o przypisanie ich do 3. klasy podatkowej. Urząd skarbowy automatycznie przeniesie Was do Steuerklasse 3, gdy tylko otrzyma z urzędu meldunkowego informację o dacie śmierci Waszego partnera.
Jeśli w Waszym gospodarstwie domowym mieszkają niepełnoletnie dzieci, na które przysługuje Wam zasiłek rodzinny Kindergeld, w pewnych okolicznościach korzystniejsze może być przejście do 2. klasy podatkowej. Wynika to z faktu, że istnieje specjalna ulga dla osób samotnie wychowujących dzieci. W takiej sytuacji musicie jednak sami złożyć wniosek o zmianę klasy podatkowej.
Jakie są zasady podatkowe dotyczące renty wdowiej?
W przypadku renty wdowiej obowiązują te same zasady podatkowe, co w przypadku klasycznej emerytury. Zasadniczo podlega ona opodatkowaniu. To, czy rzeczywiście będziecie musieli płacić podatek, zależy od dwóch czynników: roku, w którym przejdziecie na rentę, oraz wysokości otrzymywanych świadczeń.
Jest tak dlatego, że wysokość tzw. Rentenfreibetrag, czyli kwoty wolnej od podatku dla osób pobierających rentę lub emeryturę, zależy od tego, kiedy zaczniecie pobierać te świadczenia. Do roku 2040 ma ona spaść do zera, co oznacza, że renta wdowia będzie od tego czasu w pełni opodatkowana.
Ponadto – tak jak w przypadku wszystkich podatników – obowiązuje podstawowa kwota wolna od podatku (niem. Grundfreibetrag). Kwota ta wzrasta co roku i odpowiada minimum egzystencji. Tylko w przypadku, gdy po odliczeniu kwoty wolnej Rentenfreibetrag Wasz dochód z renty nadal przekracza podstawową kwotę wolną od podatku (Grundfreibetrag), od nadwyżki będziecie musieli zapłacić podatek dochodowy.
