Dowiedz się jak niemieckie prawo reguluje płacenie alimentów na dzieci!

Artykuł 6 niemieckiej konstytucji (niem. Grundgesetz, w skrócie GG) mówi o tym, że rodzice muszą się troszczyć o swoje dzieci. Pojęcie to obejmuje również zapewnianie im finansowych środków do życia. Dodatkowo paragraf 1606 niemieckiego kodeksu cywilnego (niem. Bürgerliches Gesetzbuch, w skrócie BGB) reguluje kwestię płatności – ten rodzic, który nie jest w głównym stopniu odpowiedzialny za wychowanie dziecka, płaci alimenty. W języku prawniczym nazywa się to po niemiecku „Unterhaltspflicht“.

Decydująca jest tu kwestia, jaki model życia przyjęli rodzice. To znaczy, czy po rozstaniu dziecko w większym stopniu mieszka u jednego rodzica (niem. Residenzmodell-model stacjonarny, gdy władzę rodzicielską ma jeden rodzic), czy u obu (Wechselmodell, czyli opieka, inaczej piecza naprzemienna). W pierwszym przypadku, jeśli dziecko mieszka np. z matką, wtedy ojciec ma zazwyczaj tylko prawo do rzadkich, ściśle określonych kontaktów z dzieckiem (niem. Umgangsrecht). Nawet jeśli dziecko mieszka u niego przez 3 dni w tygodniu i ma w mieszkaniu ojca swój własny pokój, musi on płacić pełną kwotę alimentów. Jednak przy Residenzmodell, rodzic drugoplanowy może skorzystać z tak zwanego zwiększonego kontaktu z dzieckiem, jeśli ma duży wpływ na jego wychowanie. Sąd rodzinny może wtedy uznać, że taki rodzic ma więcej wydatków związanych z dzieckiem, np. choćby dojazdy do niego. Wtedy istnieje możliwość, aby odrobinę obniżyć wysokość alimentów.

Inaczej wygląda sprawa przy opiece naprzemiennej (niem. Wechselmodell). W tym przypadku dziecko mieszka połowę czasu u matki i połowę czasu u ojca (rodzice dzielą się obowiązkami po równo). W tej sytuacji obowiązek alimentacyjny nie ma miejsca. Markus Witt, opowiadający się za takim równouprawnieniem dodaje: „Rodzice spełniają wtedy swój obowiązek łożenia na utrzymanie bezpośrednio przy dziecku”. Jeszcze na jedną rzecz warto zwrócić uwagę, jeśli mowa o takim naprzemiennym modelu wychowywania dziecka: rodzice muszą zapewnić dziecku środki finansowe, odpowiednie do swoich zarobków (BGH FamRZ 2006, 2017). Następstwem takich przepisów jest fakt, że ojcowie, którzy więcej zarabiają niż ich była partnerka, będą zmuszeni do dodatkowego łożenia na utrzymanie dziecka, nawet jeśli w 50% zajmują się jego opieką. Oczywiście prawo działa też w odwrotną stronę: matka będzie musiała płacić alimenty, jeśli to głównie ojciec opiekuje się dzieckiem.

Alimenty w Niemczech muszą wystarczyć na pokrycie całego zapotrzebowania dziecka

Alimenty na dziecko obejmują wszystkie wydatki, jakie są potrzebne do pokrycia potrzeb dziecka. Zgodnie z paragrafem 1610 ustęp 2 Kodeksu Cywilnego (§ 1610 Absatz 2 BGB – Bürgerliches Gesetzbuch) alimenty obejmują „całkowite zapotrzebowanie dziecka włącznie z kosztami odpowiedniego przyuczenia do zawodu jak i koszty wychowania.”

Co oznacza, że alimenty są odpowiednio wysokie?

Zgodnie z niemieckim prawem alimenty muszą być odpowiednio wysokie, a ich wysokość „uzależniona jest od pozycji życiowej osoby potrzebującej” – tak stanowi paragraf 1610 ustęp 1 Kodeksu Cywilnego (§ 1610 Absatz 1 BGB). Konkretna wysokość alimentów obliczana jest z reguły bazując na tabelach zapotrzebowania oraz na skorygowanych dochodach netto płacącego rodzica. Najbardziej znaną tabelą, stosowaną zazwyczaj przez sądy rodzinne w Niemczech w celu ustalenia alimentów, jest tzw. „Düsseldorfer Tabelle” (tabela z wytycznymi Wyższego Sądu Krajowego w Düsseldorfie w porozumieniu z innymi Sądami Krajowymi oraz Sądem Rodzinnym). Tabela ta jest co roku aktualizowana na podstawie ustaleń pomiędzy Wyższym Sądem Krajowym w Düsseldorfie w porozumieniu z innymi sądami krajowymi oraz Sądem Rodzinnym.

„Tabela düsseldorfska” czyli Düsseldorfer Tabelle

W „tabeli düsseldorfskiej” określony jest stopień zapotrzebowania w zależności od wieku dziecka i wpływów netto rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. „Kindergeld” w wysokości 204 euro (od trzeciego dziecka 210 euro na dziecko – więcej o Kindergeld tutaj) jest uwzględniony w tabeli, więc w przypadku dzieci małoletnich, alimenty, których wysokość wynika z tabeli, zmniejszane są o połowę świadczenia Kindergeld (o ile Kindergeld wypłacane jest temu rodzicowi, z którym mieszka dziecko).

Dochody rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów

Często punktem spornym przy obliczaniu wysokości alimentów jest wyliczenie skorygowanych dochodów netto rodzica zobowiązanego do płacenia alimentów. Chodzi tu o realne dochody, czyli przede wszystkim miesięczną wypłatę netto w przypadku osób nie prowadzących działalności na własny rachunek, jak i inne wpływy zgodnie z prawem podatkowym: wpływy z własnej działalności, z wynajmu lokali, dzierżawy czy rezerwy kapitałowe.

Przykłady obliczania alimentów w Niemczech

Przy zarobkach netto do 1.900 euro, alimenty na małe dziecko wynoszą w Niemczech 354 euro miesięcznie. Potem stawka ta rośnie w czterech turach aż do 18. urodzin dziecka i wynosi do 527 euro. Z kolei jeśli rodzic zobowiązany do łożenia na utrzymanie zarabia do 5.500 euro netto, powinien płacić 567 euro miesięcznie na dziecko do lat pięciu i 844 euro za dziecko pełnoletnie, które przyucza się do zawodu i nie ma jeszcze własnych dochodów.
Jednak należy dodać, że wartości podane w tabeli nie są wiążące dla sądów, lecz są jedynie wyznacznikiem. W przypadku kilkorga dzieci stawki są trochę niższe. Natomiast rodzicowi, który płaci alimenty, zawsze musi zostać pewna kwota na własne utrzymanie i własne wydatki – przyjmuje się na ten cel minimum 1.300 euro. Zasiłek w postaci Kindergeld potrącany jest z wypłacanych alimentów, tak więc rodzic odpowiedzialny za łożenie na utrzymanie dziecka, płaci odpowiednio mniej.

Kolejne przykłady:

Zgodnie z Düsseldorfer Tabelle, rodzic, którego skorygowany dochód netto wynosi do 1.500 euro, ma do zapłacenia alimenty (już po uwzględnieniu Kindergeld) w wysokości 297 euro za jedno dziecko w wieku 6-11 lat i 364 euro w przypadku dzieci w wieku 12-17 lat.

W przypadku skorygowanych dochodów netto w wysokości pomiędzy 2.301 a 2.700 euro, alimenty na dziecko w wieku 6-11 lat wynoszą 356 euro, a dla dziecka w wieku 12-17 lat 433 euro. Te stawki dotyczą zawsze dwojga pierwszych dzieci. Od trzeciego dziecka stawki się zmniejszają.

Konkretne zapotrzebowanie na alimenty zamiast wartości z tabelki

Aktualna Düsseldorfer Tabelle nie ma mocy prawnej i nie jest uznawana za wiążącą. Jednak służy ona, zwłaszcza w przypadku sporów, jako wartość, którą należy się kierować i często stosowana jest przez Sądy Rodzinne jako podstawa do wyliczania wysokości alimentów. Abstrahując od tej tabeli, można również udokumentować faktyczne zapotrzebowanie dziecka i wtedy można całkowicie zrezygnować z wartości podanych w tabeli. Dotyczy to przede wszystkim osób, które zarabiają ponadprzeciętnie i w związku z tym nie można znaleźć odwzorowania ich sytuacji materialnej w tabeli.

Minimalne alimenty w Niemczech

Dla rodziców zobowiązanych do płacenia alimentów, ale nie posiadających dochodów, dużą rolę odgrywa paragraf 1612 Kodeksu Cywilnego (§ 1612 BGB), który określa minimalną wysokość alimentów dla osób małoletnich. W związku z tym, rodzic zobowiązany do płacenia alimentów objęty jest „wzmożoną powinnością do wykonywania pracy zarobkowej”. Musicie wtedy jako rodzice wykorzystać wszystkie możliwe sposoby zarobku, aby zapewnić tę minimalną wysokość alimentów. Oznacza to, że musicie się wystarczająco starać, aby uzyskać takie dochody, które umożliwią Wam płacenie alimentów w tej minimalnej wartości.

Alimenty na partnera/kę podczas separacji w Niemczech

Niniejszy artykuł wyjaśnia jak wygląda sprawa alimentów na partnera/kę w Niemczech:

Separacja w Niemczech – kiedy łożenie na utrzymanie partnera/-ki jest uzasadnione?

Jak egzekwować alimenty od rodzica mieszkającego w Niemczech?

Jeśli rodzic, który jest zobowiązany do płacenia alimentów przebywa za granicą, to można je egzekwować na dwa sposoby:

1. Pierwszy to skorzystanie z Konwencji Nowojorskiej. Na jej podstawie można zwrócić się do sądu okręgowego właściwego dla miejsca pobytu dziecka z wnioskiem, aby przesłał do właściwego organu w państwie pobytu dłużnika dokumenty upoważniające do przeprowadzenia egzekucji alimentów zasądzonych przez sąd polski. Dzięki temu nie musimy dochodzić alimentów samodzielnie,  to sąd okręgowy będzie wykonywał za nas wszelkie czynności.
   Za czynności podejmowane w trybie Konwencji nowojorskiej związane z przyjmowaniem wniosków i dokumentów uzasadniających roszczenia alimentacyjne nie pobiera się opłat.
   Organ zagraniczny, w zależności od konkretnej sytuacji, kieruje sprawę do właściwego sądu w celu nadania polskiemu wyrokowi klauzuli wykonalności lub w celu zasądzenia alimentów.
2. Drugim sposobem egzekwowania alimentów jest dochodzenie roszczenia na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) NR. 4/2009 i dotyczy ono egzekucji na terenie Unii Europejskiej. Osoba, która nie otrzymuje alimentów może wystąpić za pośrednictwem sądu okręgowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania do specjalnego urzędu centralnego w kraju UE, w którym mają być dochodzone alimenty.
   Dzięki w/w rozporządzeniu procedura alimentacyjna będzie szybsza, a alimenty będą szybciej egzekwowane w Polsce bez konieczności potwierdzania wykonalności zagranicznych orzeczeń. (za powroty.gov.pl)