Zwolnienie z pracy w Niemczech: Poznaj swoje prawa! +wzór wypowiedzenia po niemiecku do pobrania

Zwolnienie z pracy zazwyczaj wiąże się ze stresem i wieloma obawami. Obojętnie, czy to pracownik rezygnuje z pracy w dotychczasowej firmie, czy z jakichś powodów pracodawca postanowił zakończyć współpracę z pracownikiem – taka sytuacja rodzi często szereg pytań, na które odpowiedzi znajdują się poniżej!

Czy w Niemczech można zostać zwolnionym z pracy z powodu choroby?

W przypadku, gdy dany pracownik, aby wykonywać swój zawód potrzebuje określonych umiejetności, którymi jednak z powodu choroby przestał dysponować, pracodawca może stwierdzić, iż jego dalsze zatrudnianie jest niemożliwe.

Nie będzie podstawą do zwolnienia zachorowanie przez pracownika budowlanego na grypę, natomiast problem może stanowić jego nieobecność spodowana częstymi zachorowaniami. Jeżeli prognoza dotycząca jego zdolności do pracy jest negatywna, pracodawca może rozważyć zwolnienie takiego pracownika. Należy jednak mieć na uwadze, że pracownik w Niemczech może być nieobecny w pracy z powodu choroby przez 6 tygodni w roku. Nieobecność ta nie musi być ciągła, lecz mogą to być różne nieobecności w danym roku, najważniejsze by nie przekraczały 6 tygodni. Tym niemniej w wyjątkowych przypadkach możliwe jest postawienie negatywnej prognozy także wcześniej, np. gdy wiadomo, że pracownik z powodu danej choroby nie będzie już w stanie wykonywać danej pracy. W zawiązku z powyższym każdy przypadek zwolnienia z pracy z powodu choroby pracownika musi być rozpatrzony indywidualnie.

Oprócz tego pracodawca w Niemczech musi również udowodnić, że pracownik nie tylko chorował tak często w przeszłości, ale będzie to miało miejsce również w przyszłości. W praktyce wygląda to tak, że pracodawca daje wypowiedzenie pracy, a pracownik, który za wszelką cenę nie chce stracić pracy, odwołuje się od tej decyzji pracodawcy przed sądem. W takiej sytuacji pracodawca musi podczas procesu przedstawić, jak długo i jak często pracownik nie był w stanie pracować w przeszłości i stwierdzić, że tak będzie również w przyszłości. Pracownik ma wtedy możliwość zaprzeczenia temu. W tym celu musi on zwolnić swojego lekarza prowadzącego z obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej i wyjaśnić w odniesieniu do każdej niezdolności do pracy w przeszłości, o jaką chorobę chodziło.

Jeśli choroby, które miały miejsce w przeszłości, można przypisać chorobom, które zostały już zaleczone, takim jak na przykład złamany palec, złamany nos, stłuczenie uda, zerwanego więzadła i podobnym, wówczas jest jasne, że takie choroby nie muszą się koniecznie zdarzyć w przyszłości. W takiej sytuacji pracodawca przegrałby przed sądem

Jeśli natomiast wszystkie przebyte choroby odnoszą się do jednej choroby przewlekłej, takiej jak przykładowo dyskopatia, i jeśli pracownik jest w pracy stale zajęty podnoszeniem ciężkich przedmiotów, to jest prawdopodobne, że również w przyszłości należy się liczyć z odpowiednio długimi okresami nieobecności z powodu choroby. W tej sytuacji pracodawca byłby w stanie udowodnić, że pracownik będzie prawdopodobnie nieobecny w pracy także w przyszłości i wygrałby przed sądem.

Kto w Niemczech nie może zostać zwolniony z pracy z powodu choroby?

Istnieje grupa osób, którym nie można wypowiedzieć w Niemczech stosunku pracy z powodu choroby. Są to przede wszystkim kobiety w ciąży, a także kobiety do czterech miesięcy po porodzie (§ 9 I 1 MuSchG). Także osoby niepełnosprawne są objęte specjalną ochroną. W przypadku, gdy są one zatrudnione dłużej niż sześć miesięcy, można wypowiedzieć im stosunek pracy dopiero po uzyskaniu zgody urzędu ds. integracji osób niepełnosprawnych (§85 SGB IX).

Czy podczas choroby można zostać w Niemczech zwolnionym z pracy?

Wielu pracowników żyje w błędnym przekonaniu, że wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech w czasie choroby jest bezskuteczne. Choroba nie stanowi jednak ochrony przed zwolnieniem w Niemczech! W czasie choroby można zostać zwolnionym w Niemczech z pracy.

Czy choroba podczas okresu próbnego to powód do zwolnienia?

Choroba i zwolnienie lekarskie podczas okresu próbnego w pracy nie chronią pracownika przed zwolnieniem. Jednak zazwyczaj krótka nieobecność w pracy z powodu choroby nie powoduje konsekwencji w postaci zwolnienia z pracy. Tego typu konsekwencje są bardziej prawdopodobne dla osób, które chorują wyjątkowo często lub przez dłuższy okres (np. w wyniku chorób przewlekłych). Jeśli pracownik zgłosi chorobę w określonym w umowie czasie i dotrzyma wszystkich procedur, to prawdopodobieństwo poniesienia negatywnych konsekwencji będzie bardzo niskie.

Ile wynosi okres wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech?

Ogólnie rzecz biorąc, im dłużej pracownik pracował w firmie, tym dłuższy jest ustawowy okres wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech. Oto terminy, których pracodawca musi przestrzegać:

Ustawowe okresy wypowiedzenia obowiązujące pracodawców w Niemczech*

*§ 622 ust. 3 niemieckiego kodeksu cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch, BGB)

Aby pracownik mógł opuścić swoje dotychczasowe miejsce pracy w wybranym przez siebie czasie, ważne jest, aby złożył wypowiedzenie w określonym dniu. Załóżmy, że jest to koniec miesiąca, pracownik pracuje w firmie od sześciu lat i chce odejść z pracy w dniu 30 września. W tym przypadku pracodawca musi otrzymać wypowiedzenie umowy najpóźniej 31 lipca, ponieważ zgodnie z przepisami prawa okres wypowiedzenia po pięciu latach zatrudnienia w danej firmie wynosi dwa miesiące. W związku z tym trwa on od 1 sierpnia do 30 września.

Jednak uwaga! Okresy te mogą również opierać się na indywidualnych ustaleniach, które zawarte zostały w umowie o pracę i w związku z tym różnić się od tych wynikających z przepisów. W związku z tym konieczne jest przeanalizowanie umowy o pracę lub układu zbiorowego pracy mającego zastosowanie do danego stosunku pracy. Okresów wypowiedzenia określonych w kodeksie pracy nie można jednak skrócić, a jedynie je wydłużyć. Ponadto, pracodawca w Niemczech nie może dla siebie ustanowić krótszego okresu wypowiedzenia niż dla pracownika.

W każdym przypadku musi zostać jasno określone, kiedy wypowiedzenie ma wejść w życie. Dla własnej pewności można w dokumencie użyć sformułowania „tak szybko, jak to możliwe” (niem. „zum nächstmöglichen Zeitpunkt“) zamiast określonej daty.

Kiedy możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia?

Rozwiązanie umowy o pracę bez dotrzymania okresu wypowiedzenia możliwe jest w Niemczech jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Pracownik może podjąć takie działania z ważnej przyczyny, która uniemożliwia mu kontynuowanie pracy do końca regularnego okresu wypowiedzenia zawartego w umowie o pracę. Zmiana pracy i chęć rozpoczęcia jej u innego pracodawcy nie jest wystarczającym powodem. Poza tym wypowiedzenie musi nastąpić w ciągu dwóch tygodni od powstania przyczyny wypowiedzenia.

Poważne powody, które uzasadniają wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech bez wypowiedzenia, mogą obejmować:

• Złe traktowanie w pracy
• Mobbing
• Opóźnienia w wypłatach wynagrodzeń
• Napastowanie (przez pracodawcę lub przełożonego)
• Zagrożenie bezpieczeństwa (praca z niebezpiecznymi maszynami bez odpowiedniego zabezpieczenia)
• Przestępstwa przełożonego

Każda sytuacja jest jednak inna i każdą trzeba rozważyć indywidualnie. W większości przypadków to sąd decyduje o tym, czy powód rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym był wystarczająco poważny, czy nie. Dlatego eksperci ds. niemieckiego prawa pracy zalecają, aby przed podjęciem działań skonsultować się z prawnikiem i dowiedzieć się, czy określone zachowania będą podstawą do natychmiastowego zrezygnowania z pracy.

Również pracodawca w Niemczech może z „ważnych przyczyn” wypowiedzieć umowę w trybie nadzwyczajnym; na żądanie pracownika musi wyjaśnić powód. Może nim być oszustwo, kradzież i defraudacja. W ustawie nie ma listy określającej, kiedy pracodawca może rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Zależy to od indywidualnego przypadku. Zasadniczo jednak można sobie wyobrazić, że pracownikowi grozi zwolnienie ze skutkiem natychmiastowym także w sytuacji, gdy zamieścił w internecie szkodliwe dla firmy komentarze na temat pracodawcy. Również używanie narkotyków, symulowanie choroby lub oszustwa dotyczące czasu pracy mogą być podstawą do zwolnienia.

Jaki termin wypowiedzenia obowiązuje w przypadku Minijob?

Z reguły, umowę o pracę na Minijob wypowiada się w taki sam sposób, jak umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin – z zachowaniem ustawowego lub uzgodnionego w umowie o pracę okresu wypowiedzenia. Odnosi się to zarówno do wypowiedzenia złożonego przez pracodawcę, jak i pracownika. Jeśli umowę wypowiada pracodawca, musi być w stanie uzasadnić taką decyzję. Wypowiedzenie jest ważne tylko wtedy, gdy jest sporządzone w formie pisemnej na papierze. Nie jest więc możliwe złożenie wypowiedzenia przez e-mail czy przez telefon.

Wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech w okresie próbnym

W trakcie okresu próbnego zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą w dowolnym dniu wypowiedzieć umowę o pracę z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia – zgodnie z § 622 (3) niemieckiego kodeksu cywilnego (niem. Bürgerliches Gesetzbuch, BGB). Oznacza to, że złożenie wypowiedzenia nawet w ostatnim dniu okresu próbnego jest zgodne z prawem.

Czy pracodawca musi potwierdzić otrzymanie wypowiedzenia?

Pracownik może osobiście dostarczyć pracodawcy swoje wypowiedzenie i poprosić o pisemne poręczenie jego otrzymania. Jeśli ten odmówi, najlepiej zrobić to w innych sposób. Aby łatwo udowodnić otrzymanie wypowiedzenia, warto dostarczyć je listem poleconym z potwierdzeniem odbioru. Można także poprosić świadków o potwierdzenie dostarczenia dokumenty.

Jest to niezwykle ważny element w przypadku sporów i konfliktów po rozwiązaniu umowy. Jeśli nie ma dowodów na to, że pracownik zachował prawidłowy okres wypowiedzenia, w najgorszym razie może nawet zostać pociągnięty do odpowiedzialności prawnej i wypłacenia pracodawcy odszkodowania.

Pracodawca może bowiem twierdzić, że pracownik nie dotrzymał okresu wypowiedzenia, a tym samym nie zrealizował ważnego projektu. W takim razie pracownik, będzię musiał udowodnić, że przekazał swoje wypowiedzenie w odpowiedni sposób i w odpowiednim terminie.

Czy w trakcie okresu wypowiedzenia można podjąć inną pracę?

Każdy, kto w okresie wypowiedzenia nie stawia się w pracy i nie wykonuje należnych obowiązków, aby pracować dla nowego pracodawcy, narusza umowę o pracę. Pracownicy działający w ten sposób muszą liczyć się z roszczeniami odszkodowawczymi lub dotkliwymi karami umownymi ze strony dotychczasowego pracodawcy.

Aby uniknąć tych niewątpliwie uciążliwych konsekwencji, można np. odebrać zaległy urlop i w czasie jego trwania podjąć nową pracę lub po prostu dogadać się ze swoim pracodawcą. W przypadku, kiedy na dane stanowisko jest sporo chętnych, a pracodawca nie powinien mieć problemu z powtórnym obsadzeniem danej pozycji, to nie powinien robić większego problemu. Pracodawcy zazwyczaj zależy także na dobrych warunkach i atmosferze w pracy, dlatego bardzo często można taką sytuację rozwiązać rozmową.

Czy ciąża chroni przed wypowiedzeniem umowy o pracę w Niemczech?

Dzięki ustawowej ochronie socjalnej pracującej kobiety w ciąży i po połogu (niem. Mutterschutz) przyszłe matki nie muszą martwić się o kwestię zatrudnienia. Ustawa o ochronie macierzyństwa (niem. Mutterschutzgesetz) zapewnia bowiem pracownicom będącym w ciąży szczególną ochronę przed zwolnieniem. Zakaz zwolnienia kobiety w ciąży ma na celu ochronę zatrudnienia jako źródła utrzymania przyszłych matek. Ponadto, przepisy zabezpieczające przed wypowiedzeniem umowy mają chronić kobiety w ciąży przed obciążeniami psychicznymi, które wiązałyby się z utratą pracy.

Z tych powodów niemiecka ustawa o ochronie macierzyństwa przewiduje dla pracodawcy zakaz zwolnienia pracownicy, który ma zastosowanie do wszystkich rodzajów zwolnień: w trybie zwykłym, nadzwyczajnym, wypowiedzenia zmieniającego, a także do tych zwolnień, które zaczynają obowiązywać dopiero po zakończeniu okresu ochronnego.

Ochrona przed zwolnieniem z pracy istnieje przez cały okres ciąży i do czterech miesięcy po urodzeniu dziecka. Jeżeli po upływie określonego przez ustawę okresu ochrony socjalnej pracującej kobiety w ciąży i po połogu młoda matka wykorzystuje urlop wychowawczy, ochrona przed zwolnieniem nadal istnieje na mocy przepisów ustawy federalnej w sprawie zasiłku rodzicielskiego i urlopu wychowawczego (niem. Bundeselterngeld- und Elternzeitgesetz).

Czy przed zwolnieniem pracodawca w Niemczech musi udzielić trzech upomnień?

Nie, w przypadku poważnych uchybień możliwe jest również rozwiązanie umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym bez wcześniejszego ostrzeżenia. Tak może się stać na przykład w przypadku kradzieży, molestowania seksualnego, zniewagi lub oszustwa w zakresie czasu pracy. Nie należy zatem zakładać, że w każdym przypadku w pierwszej kolejności otrzyma się upomnienie.

Czy w Niemczech trzeba podać powód wypowiedzenia umowy o pracę?

W przypadku standardowego, terminowego wypowiedzenia, pracownik w Niemczech nie musi podawać żadnych powodów, dlaczego chce zakończyć współpracę. Wystarczy pismo o wypowiedzeniu, bez dalszych wyjaśnień.

Sytuacja wygląda nieco inaczej, kiedy wypowiedzenie ze strony pracownika następuje na skutek istotnej przyczyny i bez zachowania obowiązującyh terminów wypowiedzenia. Wtedy wypowiedzenie nie musi nawet być złożone na piśmie. Warto jednak to zrobić, ponieważ pracodawca może wnieść roszczenie o odszkodowanie. W takiej sytuacji, jeśli w pisemnie złożonym wypowiedzeniu jasno został podany ważny powód, to jest to argument na rzecz ochrony pracownika. Jakie przyczyny mogą być uznane za „istotny powód”? Na przykład, jeśli pracodawca wielokrotnie spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia, nawet po upomnieniu. Inne przykłady to dyskryminacja z dowolnego powodu lub molestowanie seksualne w miejscu pracy.

Czy w Niemczech można zostać zwolnionym z pracy z powodu spóźnienia?

Każdemu może zdarzyć się kilkuminutowe spóźnienie raz na jakiś czas, ale regularne spóźnianie się do pracy, może być uznane w Niemczech za poważne oszustwo w zakresie czasu pracy. Chociaż na pozór jest to drobne przewinienie – czasem jest to tylko 5 minut spóźnienia, czasem kwadrans – to w perspektywie kilku tygodni pracodawca płaci za kilka godzin pracy, w czasie których tak naprawdę pracownik był nieobecny. Wymówki takie jak korki czy opóźnienia wynikające z korzystania z komunikacji miejskiej nie są usprawiedliwieniem. Ryzyko z tym związane ponoszą pracownicy i to oni są odpowiedzialni za punktualne dotarcie do miejsca pracy.

Szef jest jednak zobowiązany do wcześniejszego udzielenia pracownikowi upomnienia, np. jeśli ten notorycznie spóźnia się do pracy. W tym przypadku pełni ono funkcję ostrzegawczą, daje mu do zrozumienia, że jeśli dalej będzie tak postępował, zostaną wobec niego wyciągnięte konsekwencje wynikające z prawa pracy. Również tutaj istnieje przekonanie, że szef musi w takich przypadkach udzielić co najmniej trzech upomnień. Nie jest to jednak prawda: jeśli pracownik nie zmieni swojego niewłaściwego postępowania, wystarczy jedno ostrzeżenie.

Jeśli to pracownik złoży wypowiedzenie, nie otrzyma pieniędzy z ubezpieczenia na wypadek utraty pracy

To prawda, że w przypadku złożenia wypowiedzenia przez pracownika grozi mu kilkutygodniowy okres blokady wypłaty pieniędzy z ubezpieczenia na wypadek utraty pracy (Arbeitslosengeld I). Jednak urząd pracy może od tego odstąpić, jeśli pracownik zrezygnował z pracy z istotnego powodu, np.:

• Nakłanianie pracownika do popełnienia przestępstwa, mobbing, itp.,
• Zły stan zdrowia lub permanentne przeciążenie pracą,
• Partner pracownika mieszka w innym mieście i zapadła decyzja o przeprowadzce.

Czy pracownik w Niemczech ma w przypadku zwolnienia prawo do odprawy?

Istnieje powszechne przekonanie, że pracownicy w Niemczech mają prawo do odprawy, jeśli zostaną zwolnieni. Niestety nie wygląda to tak prosto. Jeśli wypowiedzenie zostało złożone zgodnie z prawem, z zachowaniem wszelkich niezbędnych terminów, to firma – a tym samym pracodawca – nie są zobowiązani do dokonywania na rzecz pracownika żadnych specjalnych płatności, takich jak np. odprawa.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku zwolnienia z powodów operacyjnych (niem. betriebsbedingte Gründe) – wtedy pracownik ma prawo domagać się odprawy. Nie ma jednak ustalonych reguł, co do wysokości wypłacanej kwoty. Istnieją jednak ogólne wskazania – 50% miesięcznego dochodu brutto za każdy rok zatrudnienia. Odprawa wypłacana jest wraz z ostatnim wynagrodzeniem i podlega opodatkowaniu.

Czy kłamstwo podczas rozmowy kwalifikacyjnej w Niemczech może skutkować zwolnieniem z pracy?

Czy podczas rozmowy kwalifikacyjnej w Niemczech można kłamać? W przypadku wszystkich pytań dotyczących wymagań operacyjnych firmy – odpowiedź brzmi nie. Chodzi tu przede wszystkim o pytania z zakresu doświadczenia zawodowego, wiedzy, dostępności czasowej lub w niektórych przypadkach – niekaralności. Jeśli osoba aplikująca na dane stanowisko odpowie na takie pytania niezgodnie z prawdą, to ryzykuje, że nowy szef zerwie podjęty stosunek pracy.

Jednak warto też podkreślić, że pracodawca w Niemczech nie ma prawa pytać o niektóre aspekty życia prywatnego. W takiej sytuacji można na nie odpowiadać niezgodnie z prawdą, a pracodawca nie będzie mógł wyciągnąć żadnych konsekwencji. Pytania te mogą dotyczyć planowania rodziny, ciąży lub orientacji seksualnej.

Co zrobić po otrzymaniu wypowiedzenia z pracy w Niemczech?

W przypadku otrzymania wypowiedzenia z pracy w Niemczech, należy:

1. Nie podpisywać niczego pochopnie.
2. Ewentualnie złożyć powództwo o ochronę przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzklage).
3. Zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy.

Jak opuścić w Niemczech firmę przed końcem okresu wypowiedzenia?

Jeśli pracownik postanowił odejść z pracy, musi pracować do końca okresu wypowiedzenia. Dopiero wtedy kończy się stosunek pracy. Jeśli jednak pracownik chce odejść z pracy jeszcze przed upływem tego okresu – na przykład dlatego, że otrzymał nową posadę, którą może objąć w każdej chwili – istnieje możliwość wcześniejszego odejścia z aktualnego stanowiska, a mianowicie w drodze umowy rozwiązującej stosunek pracy, czyli wypowiedzenia umowy o pracę za porozumieniem stron. W Niemczech tego typu umowa pomiędzy pracownikiem i pracodawcą nosi nazwę „Aufhebungsvertrag”. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę za porozumieniem stron, obydwie strony mogą swobodnie uzgodnić termin zakończenia stosunku pracy.

Czy w Niemczech można wypowiedzieć umowę o pracę za pośrednictwem maila?

Zgodnie z § 623 BGB, wypowiedzenie umowy o pracę musi być w Niemczech zawsze dokonane w formie pisemnej; forma elektroniczna jest wykluczona. Oznacza to, że oświadczenia o wypowiedzeniu umowy wysłane pocztą elektroniczną, faksem, SMS-em, przy pomocy aplikacji WhatsApp lub w podobny sposób są nieważne. Również wypowiedzenie ustne nie jest prawnie dozwolone. Dotyczy to zarówno pracodawców, jak i pracowników. Co więcej, wymogu formy pisemnej nie można obejść za pomocą odpowiednich zapisów w umowie o pracę.

Uwaga: nawet jeśli przy składaniu wypowiedzenia zachowana zostanie forma pisemna, jest ono ważne tylko wtedy, gdy jest ono opatrzone własnoręcznym podpisem (§ 126 ust. 1 BGB). Chociaż zgodnie z prawem zamiast podpisu można złożyć „notarialnie poświadczony znak odręczny”, to jednak w praktyce jest to rzadko spotykane. Nawiasem mówiąc, podpis na dokumencie nie musi być czytelny. Według ekspertów prawnych nie wystarczą jednak same inicjały lub parafka.

Czy po zwolnieniu z pracy w Niemczech urlop przepada?

Po zwolnieniu w pracy w Niemczech, pracownik ma prawo do dni urlopu, które pozostają do wykorzystania w momencie wypowiedzenia umowy o pracę. Reguluje to tzw. federalna ustawa o urlopach (niem. Bundesurlaubsgesetz, BUrlG). Nie ma przy tym znaczenia to, czy wypowiedzenie zostało złożone przez pracownika, czy też to pracodawca rozwiązał stosunek pracy.

Można je wykorzystać aż do ostatniego dnia pracy. Pracodawca może jednak odrzucić wniosek o urlop, na przykład dlatego, że w tym samym czasie wzięło urlop wielu innych współpracowników lub ze względu na braki kadrowe wynikające z licznych zwolnień lekarskich. W takim przypadku szef musi wypłacić jednak ekwiwalent za niewykorzystane dni urlopu.

Jak obliczyć, ile dni urlopu pozostało do wykorzystania w momencie wypowiedzenia umowy o pracę?

To, ile dni urlopu przysługuje po wypowiedzeniu umowy o pracę, zależy od terminu złożenia wypowiedzenia. Jeśli zostało to zrobione w ciągu pierwszych sześciu miesięcy roku kalendarzowego, za każdy pełny miesiąc zatrudnienia przysługuje jedna dwunasta urlopu rocznego.

Wzór na obliczenie pozostałych do wykorzystania dni urlopu jest następujący: (przepracowane miesiące / 12) x wymiar urlopu rocznego.

• Przykład: pracownik ma prawo do 30 dni urlopu w roku kalendarzowym, nie wykorzystał jeszcze żadnego z nich i złożył wypowiedzenie 31 marca.  Pracował więc przez trzy miesiące. A zatem pozostaje mu do wykorzystania urlop w wymiarze 7,5 dni (3 m-ce / 12 x 30).

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku, gdy wypowiedzenie zostało złożone w okresie od lipca do grudnia. Wówczas istnieje prawo do pełnego ustawowego minimalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego. W przypadku pięciodniowego tygodnia pracy wynosi on 20 dni. Jeśli zgodnie z zawartą umową o pracę przysługuje więcej dni urlopu, z reguły ma się prawo do pełnego wymiaru urlopu. Z prawnego punktu widzenia jest to jednak gest dobrej woli ze strony pracodawcy.

Przepisy dotyczące drugiej połowy roku obowiązują tylko wtedy, gdy pracownik jest zatrudniony w przedsiębiorstwie od początku roku. W przeciwnym razie zastosowanie ma regulacja oparta na zasadzie proporcjonalności (zob. wyżej).

Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy – jak je obliczyć?

Podstawą do obliczenia wysokości wynagrodzenia urlopowego jest średnie wynagrodzenie brutto z ostatnich 13 tygodni. Aby je obliczyć, należy pomnożyć kwotę swojego miesięcznego wynagrodzenia przez 3 (zakładając, że nie uległo ono zmianie w ciągu ostatnich trzech miesięcy).

Wzór na obliczenie wynagrodzenia za urlop jest następujący: wynagrodzenie brutto (za ostatnie 13 tygodni) x niewykorzystany urlop (w dniach) / liczba dni roboczych (w ostatnich 13 tygodniach).

• Przykład: pracownik zarabia 2 000 euro brutto miesięcznie, do wykorzystania pozostało mu 8 dni urlopu, pracuje przez 5 dni w tygodniu. W tym przypadku 13 tygodniom pracy odpowiada 65 dni roboczych. Oznacza to, że pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za urlop w wysokości 738,46 euro (6 000 euro x 8 / 65).

Uwaga: wzór służący do obliczenia wynagrodzenia urlopowego pozwala określić jedynie przybliżoną wartość ekwiwalentu. W rzeczywistości otrzymane wynagrodzenie urlopowe może się nieco różnić od obliczonej kwoty.

Oszustwo w zakresie czasu pracy powodem zwolnienia w Niemczech

Oszustwo w zakresie czasu pracy ma miejsce wtedy, gdy pracownik nie przestrzega ustalonego czasu pracy, a mimo to otrzymuje pełne wynagrodzenie. Podpisując umowę o pracę, obie strony zgadzają się na jej warunki i są zobowiązane do realizacji określonych w niej obowiązków. Umyślne lekceważenie obowiązków umownych przez pracowników jest oszustwem w zakresie czasu pracy. Pracownik nie wykonuje swoich zadań w wyznaczonym czasie, a tym samym pracodawca, który wypłaca mu wynagrodzenie za ten czas, jest oszukiwany.

Naturalnie nie można każdej drobnostki uznać za poważne oszustwo związane z czasem pracy. Nie trzeba od razu obawiać się konsekwencji wynikających z prawa pracy, jeśli ma miejsce kilkuminutowe spóźnienie lub rozproszycie się na dwie minuty z powodu spraw prywatnych.  Decydujące znaczenie ma to, czy było to umyślne działanie. Pracownik, który świadomie narusza przepisy umowy dotyczące czasu pracy, popełnia oszustwo w tym zakresie. Chodzi mu o to, by pracodawca płacił za czas, w którym on świadomie nie wykonuje obowiązków wynikających z umowy.

Co dzieje się w przypadku, gdy pracownik przebywa na urlopie w momencie nadejścia wypowiedzenia?

Przypuśćmy, że pracownik jest na urlopie i nie opróżnia swojej skrzynki pocztowej, a otrzymał wypowiedzenie o rozwiązaniu stosunku pracy. W takim przypadku niemieckie orzecznictwo zakłada, że skrzynka pocztowa jest w tym czasie regularnie opróżniana – nawet podczas nieobecności pracownika – np. przez sąsiadów lub krewnych. Jeżeli jednak z powodu urlopu pracownik nie dotrzyma terminu na wniesienie powództwa o ochronę przed wypowiedzeniem, może ubiegać się o zezwolenie na jego wniesienie w późniejszym terminie.

Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech jest skuteczne?

Aby wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech było skuteczne, umożliwiając pracownikowi opuszczenie firmy w pożądanym terminie, zgodnie z niemieckim prawem pracy należy przestrzegać dwóch zasad:

• Wypowiedzenie umowy o pracę musi być zawsze dokonane w formie pisemnej (§ 623 niemieckiego kodeksu cywilnego). Nie wystarczy wysłanie wiadomości e-mail lub faksu.
• Wypowiedzenie umowy o pracę musi być zawsze opatrzone własnoręcznym podpisem (nie może to być skan).

Ponadto należy przestrzegać okresu wypowiedzenia, który wynika z umowy o pracę, z obowiązującego układu zbiorowego pracy lub z przepisów prawa. Zgodnie z § 622 niemieckiego kodeksu cywilnego (BGB), pracownicy mogą rozwiązać stosunek pracy z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia wynoszącego cztery tygodnie do 15. lub do końca miesiąca kalendarzowego. Dotyczy to wszystkich pracowników zatrudnionych przez okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Czy szef może zwolnić pracownika podczas urlopu rodzicielskiego?

Podczas urlopu rodzicielskiego pracodawca w Niemczech może wypowiedzieć umowę o pracę tylko w kilku, wyjątkowych sytuacjach, na przykład jeśli firma zostanie zamknięta. Wypowiedzenie podczas urlopu rodzicielskiego musi również zostać zatwierdzone przez właściwy organ państwowy (art. 18 ustawy o zasiłku rodzicielskim i urlopie rodzicielskim). Od momentu rejestracji urlopu rodzicielskiego do końca jego trwania w Niemczech szef nie może zwolnić pracownika.

Pracownik może natomiast zrezygnować z pracy w dowolnym momencie – również podczas trwania urlopu rodzicielskiego. Nie musi podawać żadnej przyczyny takiej decyzji. Jeśli jednak rezygnuje z pracy na koniec urlopu rodzicielskiego – musi zachować odpowiedni okres wypowiedzenia. Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego ponownie obowiązują zwykłe warunki rozwiązania umowy o pracę.

Czym grozi nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy w Niemczech? 

Nieobecność w pracy w Niemczech nie zawsze wiąże się z nieprzyjemnościami ze strony pracodawcy. Zgodnie z § 616 BGB, pracodawca musi kontynuować wypłatę wynagrodzenia, jeśli nieobecność pracownika jest spowodowana osobistymi przyczynami, trwa stosunkowo krótko i nie jest z winy pracownika. „Stosunkowo krótki czas” to zgodnie z niemieckim ustawodawstwem kilka godzin, jeden lub dwa dni i najwyżej pięć dni. Przykłady takich sytuacji to narodziny dziecka, śmierć w rodzinie, krótka choroba lub konieczność zaopiekowania się bliskimi. Jeśli nieobecność trwa dłużej niż kilka dni, wtedy pracodawca nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia.

Czy w Niemczech można wycofać wypowiedzenie umowy o pracę?

Nie. Przynajmniej nie jednostronnie. Powodem jest to, że wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli, ponieważ jest składane przez pracownika i nie musi być uzgadniane z przełożonym.

Jeśli więc wręczyliście swojemu pracodawcy pismo z wypowiedzeniem umowy o pracę lub wysłaliście je do niego, nie można tego tak po prostu zignorować lub anulować, doprowadzając w ten sposób do nieważności wypowiedzenia (§ 130 niem. kodeksu cywilnego [BGB]). To samo dotyczy sytuacji, gdy to pracodawca wręczy swojemu podwładnemu wypowiedzenie.

Jest jednak jeden wyjątek: w określonych przypadkach można zakwestionować wypowiedzenie. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik był w błędzie co do treści wypowiedzenia lub gdy przy składaniu wypowiedzenia zakładał inny stan faktyczny (§ 119 niem. kodeksu cywilnego [BGB]). Jednakże dokładna interpretacja tego przepisu jest skomplikowana i sporna.

W normalnych okolicznościach pracownik powinien po prostu porozmawiać z pracodawcą na temat złożonego wypowiedzenia i przekonać go, aby uznał pismo za nieważne. Jeśli tak się stanie, anulowanie wypowiedzenia nastąpi zgodnie z wolą obu stron – pracownika i pracodawcy. W takim przypadku stosunek pracy będzie kontynuowany.

Co istotne, aby wypowiedzenie było ważne, musi być przekazane pracodawcy w formie pisemnej. Jeśli pracownik wypowiedział umowę o pracę wysyłając e-mail w tej sprawie lub dzwoniąc do szefa, to i tak nie jest ono ważne. Jednak nawet w takim przypadku powinien porozmawiać z pracodawcą i wyjaśnić, że chce zachować pracę.

Jak można się bronić przed zwolnieniem będąc pracownikiem w Niemczech?

Niemiecka ustawa o ochronie pracowników przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem umowy o pracę (niem. Kündigungsschutzgesetz, KSchG) stawia pracodawcom wysokie wymagania w kwestii zwolnień personelu. Dlatego wielu pracodawców wypowiadając umowę proponuje jednocześnie odprawę lub kończy stosunek pracy za porozumieniem stron (niem. Aufhebungsvertrag – umowa rozwiązująca stosunek prawny).

W przeciwnym razie pracownik ma możliwość zaangażowania prawnika i złożenie powództwa o ochronę przed wypowiedzeniem. Od momentu doręczenia wypowiedzenia ma się trzy tygodnie na wniesienie do sądu pracy tego rodzaju powództwa.

Wypowiedzenie umowy o pracę po niemiecku – wzór do pobrania

Oto przykładowe wypowiedzenie umowy o pracę po niemiecku. Poniżej znajduje się plik do pobrania, który można edytować na swoim komputerze.

Kündigung des Arbeitsverhältnisses vom ….. (data zawarcia umowy o pracę)

Sehr geehrte Frau Witte (albo alternatywnie Sehr geehrte Damen und Herren, jeśli nie wiemy do końca, kto będzie przyjmował wypowiedzenie),

hiermit kündige ich das mit Ihnen bestehende Arbeitsverhältnis vom ….. (tutaj wpisujemy datę zawarcia umowy o pracę) ordentlich und fristgerecht zum nächstmöglichen Zeitpunkt.

Bitte bestätigen Sie mir den Erhalt dieser Kündigung und das Aufhebungsdatum des Arbeitsvertrages schriftlich.

Ich bitte Sie, mir ein qualifiziertes berufsförderndes Arbeitszeugnis auszustellen.

Für die Zusammenarbeit bedanke ich mich recht herzlich und verbleibe

Mit freundlichen Grüßen

(w tym miejscu składamy własnoręczny podpis)

Sabine Jahn

Plik do pobrania: Wzór wypowiedzenia umowy o pracę po niemiecku