Zawody w służbie zdrowia w Niemczech – możliwości, wymagania, zarobki!

Szukacie pracy w Niemczech? Może zdobyliście nawet zawód w Polsce, ale nie ma na niego zapotrzebowania w regionie, w którym mieszkacie? Myślicie o przekwalifikowaniu się i zmianie zawodu? Jeżeli tak, to zapraszamy was serdecznie do zapoznania się z naszym artykułem na temat zawodów w branży leczniczo zdrowotnej, do której zaliczają się między innymi zawody medyczne, terapeutyczne i pielęgniarskie. Osoby, które zdecydowały się na podjęcie kształcenia zawodowego (Ausbildung), doskonalenia zawodowego (Fortbildung) lub na dokształcanie się w jednym z tych zawodów (Weiterbildung), mogą być pewne, że wybrały one zawody z przyszłością.

Kategorie zawodów w branży zdrowotnej i leczniczej w Niemczech

Do kategorii zawodów związanych z szerokim pojęciem zdrowia, leczenia, rehabilitacji, odżywiania i poradnictwa należą następujące grupy:

1. Zawody medyczne i pielęgniarskie – Medizinische Berufe und Berufe in der Pflege, przykładowe zawody to lekarz, lekarz-specjalista, pielęgniarz/pielęgniarka ogólna (czyli Pflegefachmann, nowe określenie zawodu Krankenpfleger i Altenpfleger obowiązujące od 1 stycznia 2020), pielęgniarz-opiekun osób starszych (określenie do 31 grudnia 2019), położna/położnik, farmaceuta, aptekarz, psychiatra.
2. Zawody o profilu terapeutycznym (nielekarskie) – Berufe in der Therapie (nichtärztlich), przykładowe zawody to ergoterapeuta, osoba lecząca metodami niekonwencjonalnymi lub z zakresu medycyny naturalnej (Heilpraktiker), terapeuta artystyczny (Kunstherapeut), kąpielowa/kąpielowy o profilu medycznym (medizinischer Bademeister/in), fizjoterapeuta, podolog, pedikiurzysta/pedikiurzystka medyczna (medizinischer Fußpfleger/in).
3. Zawody związanie z żywieniem – Berufe in der Ernährung, przykładowo dietetyk (Diätassistent), doradca żywieniowy (Ernährungsberater), kucharz.
4. Zawody w obszarze techniki medyczno-rehabilitacyjnej – Berufe in der Medizin- und Rehatechnik, czyli zawody protetyk, optyk, technik dentystyczny, technik ortopedyczny.
5. Zawody związane z ratownictwem – Berufe im Rettungsdienst, czyli Rettungsassistent (ratownik medyczny), sanitariusz ratunkowy (Rettungssanitäter), sanitariusz (Notfallsanitäter), instruktor pierwszej pomocy (Erste-Hilfe-Ausbilder).
6. Zawody o profilu psychologicznym – Berufe mit Psychologie, czyli psycholog, psychiatra, psychoterapeuci o różnych specjalnościach (kliniczny, młodzieżowy, dziecięcy, w więziennictwie), psychoanalityk.
7. Zawody związane ze sportem i aktywnością fizyczną – Berufe rund um Sport und Bewegung, czyli różnego rodzaju terapeuci ruchowi, nauczyciele jogi, instruktorzy zajęć sportowych, wykwalifikowani kąpielowi o specjalności medycznej i wodoleczniczej (medizinischer Bademeister).

Uznanie wykształcenia w zawodach leczniczo-zdrowotnych w Niemczech

W ramach równego dostępu do rynku pracy w Unii Europejskiej uzyskane kwalifikacje i zdobyte wykształcenie zawodowe w większości przypadków uznawane są automatycznie. Niestety, nie dotyczy to branży zdrowotno-leczniczej. gdyż tutaj obowiązują specjalne procedury oficjalnego uznania kwalifikacji zawodowych oraz konieczność spełnienia dodatkowych wymogów.

Większość zawodów medycznych i pielęgniarskich (zarówno tych akademickich, jak i nieakademickich, zdobywanych w ramach nauki zawodu) wymaga oficjalnego uznania kwalifikacji.

Zawody akademickie wymagające uznania i zezwolenia na prowadzenie tytułu zawodowego to lekarz, stomatolog, farmaceuta, psycholog-psychoterapeuta i psychiatra.

Szczególne w przypadku zawodów lekarskich (lekarz ogólny, lekarz specjalista, lekarz stomatolog, psychiatra) w dalszym ciągu obowiązują rygorystyczne przepisy i wymagana jest aprobacja, czyli oficjalne zezwolenie na wykonywanie zawodu i używanie tytułu lekarza medycyny ogólnej lub specjalistycznej.

Konkretne wymogi dotyczące tzw. Gleichwertigkeitsprüfung, czyli uznania równoważności wykształcenia są zależne od landu i okręgu administracyjnego zamieszkania, a decyzja podejmowana indywidualnie. Lekarze, którzy ukończyli studia w kraju Unii Europejskiej, mogą otrzymać niemiecką aprobację na wykonywanie zawodu. Wymagane dokumenty są również zależne od landu/okręgu administracyjnego, w którym zamierzacie podjąć pracę jako lekarz.

Lista nieakademickich zawodów leczniczych wymagających procedury uznania równoważności wykształcenia w landzie Nordrhein-Westfalen (w nawiasach tłumaczenie lub polski odpowiednik zawodu, o ile taki istnieje):

• Gesundheits- und Krankenpfleger/in (pielęgniarstwo ogólne osób dorosłych),
• Gesundheits- und Kinderkrankenpfleger/in (pielęgniarstwo pediatryczne),
• Gesundheits- und Krankenpflegeassistent/in (asystent pielęgniarski),
• Fachweiterbildungen zur Intensivpflege, OP/Anästhesie, etc. (pielęgniarstwo specjalistyczne),
• Hebamme / Entbindungspfleger (położnictwo),
• Physiotherapeut/in (fizjoterapia),
• Ergotherapeut/in (ergoterapia),
• Logopäde/in (logopedia),
• Diätassistent/in (asystent dietetyczny
• Masseur/in und medizinische/r Bademeister/in (masażysta i kąpielowy o specjalności medycznej/wodoleczniczej),
• Medizinisch–technische/r Laborassistent/in (medyczno-techniczny laborant),
• Medizinisch–technische/r Radiologieassistent/in (medyczno-techniczny asystent radiologiczny),
• Medizinisch–technische/r Assistent/in für Funktionsdiagnostik (medyczno-techniczy asystent diagnostyki czynnościowej),
• Orthoptist/in (ortoptysta),
• Pharmazeutisch-technische/r Assistent/in (farmaceutyczno-techniczny asystent),
• Podologe/in /(podolog),
• Rettungsassistent/in (ratownik medyczny),
• Altenpflege, Altenpflegehilfe und Familienpflege (pielęgniarstwo i opieka nad osobami starszymi, pielęgniarstwo rodzinne).

Uwaga: W Niemczech pielęgniarstwo i ratownictwo medyczne nie są zawodami akademickimi!

Wymagania zawodowe: umiejętności miękkie

Zawody związane z branżą zdrowotną i leczniczą nie należą do łatwych. Osoby zamierzające podjąć naukę zawodu w tej branży muszą także wziąć pod uwagę, że od ich postępowania, zdolności obserwacyjnych, szybkości reakcji oraz dokładności zależy zdrowie i życie ludzkie. Ponieważ praca w tym zawodach związana jest z ciągłym kontaktem (także fizycznym) z osobami chorymi z różnych kręgów kulturowych, w różnym wieku i o różnym wykształceniu, stopniu sprawności fizycznej, a także niepełnosprawnymi intelektualnie, znajdującymi się pod wpływem leków, przed operacjami lub zabiegami, wymaga to osób w nich zatrudnionych wytrzymałości psychicznej, stabilnego charakteru i wysokiej odporności na stres. W związku z tym nie nadają się one dla osób mających problemy z bezpośrednim kontaktem z ludźmi, chorobliwie nieśmiałymi lub nielubiących fizycznego kontaktu.

Każda z tych grup zawodów ma także swoiste wymagania związane z ich specyfiką. Zawody te wymagają zdolności manualnych, doskonałej zdolności wyrażania się w słowie i piśmie, talentu organizacyjnego, zdolności do przedmiotów ścisłych, ekonomicznych oraz przedsiębiorczości.

Zawody medyczne i pielęgnacyjne w Niemczech

Do tej grupy zawodów należą lekarze i lekarze-specjaliści, MTA, czyli asystenci medyczno-techniczni, PTA, czyli asystenci farmaceutyczno-techniczni, farmaceuci i aptekarze, podolodzy, położne, higienistki dentystyczne, dokumentaliści medyczni, pielęgniarze ogólni i specjalistyczni, laboranci, instrumentariusze (operationstechnische Assistenten/Angestellte). Do głównych zadań należy przeprowadzanie badań medycznych, leczenie dolegliwości, opieka medyczna nad osobą chorą, pielęgnacja, poradnictwo medyczne oraz zadania organizacyjne w opiece zdrowotnej.

Wynagrodzenie zależy od rodzaju zawodu, pozycji zawodowej, zbiorowego układu pracy w placówce, wieku, miejsca zamieszkania oraz stażu zawodowego.

Na przykład lekarz-stażysta (Assistenzarzt) może liczyć na wynagrodzenie między 55.000 a 85.000, lekarz-specjalista (Facharzt) zarabia od 70.000 od 95.000 euro, a ordynator (Oberarzt) między 100.000 a 160.000 euro brutto rocznie.

Przedstawiciele zawodów pielęgniarskich (Krankenschwester/Krankenpfleger) niestety nie mogą liczyć na podobne zarobki. W zależności od landu i rodzaju placówki (państwowa, prywatna lub kościelna) różnica w wynagrodzeniu podstawowym może wynosić nawet 1000 euro brutto miesięcznie.

Aprobacja lekarska w Niemczech

Jak wspomniano wyżej, aby móc wykonywać zawód lekarza, niezbędna jest aprobacja lub pozwolenie na wykonywanie zawodu lekarza i to bez względu na to, kto i gdzie ukończył studia medyczne. Uzyskanie ich jest konieczne dla wszystkich – zarówno dla lekarza niemieckiego, który ukończył studia w Niemczech, jak i dla lekarza polskiego, który ukończył studia w Polsce. Różnica polega na przebiegu procedury aprobacyjnej i czasu oczekiwania na jej wynik. W przypadku absolwentów niemieckich uczelni medycznych procedura ta trwa szybciej.

Uwaga: Na podstawie informacji Niemieckiej Izby Lekarskiej istnieje różnica między aprobacją lekarską oraz pozwoleniem na wykonywanie zawodu lekarza. Raz uzyskana aprobacja lekarska jest bezterminowa i ważna na terenie całych Niemiec. Pozwolenie na wykonywanie zawodu lekarza jest ograniczone zarówno czasowo, jak i miejscowo (na przykład do jednego landu, okręgu administracyjnego, a czasem nawet do jednej, konkretnej placówki zdrowotnej). W przypadku pytań lub wątpliwości prosimy o zwrócenie się do Niemieckiej Izby Lekarskiej.

W celu uzyskania aprobacji lekarskiej należy przedłożyć następujące dokumenty:

• Wniosek o udzielenie aprobacji (formularz online specyficzny dla danego landu/okręgu administracyjnego),
• Życiorys w formie tabelarycznej,
• Przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego i uwierzytelniona kopia świadectwa ukończenia studiów włącznie z przebiegiem studiów,
• Przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego i uwierzytelniona kopia dowodu osobistego,
• Przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego i uwierzytelniona kopia aktu urodzenia,
• Przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego i uwierzytelniona kopia lekarskiego zaświadczenia o zdolności do wykonywania zawodu lekarza lub jego niemiecki odpowiednik,
• Przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego i uwierzytelniona kopia aktu ślubu (o ile osoba składająca wniosek o aprobację jest żonata/zamężna),
• Własnoręczne oświadczenie o niekaralności w kraju pochodzenia,
• Zaświadczenie o niekaralności w Niemczech (amtliches Führungszeugnis Belegart O „Inland”),
• Potwierdzenie znajomości języka niemieckiego w formie zdanego egzaminu językowego (certyfikat językowy),
• Dodatkowe dokumenty, które mogą zostać zażądane w ramach procesu aprobacji,
• Potwierdzenie uiszczenia opłat manipulacyjnych.

Zawody o profilu terapeutycznym (nielekarskie) w Niemczech

Do obszaru terapii nielekarskiej należą wszystkie zawody zajmujące się opieką i terapią osób zdrowych i chorych za pomocą nielekarskich metod leczniczych i terapeutycznych mających na celu polepszenie ich stanu zdrowia lub samopoczucia oraz poprawienia zdolności motoryczno-funkcyjnych organizmu człowieka za pomocą terapii oddechowej, odprężającej i ruchowej. Do tej grupy zaliczają się też osoby prowadzące terapię za pomocą niekonwencjonalnych metod leczenia oraz metod medycyny naturalnej.

Przykładowymi zawodami są Heilpraktiker (osoba lecząca metodami niekonwencjonalnymi), Naturheilpraktiker (osoba lecząca metodami medycyny naturalnej), logopedzi i terapeuci mowy, terapeuci ruchowi, taneczni, konni, wodni, muzyczni, itd.

Przedstawiciele tych zawodów pracują albo w placówkach terapeutycznych albo prowadzą własną działalność gospodarczą. Wynagrodzenie za godzinę pracy zależy od stażu pracy, doświadczenia zawodowego oraz od tego, czy dana osoba pracuje na własny rachunek czy też jest zatrudniona w gabinecie terapeutycznym lub placówce sanatoryjnej. Wynagrodzenie (honorarium) za godzinę terapii może wynieść od 40 do 70 euro brutto.

Zawody związane z żywieniem w Niemczech

Osoby wykonujące te zawody zajmują się przygotowywaniem potraw, sporządzaniem planów dietetycznych, żywieniowych, diet odchudzających i zdrowotnych oraz udzielają porad w zakresie zdrowego żywienia. Niektóre zawody z tej grupy, takie jak dietetyk, wymagają oficjalnego uznania, a z kolei inne (kucharz, pomocnik kuchenny, doradca żywieniowy) mogą być wykonywane w każdym landzie.

Szczególnie polecany dla osób interesujących się dietetyką jest zawód doradcy żywieniowego. W przeciwieństwie do reglamentowanego zawodu dietetyka zawód doradcy żywieniowego nie jest zawodem chronionym (kein geschützter Beruf). Aby zostać uznanym za wykwalifikowanego doradcę żywieniowego przez kasy chorych, wystarczy zdobyć jeden z czterech certyfikatów zawodowych wydawanych przez zrzeszenie zawodowe:

• Certyfikat Ernährungsberater/DGE (Deutschen Gesellschaft für Ernährung e. V.),
• Certyfikat doskonalenia zawodowego wydawany przez Verband der Diätassistenten – Deutscher Bundesverband e. V. (VDD).
• Certyfikat Ernährungsberater/in VDOE wydawany przez Berufsverbands Oecotrophologie e.V. (VDOE).
• Certyfikat Qualifizierte(r) Diät- und Ernährungsberater(in) VFED wydawany przez Verband für Ernährung Diätetik e. V. (VFED).

Zawody w obszarze techniki medyczno-rehabilitacyjnej w Niemczech

Do głównych zadań przedstawicieli tej grupy zawodowej należy projektowanie, sporządzanie, dopasowywanie i sprzedaż sprzętu medycznego, wszelkiego rodzaju protez ortopedycznych, obuwniczych, dentystycznych, kostnych, protez, aparatów i urządzeń pomocniczych dla osób niedosłyszących, głuchych, niedowidzących i niewidomych.

Szczególnie popularny jest zawód technika dentystycznego (Dentaltechniker, Zahntechniker). Widełki zarobków wynoszą od 1500 euro brutto dla początkującego technika dentystycznego do 2200 euro brutto dla osoby z minimum pięcioletnim stażem zawodowym.

Zawody związane z ratownictwem w Niemczech

Zawody ratownictwa medycznego należą do jednych na najbardziej wyczerpujących zawodów – zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym. Do zadań ratowników medycznych należy udzielanie pierwszej pomocy rannym, chorym i poszkodowanym, koordynacja interwencji i akcji ratunkowych, transport i przewóz osób chorych, obrona czynna oraz kształcenie w zakresie pierwszej pomocy.

Do tej grupy należą następujące zawody: Rettungsassistent (zawód reglamentowany, ratownik medyczny, w krajach angielskojęzycznych określany jako EMT, czyli Emergency Medical Technician, zawód ten wymaga oficjalnego uznania kwalifikacji), Notfallsanitäter (zawód reglamentowany, sanitariusz), Rettungssanitäter (sanitariusz ratunkowy, nie ma polskiego odpowiednika), Rettungshelfer (pomocnika ratownika medycznego, nie ma polskiego odpowiednika) oraz instruktora pierwszej pomocy (Erste-Hilfe-Ausbilder). W Niemczech istnieje też zawód inżyniera o specjalności ratownictwo/ratownictwo cywilne.

Zarobki w tej grupie kształtują się w zależności od kwalifikacji. Początkujący ratownik medyczny (Rettungsassistent) otrzymuje 27.960 euro brutto rocznie. Doświadczony ratownik może zarobić w Niemieckim Czerwonym Krzyżu nawet 3600 euro brutto miesięcznie. Z kolei Notfallsantitäter może liczyć na zarobki od 2100 do 2900 euro brutto miesięcznie. Rettungshelfer należy do grupy mniej opłacalnych zawodów, osoby w nim pracujące mogą liczyć na miesięczne zarobki w wysokości od 1400 do 1800 euro miesięcznie brutto, co wynosi rocznie do 16.800 to 21.600 euro brutto.

Zdobycie kwalifikacji jako instruktor pierwszej pomocy nie jest skomplikowane. Wykształcenie w kierunku medycznym lub pielęgniarskim jest oczywiście pomocne. Wstępnie wymagana jest znajomości pierwszej pomocy, zatem na początku trzeba samemu ukończyć kurs pierwszej pomocy i zdobyć tak zwany „Erste Hilfe Schein” na dwudniowym kursie o łącznej ilości 16 godzin lekcyjnych. Formalne zdobycie zawodu instruktora pierwszej pomocy według regulacji DGUV 304-001 odbywa się w dwóch etapach. Na pierwszym etapie konieczne jest ukończenie kursu sanitariusza w wymiarze 48 godzin lekcyjnych, po którym następuje część pedagogiczna trwająca 55 godzin lekcyjnych.

Jako instruktor pierwszej pomocy możecie znaleźć zatrudnienie w szkołach lub instytutach edukacyjnych (Bildungswerk) kształcących przyszłych sanitariuszy, pielęgniarzy, opiekunów osób starszych, pracowników przedszkoli, domów opieki, zakładów opiekuńczych i innych placówek. Dodatkowo istnieje też możliwość rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej i udzielania kursów pierwszej pomocy (Erste-Hilfe-Lehrgänge) dla kandydatów na prawo jazdy oraz prowadzenia szkoleń pierwszej pomocy dla młodzieży i osób dorosłych. Warto wiedzieć, że każdy zakład pracy na obowiązek regularnego przeprowadzania szkoleń w zakresie pierwszej pomocy dla swoich pracowników (szkolenia w zakresie. „Betrieblicher Ersthelfer”), co otwiera dodatkowe możliwości zawodowe.

Zawody psychologiczne i psychoterapeutyczne w Niemczech

Zawody związane z psychologią i psychoterapią – podobnie jak zawody lekarskie, pielęgniarskie i farmaceutyczne –wymagają aprobacji oraz spełnienia dodatkowych wymogów kwalifikacyjnych regulowanych ustawowo. Aczkolwiek zawód psychologa nie jest zawodem reglamentowanym, to używanie określenia zawodowego „psycholog” jest reglamentowane. Na mocy wyroku Trybunału Federalnego BGH 1985 AZ: I ZR 147/83 tytułu psychologa może używać jedynie osoba, która ukończyła studia II stopnia na kierunku psychologii („darf sich nur Psychologe/Psychologin nennen, wer einen Master/ein Diplom in Psychologie hat”). Dyplomy z innych krajów Unii Europejskiej są oczywiście ważne pod warunkiem ich uznania i ewentualnego wyrównania różnic programowych.

Zarobki psychologów kształtują się w zależności od tego, czy prowadzą oni własną działalność gospodarczą czy też pracują na umowę o pracę. Początkujący psycholog może zarobić ok 2000 euro brutto miesięcznie. Maksymalne wynagrodzenie psychologa może wynieść nawet 7000 euro brutto miesięcznie.

Bycie psychologiem nie oznacza automatycznie, że może on pracować jako terapeuta. Zawód terapeuty psychologicznego jest ściśle regulowany ustawowo i wymaga – podobnie jak zawód lekarza i lekarza-psychiatry – uzyskania aprobacji.

W celu uzyskania zgody na otworzenie gabinetu terapeutycznego, czyli „Praxis”, należy złożyć oficjalny wniosek o uznanie kwalifikacji zawodowych. Wymagane dokumenty są zależne od landu/okręgu administracyjnego, w którym zamierzacie pracować jako terapeuta. Biorąc pod uwagę, że wynagrodzenie psychologa-terapeuty 10-letnim stażem może wynieść od 3500 do 4900 euro brutto, studia i wnioskowanie o uznanie kwalifikacji jest z całą pewnością opłacalne.

Zawody związane ze sportem i aktywnością fizyczną

Zawody ruchowo-sportowe mają tylko częściowo bezpośredni związek z leczeniem. Do głównych zadań osób zajmujących się tymi zawodami należy prowadzenie treningów sportowych i zajęć gimnastycznych w różnych dyscyplinach sportowych, organizacja i przeprowadzanie zawodów, imprez i eventów związanych ze sportem. Niektórzy przedstawiciele tych zawodów zdobywają dodatkowo uprawnienia w zawodzie terapeuty (fizjo- lub ergoterapeuci) i pracują w placówkach medycznych lub w gabinetach terapeutycznych.

Do tej grupy należą przykładowo nauczyciele jogi, tańca, eurytmii, instruktorzy różnych dyscyplin sportowych, aerobiku, fitnessu, gimnastyki czy też kulturystyki.

W większości przypadków osoby wykonujące te zawody prowadzą własną działalność gospodarczą. Zarobki instruktora fitnessu za godzinę wynoszą od 10 do 20 euro brutto, instruktora prowadzącego zajęcia grupowe od 20 do 40 euro brutto, trenera-specjalisty od 50 do 100 euro brutto., a trenera personalnego od 50 do 120 euro brutto. W przypadku zatrudnienia na umowę o prace w pełnym wymiarze godzin średnie zarobki wynoszę 1900 euro brutto i wahają się od 1300 do 3020 euro miesięcznie.

Wymagania językowe w zawodach związanych z branżą zdrowotną i leczniczą

Wymagania językowe w zawodach tej branży są bardzo wysokie. Aby móc ubiegać się o aprobację lekarską lub psychoterapeutyczną należy udowodnić znajomość języka niemieckiego na poziomie B2 lub nawet wyższym. W przypadku braku kwalifikacji językowej aprobacja może zostać wstrzymana aż do momentu uzyskania przez kandydata wymaganego poziomu znajomości języka. W niektórych okręgach administracyjnych podania o aprobację nie są przyjmowane, jeżeli kandydat nie przedstawi wymaganego certyfikatu.

W przypadku zawodów pielęgniarskich w zależności od landu wymagany jest poziom B1 lub B2.

W celu udowodnienia poziomu znajomości języka konieczne jest przedłożenie oficjalnego certyfikatu językowego (np. od Instytutu Goethego) o zdanym egzaminie. Samo zaświadczenie o odbytym kursie językowym na poziomie B1/B2 nie jest w tym przypadku wystarczające.

Jeżeli chodzi o wysokie wymagania językowe w branży zdrowotno-leczniczej, to wynika to ze szczególnej odpowiedzialności spoczywającej na osobach wykonujących te zawody. W końcu od tego, czy lekarz, pielęgniarka, położna, aptekarz, psychoterapeuta, kucharz, dietetyk lub ratownik medyczny zrozumieją swoich kolegów w pracy, przełożonych, i pacjentów, zależy życie oraz zdrowie.