Zaliczka z tytułu świadczeń alimentacyjnych w Niemczech

Rodzic samotnie wychowujący dziecko nie ma łatwo. Sytuacja jest jeszcze gorsza, jeśli dziecko nie otrzymuje alimentów od drugiego rodzica lub otrzymuje je nieregularnie. Zgodnie z niemiecką ustawą o zaliczkach na utrzymanie (niem. Unterhaltsvorschussgesetz, w skrócie UVG), sytuacja życiowa takich rodzin powinna się polepszyć.

Kto ma w Niemczech prawo do zaliczki z tytułu świadczeń alimentacyjnych?

Prawo do otrzymania zaliczki alimentacyjnej mają dzieci, które wychowywane są przez samotne matki bądź ojców i nie otrzymują regularnie alimentów od drugiego rodzica. Nie ma tutaj żadnej granicy, jeśli chodzi o wysokość  dochodu rodzica samotnie wychowującego dziecko. Wyrok sądu w sprawie alimentów wobec drugiego rodzica nie jest konieczny. Jeśli drugi rodzic jest w stanie płacić alimenty (albo przynajmniej ich część), wtedy państwo wykorzystuje to na poczet zaliczki alimentacyjnej.

Reforma ustawy dot. zaliczki na utrzymanie od 01.07.2017 (niem. Unterhaltsvorschussgesetz, w skrócie UVG)

Z dniem 1 lipca 2017, weszły w Niemczech w życie znaczne zmiany dot. zaliczki alimentacyjnej. Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do zaliczki alimentacyjnej mają już nie tylko dzieci do 11 roku życia (dokładnie do 12. urodzin), ale rownież dzieci do 18. urodzin. Oznacza to, że samotnie wychowujący rodzice otrzymają zaliczkę alimentacyjną na dzieci w wieku 12-18 lat, z urzędu ds. młodzieży (niem. Jugendamt). Tym samym zniesiony zostaje maksymalny okres pobierania świadczenia, który wynosił 72 miesiące.

Zaliczka alimentacyjna wyliczana jest na podstawie płacy minimalnej i wynosi:

• do 6. urodzin: 150 euro
• do 12. urodzin: 201 euro
• do 18. urodzin: 268 euro

Ograniczenia w przypadku pobierania zasiłku dla bezrobotnych

Warunkiem pobierania zaliczki alimentacyjnej miedzy 12 a 17 rokiem życia jest to, że dziecko nie pobiera świadczeń Hartz IV (zasiłku dla bezrobotnych). Oznacza to, że samotnie wychowujący rodzic, który pobiera taki zasiłek, powinien dysponować zarobkami w wysokości minimum 600 euro. Dla dzieci poniżej 12. roku życia, zarobki samotnie wychowującego rodzica pozostają bez znaczenia.

Przy pomocy ustawy dot. przyznawania zaliczek z tytułu świadczenia na utrzymanie dziecka (UVG lub UhVorschG), można złagodzić ciężką sytuację życiową niektórych osób. Zaliczka jest w głównej mierze traktowana jako pomoc w odciążeniu finansowym rodzica. Zaliczka alimentacyjna należy do zastępczych świadczeń alimentacyjnych i można o nią wnioskować w odpowiednim urzędzie ds. młodzieży (niem. Jugendamt).

Wymagania dotyczące zaliczki alimentacyjnej w Niemczech

Głównym wymogiem jest wspólne mieszkanie i życie matki bądź ojca i dziecka, któremu przysługuje prawo do zaliczki alimentacyjnej. Obydwoje muszą mieszkać razem w jednym gospodarstwie domowym, ale nie ma to znaczenia, czy jest to ich własne mieszkanie czy też mieszkają u kogoś. Dzieci muszą spełniać następujące wymagania:

• Miejsce zamieszkania / głównego pobytu znajduje się w Niemczech
• Osoba, która wnioskuje o takie świadczenie, nie otrzymuje ustawowo przewidzianych alimentów zgodnie z § 1612a ustęp 1 Kodeksu Cywilnego (niem. BGB) lub otrzymuje je ale tylko częściowo lub bardzo nieregularnie
• Dziecko żyje z jednym rodzicem, który je sam wychowuje i nie skończyło jeszcze 12. roku życia (ustawodawca wychodzi z założenia, że wraz z wiekiem odpadają pewne obciążenia związane z wychowaniem).

Prawo do zasiłku alimentacyjnego w przypadku pasierbów                     

Jak już wspomnieliśmy, zaliczka alimentacyjna ma przede wszystkim pomóc finansowo samotnie wychowującemu rodzicowi, jeśli druga strona nie wypełnia swoich obowiązków alimentacyjnych bądź robi to nieregularnie.

Nawet jeśli samotnie wychowujący rodzic mieszka razem z nowym partnerem, nie ma to wpływu  na prawo do pobierania zaliczki alimentacyjnej. Zmienia się to jednak w momencie, gdy para weźmie ślub – po zawarciu małżeństwa nie można już bowiem pobierać zaliczki alimentacyjnej.

Zaliczka alimentacyjna w Niemczech dla cudzoziemców

Obywatelstwo niemieckie nie jest warunkiem koniecznym, aby otrzymać takie świadczenie. Również dzieci posiadające zagraniczne obywatelstwo mogą wnioskować o zaliczkę alimentacyjną zgodnie z § 1 ustęp 2a UVG.

Ustawa rozróżnia jednak pomiędzy:

• cudzoziemcami uprawnionymi do swobodnego poruszania się

oraz

• cudzoziemcami nieuprawnionymi do swobodnego poruszania się

Cudzoziemcy uprawnieni do swobodnego poruszania się

Do tego grona osób należą wszyscy z krajów członkowskich UE, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWR) i ze Szwajcarii. Dla nich założenia odnośnie otrzymania zaliczki alimentacyjnej są dokładnie takie same, jak dla Niemców.

Cudzoziemcy nieuprawnieni do swobodnego poruszania się

Do tej grupy należą osoby, które nie pochodzą z wyżej wymienionych miejsc. Ta grupa cudzoziemców ma prawo do zaliczki alimentacyjnej, o ile posiada zezwolenie na osiedlenie lub pozwolenie na pobyt, które z kolei upoważnia do wykonywania legalnej działalności zarobkowej w Niemczech.

Jeśli cudzoziemcy przebywają w Niemczech tylko w celu dalszej nauki i kształcenia, wtedy nie przysługuje im zaliczka alimentacyjna. To samo dotyczy azylantów z pozwoleniem na pobyt w trakcie trwania postępowania o udzielenie azylu jak i cudzoziemców z odroczonym terminem deportacji – ta grupa osób nie jest uprawniona do otrzymania zaliczki alimentacyjnej.

Jak i gdzie złożyć wniosek o zaliczkę alimentacyjną w Niemczech?

Wniosek należy złożyć w formie pisemnej w odpowiednim urzędzie ds. młodzieży (niem. Jugendamt). Wszystkie niezbędne formularze można pobrać i wypełnić online, ale wnioskodawcy mogą się też zgłosić bezpośrednio do urzędu w tej sprawie.

W przypadku decyzji o akceptacji bądź odrzuceniu wniosku, istnieją trzy możliwości: Jugendamt może zaakceptować wniosek całkowicie, częściowo lub go odrzucić.

Wymagane dokumenty:

• kopia dowodu osobistego lub paszportu osoby składającej wniosek
• kopia aktu urodzenia dziecka
• w przypadku cudzoziemców: uprawnienie do pobytu w Niemczech w formie zezwolenia na osiedlenie lub zezwolenia na pobyt
• tytuł egzekucyjny zasądzający alimenty (oryginał) – decyzja sądu, akt oraz ugoda
• uznanie ojcostwa (akt oraz tytuł wykonawczy)
• dowód płatności alimentacyjnych
• wyrok orzekający rozwód lub pismo prawnika w tej sprawie, o ile takie posiadacie
• wykaz kwot wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy (łącznie z mini-job)

Jeśli Jugendamt wyda decyzję, a wnioskodawca będzie z niej niezadowolony, wtedy można zgłosić odwołanie w ciągu 4 tygodni – pisemnie, bądź osobiście. Jeśli konsekwencją tego działania znowu będzie niesatysfakcjonująca decyzja, następną instancją jest postępowanie w Sądzie Administracyjnym.

Wysokość zaliczki alimentacyjnej i okres otrzymywania świadczenia

Zaliczka alimentacyjna udzielana jest maksymalnie na 72 miesiące (6 lat), do 12. urodzin. Jeśli 12. urodziny przypadają przed upływem tych 72 miesięcy, wtedy oznacza to koniec otrzymywania świadczenia. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, 72-miesięczny okres otrzymywania świadczenia został zniesiony z dniem 01.07.2017 i dzieci do 18. roku życia także mogą otrzymywać zaliczkę alimentacyjną.

W niektórych przypadkach, jeśli samotnie wychowujący rodzic bardzo się postara, możliwe jest wypłacenie zaliczki alimentacyjnej nawet miesiąc wstecz, czyli za miesiąc jeszcze przed złożeniem wniosku.

Jeśli zakończy się okres, w którym przysługuje zaliczka alimentacyjna, a potrzeby finansowe nadal są, wtedy samotnie wychowujący rodzic może się postarać o zasiłek na dziecko, zasiłek dla bezrobotnych Hartz IV lub zasiłek socjalny na dziecko.