Wynagrodzenie w Niemczech: Co zrobić, jeśli pracodawca zalega z wypłatą?

Każdy pracownik ma nie tylko obowiązki, lecz także i prawa. Jednym z nich jest prawo do otrzymywania wynagrodzenia za wykonaną pracę. Niemiecki kodeks prawa cywilnego nakłada na pracodawcę obowiązek terminowej i prawidłowej wypłaty wynagrodzenia swoim pracownikom. Co to oznacza w praktyce?

Terminowa wypłata wynagrodzenia w Niemczech

Dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest ściśle określony (vertraglich festgesetzt) w Waszej umowie o pracę (Arbeitsvertrag), w porozumieniu zakładowym (Betriebsvereinbarung) lub w zbiorowym układzie pracy, czyli umowie taryfowej (Tarifvertrag). W tych dokumentach jest jednoznacznie ustalone, w jakim terminie Wasz pracodawca jest zobowiązany do regularnej wypłaty wynagrodzenia za pracę. Przeważnie jest to 15 lub ostatni dzień miesiąca. W przypadku, gdy pracodawca zlekceważy ten termin i nie przekaże wynagrodzenia za pracę na Wasze konto bankowe, automatycznie staje się winny nieterminowej wypłaty wynagrodzenia (automatisch in Verzug geraten). W takim przypadku jest obojętne, z jakiego powodu doszło do zwłoki w wypłacie lub do jej opóźnienia. Przepisy dotyczące tego mają charakter bezwzględnie obowiązujący i to niezależnie od okoliczności, a wina zawsze leży po stronie pracodawcy.

Prawidłowa wypłata wynagrodzenia w Niemczech

Pracodawca w Niemczech jest zobowiązany nie tylko do punktualnej, lecz także do prawidłowej i całkowitej wypłaty wynagrodzenia. Oznacza to, że:

1. Pracodawca musi prowadzić ewidencję wszystkich danych pracownika koniecznych do poprawnego naliczenia wynagrodzenia i dokonania jego wypłaty w wysokości ustalonej w umowie o pracę i zgodnie z obowiązującym prawem.
2. Pracodawca ma nie ma prawa do bezpodstawnej zmiany wysokości ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia, jego obniżenia lub dokonania nieuzasadnionych potrąceń.

Obowiązki pracodawcy w tym zakresie to:

• Administrowanie danymi pracownika (Stammdatenpflege des Mitarbeiters) i ich aktualizacja,
• Ustalanie wysokości płac i wynagrodzeń w zakładzie pracy (Festlegung des Arbeitslohnes und des Arbeitsentgeltes),
• Naliczanie podatku od wynagrodzenia (Lohnsteuer), podatku kościelnego (Kirchensteuer) i dopłaty solidarnościowej (Solidaritätszuschlag),
• Obliczanie składek na ubezpieczenie społeczne (Sozialversicherungsbeiträge),
• Rejestracja i płatność podatków oraz odprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne,
• Dokonanie zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia społecznego,
• Wydanie zaświadczeń i prowadzenie statystyk,
• Udzielanie wszelkich informacji dotyczących wynagrodzenia i ubezpieczenia społecznego,
• Komunikacja z urzędami.

Skutki opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia w Niemczech

Pracodawca jest zobowiązany do wypłacenia pracownikowi uzgodnionego w umowie o pracę (lub w zbiorowym układzie pracy) wynagrodzenia wraz z dodatkami, potrąceniami i nadgodzinami. Jeśli nie zrobi tego w określonym terminie, zrobi to częściowo lub nieprawidłowo, to uchybił on obowiązkowi wynikającemu z prawa pracy i naruszył umyślnie podstawowe prawo pracownika. W myśl ustawy naruszenie prawa na skutek opóźnienia występuje automatycznie, ponieważ pracodawca dopuścił do upłynięcia ustalonego z góry i zgodnego z kalendarzem terminu wypłaty wynagrodzenia określonego w umowie o pracę (§ 286 Abs. 2 Nr. 1 niemieckiego kodeksu cywilnego, czyli Bürgerliches Gesetzbuch BGB).

Co zrobić jeśli pracodawca w Niemczech nie wypłaca wynagrodzenia?

Co zatem zrobić, gdy wynagrodzenie z tytułu pracy nie wpłynie na konto bankowe? Jakie prawa przysługują każdemu pracownikowi z tytułu jego roszczeń? W końcu od punktualnej i prawidłowej (w pełnej, należnej wysokości) wypłaty wynagrodzenia zależy, czy Wy sami opłacicie punktualnie czynsz, zapłacicie rachunki czy też inne zobowiązania, takie jak raty pożyczki czy też wycieczkę szkolną Waszego dziecka.

Jako pracownik macie prawo:

• Pisemnie wezwać pracodawcę do wypłacenia należnego Wam wynagrodzenia brutto (Aufforderung zur Zahlung der rückständigen Vergütung),
• Wystąpić o odszkodowanie, jeżeli na skutek zwłoki w wypłacie wynagrodzenia ponieśliście szkodę (Schadensersatzforderung, 280 Abs. 2 BGB und § 286 BGB),
• Żądać odsetek za czas opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia (Verzugszinsenzahlung, 247 BGB – gem. § 288 Abs. 1 BGB). Warto tutaj wiedzieć, że odsetki są naliczane od płacy brutto.

Wasz pracodawca w takim przypadku jest zobowiązany do:

• Wypłaty i wyrównania szkód powstałych przez opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia,
• Zapłaty odsetek za czas opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia w wysokości pięciu punktów procentowych powyżej stopy bazowej dla danego roku.

W przypadku, gdy Wasz pracodawca przestał wypłacać wam należne wynagrodzenie (przynajmniej przez dwa miesiące z rzędu) lub notorycznie spóźnia się z jego wypłatą, macie prawo do złożenia skargi przed sądem oraz do natychmiastowego złożenia wypowiedzenia stosunku o pracę (§ 626 Abs. 1 BGB). W takich sytuacjach niezmierne ważne jest zachowanie spokoju i niepodejmowanie żadnych pochopnych kroków. Najlepszym wyjściem jest zasięgnięcie rady prawnika!

Uwaga na ustne obietnice lub zapewnienia pracodawcy!

Wszelkiego rodzaju upomnienia o wypłatę z Waszej strony, ugody z pracodawcą lub wnioski o wypłatę muszą być złożone w formie pisemnej! W przeciwnym razie w przypadku sporu przed sądem możecie mieć problemy z udowodnieniem waszych racji i dochodzeniem waszych praw! Pod żadnym pozorem nie podpisujcie w takie sytuacji ugody lub umowy związanej z obniżeniem Waszego wynagrodzenia (Vereinbarung zur Gehaltsabsenkung) lub z rezygnacją z Waszego wynagrodzenia (Vereinbarung zum Gehaltsverzicht), gdyż przez to rezygnujecie z Waszego prawa do terminowej i całkowitej wypłaty zaległego wynagrodzenia. Wasz pracodawca ma obowiązek wypłacić wam całkowite wynagrodzenie w wysokości uzgodnionej w umowie o pracę!

Uwaga na przedawnienie roszczeń!

Większość pracowników cierpliwie czeka, aż wypłata kiedyś wpłynie na konto, nie myśląc o tym, że ich roszczenia przeciwko pracodawcy mogą się bardzo szybko przedawnić. W przypadku, gdy pracodawca zalega z wypłatą należnego wam wynagrodzenia lub jego części, musicie się dowiedzieć, jakie terminy przedawnienia roszczeń (Anspruchsverjährung) obowiązują w Waszym przypadku i pamiętać o tym, żeby nie dopuścić do ich wygaśnięcia. Najlepiej od razu wezwać pracodawcę do zapłaty lub wyrównania zaległego wynagrodzenia w formie pisemnej. Do tego możecie użyć tego wzoru pisma, który znajdziecie we wzorach pism.

Terminy wygaśnięcia roszczeń z tytułu zalegania z wypłatą wynagrodzenia mogę być w Niemczech różne w zależności od stosunku pracy, klauzul zawartych w Waszej umowie o pracę, w porozumieniu zakładowym (Betriebsvereinbarung) lub w obowiązującym zakładowym układzie pracy, czyli umowie taryfowej (Tarifvertrag). Mogą one wynosić przykładowo dwa, trzy lub sześć miesięcy. Ważne jest dla Was, aby przed upłynięciem tego terminu pisemnie wezwać pracodawcę do wypłaty zaległości. Jeżeli tego nie dokonacie, to wasze roszczenia przedawnią się i wygasną bezzwrotnie (die Ansprüche verfallen ersatzlos). W przypadku wezwania pracodawcy do wypłaty zaległego wynagrodzenia jest Wasze wynagrodzenie BRUTTO!

Do kogo można się zwrócić w przypadku pytań? Najlepiej skontaktować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy. Można też zwrócić się o pomoc do rady zakładowej (Betriebsrat). Dla osób zrzeszonych w związkach zawodowych (Gewerkschaft) istnieje możliwość skorzystania z doradztwa prawnego oferowanego przez związki zawodowe dla swoich członków.