Czy w Niemczech szef ma prawo wymagać od pracowników noszenia określonej odzieży roboczej? Jeśli pracujecie np. jako policjant, strażak, lekarz, żołnierz, pilot, czy steward, to odpowiedź jest prosta: tak, w przypadku tych zawodów obowiązuje odpowiedni uniform. Kwestia ta jest uregulowana w ustawie, układzie zbiorowym lub porozumieniu zakładowym. Ale czy szef ma też prawo wymagać od pracowników biurowych lub sprzedawców w sklepie, aby ubierali się w określony sposób? W tym artykule wyjaśnimy, co szef może narzucić pracownikom w kwestii odzieży roboczej, kto ponosi koszty jej zakupu i na co należy zwrócić uwagę…
Odzież robocza: co należy przez to rozumieć?
Odzież robocza jest ogólnie definiowana jako każda odzież, która jest noszona podczas pracy. Tak więc nawet spodnie dresowe noszone przez osobę pracującą z domu mogą mieścić się w tej definicji.
Jednak najczęściej terminu tego używa się w sytuacji, gdy pracodawca oczekuje od swoich pracowników noszenia określonego ubrania. Odzież robocza (służbowa) jest zatem ubraniem, które musi być noszone w godzinach pracy na polecenie szefa, np. aby zapewnić jednolity i profesjonalny wygląd personelu.
Ochronna odzież robocza
Szczególnym rodzajem ubioru roboczego jest odzież ochronna. Kwestia ta jest wyraźnie uregulowana w niemieckiej ustawie o bezpieczeństwie i higienie pracy (Arbeitsschutzgesetz) oraz w rozporządzeniu w sprawie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas stosowania środków ochrony osobistej w pracy (Verordnung über Sicherheit und Gesundheitsschutz bei der Benutzung persönlicher Schutzausrüstung bei der Arbeit, PSA-Benutzungsverordnung). Ma ona chronić przed zagrożeniami i gwarantować integralność fizyczną. Pracownicy wykonujący zawód, w którym nakazuje się noszenie odzieży ochronnej, są do tego zobowiązani. W przeciwnym razie grożą im kary pieniężne, upomnienie, a nawet zwolnienie z pracy.
Z kolei pracodawca musi zadbać o to, aby pracownik mógł nosić ochronną odzież roboczą i musi to udowodnić na żądanie właściwego organu.
Czy w Niemczech szef ma prawo wymagać noszenia określonego ubioru służbowego?
Każdy pracownik ma swój gust i chce się ubierać zgodnie z własnymi upodobaniami. Pojawia się więc pytanie: czy szef może nakazać pracownikom noszenie określonego ubrania? Otóż prawo pracodawcy do wydawania poleceń pracownikom pozwala mu nie tylko na stawianie wymagań dotyczących zakresu pracy, ale także na ustalanie zasad dotyczących ubioru personelu.
Zwykle ma to na celu zapewnienie jednolitego wyglądu. Firmy przywiązują do tego dużą wagę zwłaszcza wtedy, gdy w grę wchodzi kontakt z klientem. Kwestia odzieży służbowej jest uregulowana w układzie zbiorowym, umowie o pracę lub porozumieniu zakładowym. W tym ostatnim przypadku rada zakładowa ma prawo do współdecydowania (§ 87 ust. 1 niemieckiej ustawy o ustroju przedsiębiorstw [Betriebsverfassungsgesetz, BetrVG]).
Kiedy pracodawca nie ma prawa niczego narzucać w kwestii ubioru?
Jeśli w umowie o pracę istnieje przepis nakazujący stosowanie określonej odzieży roboczej, musicie go przestrzegać. Jest to wówczas jeden z Waszych obowiązków wynikających z umowy i należy się z niego wywiązywać – w końcu wyraziliście na to zgodę. Ponadto, jeśli pracodawca ma uzasadniony interes w tym, aby wymagać noszenia określonej odzieży służbowej, może to zrobić na podstawie prawa pracodawcy do wydawania poleceń pracownikom (niem. Direktionsrecht). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których personel ma kontakt z klientem, a więc wtedy, gdy należy zadbać o jednolity i poważny wygląd.
Z drugiej strony, istnieją prawa osobiste pracowników. Personel, który nie ma kontaktu z klientami i innymi osobami spoza firmy, ma większą swobodę w doborze stroju. Jeżeli ubiór nie wpływa na osiągane wyniki lub środowisko pracy, trudno jest pracodawcy wskazać uzasadniony interes w narzucaniu określonej odzieży roboczej.
Typowe zawody, w których używa się w Niemczech ochronnej odzieży roboczej
Rzecz jasna sytuacja wygląda inaczej w przypadku zawodów, w których w grę wchodzi bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy. W tych zawodach trzeba nosić określoną odzież ochronną, aby zapobiec urazom i przestrzegać zasad higieny:
Zawody w branży budowlanej
Osoby pracujące na budowie są narażone na wiele niebezpieczeństw. Z tego powodu są one zobowiązane do noszenia określonej ochronnej odzieży roboczej. Zalicza się do niej na przykład:
- maski ochronne
- rękawice
- kaski ochronne
- buty ochronne
Straż pożarna, służby ratunkowe
Osoby, którzy pracują jako strażacy lub ratownicy, są narażone na liczne niebezpieczeństwa. Dlatego w tych zawodach obowiązuje ochronna odzież robocza. Zalicza się do niej na przykład:
- maski ochronne
- kombinezony ochronne
- buty gumowe
- rękawice ochronne
- buty ochronne
- kaski z ochraniaczem na szyję
Zawody w sektorze ochrony zdrowia
Jeśli ktoś pracuje w branży medycznej i ma do czynienia z chorymi pacjentami, musi podczas pracy chronić nie tylko pacjentów, ale i siebie. Jednym ze sposobów jest noszenie odzieży, dzięki której łatwo zadbać o sterylną czystość. Oprócz tego w niektórych miejscach wymagane są również rękawice i maseczki ochronne. Oto typowe elementy ubioru pracowników służby zdrowia:
- osłona oczu
- obuwie robocze
- rękawice
- kitle
- czepki medyczne
- maseczki ochronne
Zawody związane z rzemiosłem
W niektórych zawodach rzemieślniczych noszony jest kombinezon roboczy (często w kolorze niebieskim). Jest trudnopalny i chroni monterów, mechaników samochodowych i innych rzemieślników przed urazami. Typowa odzież ochronna w rzemiośle to:
- maski ochronne
- buty gumowe
- ochraniacze na uszy
- rękawice
- kombinezony ochronne
- okulary ochronne
- buty ochronne
Kto musi w Niemczech pokryć koszty zakupu odzieży roboczej?
Specjalna odzież robocza może być droga. To, czy pracodawca musi partycypować w kosztach, zależy od rodzaju odzieży roboczej. Pracodawca musi zapewnić wymaganą odzież ochronną i sam za nią zapłacić. Pracownicy nie muszą ponosić tych kosztów. Natomiast każdy, kto chce dobrowolnie nosić odzież ochronną, mimo że nie ma takiego obowiązku, musi ją zakupić we własnym zakresie.
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku odzieży roboczej, która ma zapewnić odpowiednią prezencję. Pracodawca może zapewnić jednolite stroje (np. w branży gastronomicznej, aby cały zespół był ubrany tak samo). Jeśli tego nie uczyni, to pracownik jest odpowiedzialny za przestrzeganie odpowiedniego dress code’u w miejscu pracy.
Czy można odliczyć od podatku koszty zakupu odzieży służbowej?
Jeśli ubrania są wykorzystywane wyłącznie do celów służbowych, można je odliczyć od podatku jako koszty uzyskania przychodu. Odzież robocza w tym znaczeniu to na przykład kitel lekarski, toga sędziowska, czy ubranie szefa kuchni, które nosi tylko w restauracji. Jeśli odzież jest wykorzystywana wyłącznie do celów służbowych, można również odliczyć od podatku koszty czyszczenia. Nie ma jednak regulacji prawnej w tym zakresie. Ostatecznie to urząd skarbowy decyduje o tym, czy uznać koszty czyszczenia, czy też nie.
Jeśli chcecie odliczyć od podatku koszty czyszczenia, możecie to zrobić za pomocą stawki ryczałtowej. Jeśli oddajecie rzeczy do pralni chemicznej, możecie przedstawić paragony przy kolejnym rozliczeniu podatkowym. Sprawa jest bardziej skomplikowana, jeśli pranie wykonuje się samodzielnie w domu i nie korzysta się z ryczałtu. W tym przypadku szacuje się koszty proporcjonalne, w zależności od liczby osób w gospodarstwie domowym i sposobu prania.
