W przypadku nowo nawiązanego stosunku pracy, okres próbny ułatwia ewentualne rozstanie zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. Jednakże, chcąc złożyć wypowiedzenie, powinniście wziąć pod uwagę kilka rzeczy.
Kiedy minie uczucie euforii związanej z nową pracą, czasami następuje rozczarowanie: praca nagle przestaje wydawać się tak ekscytująca jak wcześniej, zaczynacie odczuwać niezadowolenie z wykonywanych zadań lub męczy Was stres, nadmiar obowiązków i presja ze strony pracodawcy na osiąganie coraz lepszych wyników.
Tak się zdarza i nie powinniście robić sobie z tego powodu wyrzutów. Do tego właśnie służy okres próbny: do lepszego poznania pracodawcy i warunków pracy. Istnieje wiele możliwych powodów rozwiązania umowy.
Ale jakie zasady obowiązują, jeśli chce się złożyć wypowiedzenie jeszcze w trakcie okresu próbnego? Czy istnieje okres wypowiedzenia? I czy konieczne jest podawanie powodów podjętej decyzji? W tym artykule znajdziecie odpowiedzi na najważniejsze pytania z tym związane.
Jakie zasady obowiązują w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech podczas okresu próbnego?
W większości przypadków okres próbny (niem. Probezeit ) jest częścią umowy o pracę. Nie jest to jednak wymagane przez prawo. Inaczej jest w przypadku tzw. Wartezeit, czyli pierwszych sześciu miesięcy stosunku pracy, w czasie których nie ma ustawowej ochrony przed wypowiedzeniem umowy. Wartezeit obowiązuje również wtedy, gdy nie przewidziano okresu próbnego.
Jeśli umowa o pracę przewiduje okres próbny, trwa on zazwyczaj od trzech do sześciu miesięcy, w zależności od stanowiska. Zgodnie z prawem pracy obowiązującym w Niemczech, okres próbny nie może trwać dłużej niż pół roku.
Po upływie sześciu miesięcy – po zakończeniu tzw. Wartezeit – zaczyna obowiązywać ustawowa ochrona przed wypowiedzeniem. Kwestie te są uregulowane w niemieckiej ustawie o ochronie przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzgesetz). Układy zbiorowe pracy i inne porozumienia, jak np. Aufhebungsverträge, czyli umowy rozwiązujące określony stosunek prawny, mogą w pewnych przypadkach odbiegać od tej zasady.
Mówiąc krótko: po sześciu miesiącach stałego stosunku pracy okres wypowiedzenia wynosi z reguły cztery tygodnie do końca miesiąca. Podczas okresu próbnego może on być znacznie krótszy, w zależności od indywidualnej umowy.
Kiedy można złożyć wypowiedzenie podczas okresu próbnego?
W trakcie okresu próbnego zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą w dowolnym dniu wypowiedzieć umowę o pracę z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia – zgodnie z § 622 (3) niemieckiego kodeksu cywilnego (niem. Bürgerliches Gesetzbuch, BGB). Oznacza to, że złożenie wypowiedzenia nawet w ostatnim dniu okresu próbnego jest zgodne z prawem.
Czy pracownik, który wypowiedział umowę w trakcie okresu próbnego, ma prawo do otrzymania świadectwa pracy?
W przypadku wypowiedzenia umowy w okresie próbnym, pracodawcy często odmawiają wystawienia tzw. qualifiziertes Arbeitszeugnis, czyli świadectwa pracy zawierającego oprócz danych osobowych, rodzaju i długości zatrudnienia także m.in. informacje co do wykonywanych czynności i ocenę umiejętności. Uzasadniają to tym, że stosunek pracy był zbyt krótki, aby móc wiarygodnie wypowiedzieć się na temat wyników pracy i zachowania pracownika.
Ale uwaga: niemiecka ustawa o prowadzeniu działalności gospodarczej (niem. Gewerbeordnung), która reguluje m.in. kwestię prawa do otrzymania świadectwa pracy, nie przewiduje żadnych ograniczeń czasowych.
Teoretycznie możecie więc zażądać wydania świadectwa pracy również w przypadku rozwiązania umowy o pracę w okresie próbnym. Jednak zgodnie z orzeczeniem krajowego sądu pracy w Kolonii, minimalny okres zatrudnienia powinien wynosić co najmniej sześć tygodni.
W jakich przypadkach obowiązuje podczas okresu próbnego szczególna ochrona przed zwolnieniem?
W czasie trwania okresu próbnego pracodawca i pracownik mogą rozwiązać stosunek pracy bez podania przyczyny z zachowaniem określonego okresu wypowiedzenia.
Jeśli jednak pracownik chce rozwiązać umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym w okresie próbnym, musi to dobrze uzasadnić. Z drugiej strony, jeśli to pracodawca chce wypowiedzieć umowę o pracę w trybie natychmiastowym jeszcze w okresie próbnym, musi najpierw ostrzec pracownika.
Ponadto szczególną ochroną przed zwolnieniem w okresie próbnym objęte są niżej wymienione grupy osób:
- Kobiety w ciąży: w ich przypadku szczególna ochrona przed zwolnieniem wynika z ustawy o ochronie macierzyństwa (niem. Mutterschutzgesetz). Pracodawca nie może zatem zwolnić kobiety w ciąży podczas okresu próbnego. Dotyczy to również okresu do jednego miesiąca po porodzie.
- Osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności: zasadniczo nie istnieje szczególna ochrona przed zwolnieniem w okresie próbnym dla osób ciężko upośledzonych. Jednak zgodnie z aktualnym orzecznictwem, pracodawca musi o tym fakcie poinformować z wyprzedzeniem. Jeżeli tego nie uczyni, wypowiedzenie będzie nieskuteczne.
Jeśli natomiast pracownik jest chory i przebywa na zwolnieniu lekarskim, nie jest on objęty szczególną ochroną przed wypowiedzeniem w okresie próbnym. W tym przypadku obowiązuje skrócony, dwutygodniowy okres wypowiedzenia.
W jakich przypadkach wypowiedzenie podczas okresu próbnego jest niedozwolone?
Wypowiedzenie umowy o pracę w okresie próbnym nie zawsze jest dopuszczalne. Niezależnie od szczególnej ochrony przed zwolnieniem, istnieją sytuacje, w których szef nie będzie mógł Was zwolnić nawet podczas okresu próbnego. Oto kilka z nich:
- Jeśli w umowie o pracę nie ma mowy o okresie próbnym, to zgodnie z orzeczeniem Federalnego Sądu Pracy (niem. Bundesarbeitsgericht) skrócone okresy wypowiedzenia nie obowiązują ani pracodawców, ani pracowników.
- Dodatkową ochronę przed zwolnieniem w okresie próbnym zapewnia rada zakładowa, jeśli takowa istnieje w danej firmie. Musi ona zostać z wyprzedzeniem poinformowana o zamiarze wypowiedzenia umowy w okresie próbnym. Jeśli pracodawca o tym zapomni, zwolnienie będzie nieważne.
- Nawet podczas okresu próbnego zwolnienie nie może być dokonane w sposób arbitralny lub ze względu na cechy osobiste pracownika. Niedopuszczalne jest więc na przykład wypowiedzenie wynikające z chęci zemsty lub ze względu na orientację seksualną czy przynależność religijną.
