Sozialhilfe, czyli wszystko o pomocy socjalnej w Niemczech!

Pomoc  socjalna jest w Niemczech dostępna dla osób, które z różnych powodów nie są już w stanie utrzymać się z własnych środków. Jeśli w takiej nagłej sytuacji nie jest dostępne żadne ubezpieczenie ani inne świadczenie z niemieckiego systemu socjalnego, nie ma (już) żadnych aktywów i żaden krewny nie może pomóc, pomoc socjalna stanowi zabezpieczenie egzystencji w tego typu sytuacjach.

Pomoc socjalna jest świadczeniem państwowym, do którego każdy jest uprawniony pod pewnymi warunkami. Podstawowym warunkiem jest istnienie potrzeby pomocy (niem. Hilfebedürftigkeit). Oznacza to, że sytuacji kryzysowej nie można przezwyciężyć własnymi zasobami, majątkiem lub dochodem i że nie jest dostępne żadne inne świadczenie socjalne.

Podobnie jak w przypadku Bürgergeld (dawniej Hartz 4), świadczenie jest zazwyczaj płatnością finansową. Celem jest zapewnienie minimum socjalnego. Otrzymane świadczenia nie muszą zostać zwrócone. Pomoc społeczna może obejmować następujące elementy

• miesięczne koszty utrzymania ze standardową stawką na żywność, odzież, higienę osobistą, artykuły gospodarstwa domowego, energię i potrzeby osobiste.
• świadczenia na czynsz i ogrzewanie
• dodatki na dodatkowe potrzeby
• składki na ubezpieczenie zdrowotne i na opiekę długoterminową
• jednorazowe świadczenia w szczególnych sytuacjach
• pakiet uczestnictwa i edukacji dla nieletnich

Komu przysługuje pomoc socjalna w Niemczech?

Pomoc socjalna w Niemczech obejmuje szeroki zakres przypadków. Ma ona na celu pomoc ludziom w sytuacjach kryzysowych, gdy nie są oni w stanie samodzielnie utrzymać się na odpowiednim poziomie. Takie sytuacje mogą być bardzo zróżnicowane. Każda sytuacja jest inna i jest rozpatrywana indywidualnie. Zasadniczo dla prawa do świadczeń nie ma znaczenia, czy potrzeba powstała z własnej winy, czy nie. Muszą być jednak spełnione następujące podstawowe wymogi:

• potrzeba pomocy (Hilfebedürftigkeit)
• brak zdolności do zarobkowania lub osiągnięcie standardowego wieku emerytalnego
• miejscem zwykłego pobytu są Niemcy

Różne rodzaje pomocy socjalnej w Niemczech

Ściśle rzecz biorąc, szerokie pojęcie pomocy socjalnej w Niemczech obejmuje różne pakiety świadczeń. Są to:

• Pomoc w pokryciu kosztów utrzymania
• Podstawowe wsparcie dochodu dla emerytów i rencistów oraz w przypadku ograniczonej zdolności do zarobkowania
• Pomoc zdrowotna
• Pomoc integracyjna dla osób niepełnosprawnych
• Pomoc w zakresie opieki
• Pomoc w przezwyciężaniu szczególnych trudności społecznych

Dwa główne świadczenia w ramach pomocy socjalnej to pomoc w utrzymaniu i podstawowe zabezpieczenie na starość oraz w przypadku ograniczonej zdolności do zarobkowania. Oba pakiety świadczeń różnią się jednak tylko nieznacznie.

Pomoc w pokryciu kosztów utrzymania w Niemczech

Osoby spełniające podstawowe wymagania otrzymują pomoc w pokryciu kosztów utrzymania. W przeciwieństwie do podstawowego wsparcia dochodu, istnieje jednak (przypuszczalnie) tymczasowa niezdolność do pracy. Oznacza to, że niezdolność do pracy jest krótsza niż trzy godziny dziennie, trwa dłużej niż sześć miesięcy, ale najprawdopodobniej jest tymczasowa.

Przykład: Poważnie zachorowałeś i będziesz poddawany stałemu leczeniu przez okres dłuższy niż sześć miesięcy. Na przykład z powodu raka lub wypadku. Można jednak założyć, że zostaniesz wyleczony i będziesz mógł wrócić do pracy w przyszłości. Pomoc społeczna ma zastosowanie w przypadku braku lub zbyt niskiego zasiłku chorobowego oraz braku innych dochodów lub aktywów na pokrycie niezbędnych kosztów utrzymania.

Przykład 2: Musisz być leczony stacjonarnie przez ponad sześć miesięcy z powodu uzależnienia. Po zakończeniu leczenia prawdopodobnie będziesz mógł wrócić do pracy.

Podstawowe wsparcie dochodu w starszym wieku i w przypadku ograniczonej zdolności do zarobkowania

Tak zwane podstawowe wsparcie dochodu, które jest częścią pomocy socjalnej, dotyczy dwóch grup osób:

Emeryci i renciści, których emerytura nie pokrywa w pełni ich potrzeb życiowych: Jeśli osiągniesz standardową emeryturę, zazwyczaj otrzymasz emeryturę z niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego. W zależności od wykonywanego zawodu, lat składkowych i innych warunków, emerytura ta może być bardzo niska. Jeśli nie wystarcza ona na pokrycie kosztów utrzymania, można ubiegać się o pomoc społeczną.

Osoby przypuszczalnie trwale niezdolne do pracy: Jeśli jesteś trwale niezdolny do pracy z powodu choroby lub niepełnosprawności, otrzymasz również podstawowe wsparcie dochodu, jeśli jesteś w potrzebie. Dotyczy to przede wszystkim osób z niepełnosprawnością umysłową, psychiczną lub fizyczną lub przewlekłymi poważnymi chorobami. W wielu przypadkach otrzymasz wtedy obniżoną rentę z tytułu zdolności do pracy z niemieckiego ubezpieczenia emerytalnego. Jeśli nie jest ona wystarczająco wysoka, zacznie obowiązywać podstawowe wsparcie dochodu.

Inne świadczenia z pomocy socjalnej w Niemczech

Oprócz zapewnienia minimum socjalnego, pomoc socjalna w Niemczech zapewnia w wielu przypadkach dodatkowe świadczenia.

• Pomoc zdrowotna jest udzielana głównie wtedy, gdy z różnych powodów nie ma (dłuższego) ubezpieczenia zdrowotnego.
• Świadczenia z tytułu pomocy integracyjnej mają na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym, na przykład poprzez program mieszkania wspomaganego.
• Pomoc w opiece pokrywa koszty opieki nad osobami wymagającymi opieki, które nie są w stanie same za nią zapłacić.
• Pomoc w przezwyciężeniu szczególnych trudności społecznych pomaga osobom uzależnionym, po wypisaniu z zamkniętych instytucji, w przypadku ślepoty lub bezdomności.
• Możliwości pomocy społecznej są zatem dość szerokie i nie sposób ich w całości wymienić. W razie wątpliwości należy zwrócić się do biura pomocy społecznej.

Pomoc socjalna, podobnie jak zasiłek obywatelski (dawniej Hartz 4), również uznaje wspólnoty potrzeb. Oznacza to, że brane są pod uwagę dochody i majątek osób, z którymi mieszkasz w jednym gospodarstwie domowym. We wniosku należy zatem podać informacje o wszystkich członkach gospodarstwa domowego.

Uwzględnianie dochodów i majątku

Pomoc socjalna jest przyznawana tylko wtedy, gdy nie możesz pokryć kosztów utrzymania z własnych środków i majątku. Twój dochód i majątek będą zatem brane pod uwagę. Sprawdzeni zostaną również krewni zobowiązani do płacenia alimentów. Pod uwagę brane są następujące dochody:

• Dochód z pracy zarobkowej
• Wszelkiego rodzaju emerytury (wyjątek: emerytura podstawowa)
• Dochody z wynajmu i dzierżawy
• Dochód z działalności gospodarczej
• Aktywa kapitałowe
• Alimenty wszelkiego rodzaju
• Zaliczki na poczet świadczeń alimentacyjnych
• Zasiłek na dziecko
• Zasiłek rodzicielski
• Zasiłek mieszkaniowy
• Zasiłek dla bezrobotnych
• Zasiłek chorobowy

Nie są brane pod uwagę:

• Świadczenia zgodnie z odpowiednią ustawą o świadczeniach (SGB II lub ustawa o pomocy społecznej)
• Emerytura podstawowa zgodnie z federalną ustawą emerytalną
• Emerytury lub zasiłki zgodnie z federalną ustawą o odszkodowaniach (do wysokości emerytury podstawowej)
• Zwroty zaliczek od stawki standardowej (np. zwroty za energię elektryczną)
• Zwolnione z podatku zwroty kosztów w wysokości do 200 euro miesięcznie zgodnie z § 3 nr 12 ustawy o podatku dochodowym (EStG)
• Państwowy zasiłek wychowawczy (Bawaria)
• Środki z federalnej fundacji „Matka i dziecko”, a także dotacje z innych fundacji
• Ddszkodowanie za ból i cierpienie
• Zasiłek pielęgnacyjny
• Zasiłek macierzyński
• W przypadku podstawowego wsparcia dochodu: 100 € podstawowego dodatku na dodatkowe pracownicze i prywatne zabezpieczenie emerytalne
• Zasiłek rodzinny i zasiłek na opiekę nad dzieckiem (w Bawarii)

Majątek obejmuje kompletne, możliwe do zrealizowania aktywa, na przykład

• Oszczędności
• Papiery wartościowe
• Biżuteria
• Dzieła sztuki
• Pojazdy silnikowe (możliwe wyjątki!)
• Ubezpieczenie na życie (wyjątek: świadczenia emerytalne dotowane przez państwo do określonej kwoty)
• Ubezpieczenie edukacyjne
• Niezamieszkane domy, mieszkania i grunty

Następujące aktywa są uważane za aktywa zwolnione i nie są brane pod uwagę:

• świadczenia emerytalne dotowane przez państwo
• środki utrzymania z funduszy publicznych (zgodnie z ustawą o wyrównywaniu obciążeń)
  odpowiednie przedmioty gospodarstwa domowego
• przedmioty służące do wykonywania zawodu (odpowiedni samochód, odzież ochronna, literatura itp.)
• przedmioty rodzinne i spadkowe w przypadku szczególnych trudności wnioskodawcy
• przedmioty związane z kulturą i nauką (instrumenty, sprzęt stereo, kolekcje itp.)
• odpowiedni i zajmowany przez właściciela dom lub odpowiednie mieszkanie zajmowane przez właściciela
• dla każdej osoby dorosłej maksymalnie 5000 euro w gotówce lub porównywalnej wartości pieniężnej
• na każde dziecko dodatkowo maksymalnie 500 euro w gotówce lub porównywalnej wartości pieniężnej
• w przypadku pomocy integracyjnej: dodatkowo maksymalnie 25 000 euro aktywów w gotówce lub ekwiwalentach pieniężnych.

Regulacja dotycząca trudnej sytuacji

Niemieckie prawo socjalne przewiduje tak zwaną regulację trudnej sytuacji. Nie wszystkie okoliczności życiowe, zrządzenia losu, wypadki, nieprzewidziane zdarzenia lub kryzysy mogą być jasno uregulowane przez ustawodawcę.

W takich przypadkach ustawodawca stworzył wolną przestrzeń. Tutaj pracownicy urzędów mają możliwość podjęcia decyzji odmiennej od przepisów. Jeśli znajdujesz się w nagłej sytuacji kryzysowej, skontaktuj się ze swoim biurem pomocy socjalnej (Sozialamt).

Wniosek o pomoc socjalną

Wniosek o pomoc społeczną należy złożyć w odpowiednim urzędzie opieki społecznej (Sozialamt). Z reguły urząd ten znajduje się w ratuszu lub we właściwym urzędzie administracji okręgowej. Decydujące jest faktyczne miejsce zamieszkania, nawet jeśli jesteś zameldowany w innym mieście.

Wiele gmin udostępnia również dokumenty aplikacyjne na swojej stronie internetowej. Wypełnij wniosek, załącz wszystkie niezbędne dokumenty i jak najszybciej złóż go osobiście w urzędzie.