Ciąża i poród już za Wami, jesteście już w komplecie w domu, U1 i U2 też nie spędza Wam już snu z powiek, a maleństwo zaczyna wracać do masy urodzeniowej. Niemieckie akty urodzenia odebraliście osobiście lub dostarczono Wam pocztą. Wasze dziecko będzie jednak potrzebowało dokumentu tożsamości najpóźniej w momencie opuszczenia Niemiec, np. podczas wyjazdu do Polski.
Dziecko urodzone w Niemczech, którego przynajmniej jedno z rodziców posiada polskie obywatelstwo, automatycznie jest obywatelem Rzeczpospolitej Polskiej. Jednakże ani polskie, ani niemieckie prawo nie wyklucza posiadania podwójnego obywatelstwa. Jeśli spełnione są następujące warunki:
– przynajmniej jedno z rodziców posiada niemieckie obywatelstwo,
– przynajmniej jedno z rodziców przebywa legalnie na terenie Niemiec od minimum 8 lat i posiada zezwolenie na pobyt w Niemczech (Polacy jako obywatele Unii Europejskiej nie potrzebują specjalnego zezwolenia),
dziecko ma prawo do otrzymania niemieckiego dokumentu tożsamości. Wtedy nie musicie się śpieszyć z polskimi dokumentami.
Umiejscowienie (transkrypcja) niemieckiego aktu urodzenia w Polsce
Jeżeli dziecko nie posiada niemieckiego obywatelstwa, po zameldowaniu w urzędzie miasta bądź gminy w miejscu zamieszkania, urząd ds. cudzoziemców (Ausländeramt) zażyczy sobie przedłożenia dokumentu tożsamości dziecka w celu potwierdzenia jego obywatelstwa. Polskie urzędy konsularne w Niemczech informują, aby jak najszybciej po otrzymaniu niemieckiego aktu urodzenia dokonać jego umiejscowienia (transkrypcji) w polskich księgach stanu cywilnego. Umiejscowienie jest konieczne do wydania polskiego aktu urodzenia. Na podstawie polskiego aktu urodzenia wydawane są dokumenty tożsamości potwierdzające polskie obywatelstwo. Bez transkrypcji dziecko tak jakby „jeszcze się nie urodziło” dla polskich urzędów.
Umiejscowienia niemieckiego aktu urodzenia w Polsce można dokonać na terenie Polski albo za pośrednictwem Działu Prawnego Konsulatu. Wielu rodziców decyduje się zrobić to w Polsce, popełnia jednak przy tym błąd, który nie tylko stanowi zagrożenie dla zdrowia niemowlęcia, ale może mieć także poważne konsekwencje prawne. Jaki to błąd?
Jadą do Polski całą rodziną, łącznie z dzieckiem. Wielogodzinna podróż, zwłaszcza samochodem w foteliku, bardzo obciąża kręgosłup niemowlęcia, które jeszcze nie potrafi siadać. Poza tym dziecko nielegalnie przekracza granicę państwa, nie posiada bowiem dokumentu potwierdzającego tożsamość. Akt urodzenia nie jest dokumentem tożsamości!
W przypadku kontroli granicznej nie będziecie w stanie w żaden sposób dowieść, że dziecko jest Wasze. W skrajnym przypadku możecie nawet zostać posądzeni o porwanie dziecka! W najlepszym razie czeka Was długie i mozolne wyjaśnianie sprawy – zwłaszcza, że w tak stresującej sytuacji niemowlę może nie dać się uspokoić, co może tym bardziej wzbudzić podejrzenia.
Warto wiedzieć, że wniosek o transkrypcję aktu urodzenia może złożyć jedno z rodziców bądź osoba, której rodzice dziecka udzielili pisemnego pełnomocnictwa. Nie jest wymagane poświadczenie autentyczności podpisu na pełnomocnictwie.
Poza wnioskiem o umiejscowienie aktu urodzenia, który wypełnia się na miejscu, należy przedłożyć oryginał niemieckiego aktu urodzenia. Strona Konsulatu w Kolonii pisze o konieczności okazania tłumaczenia przysięgłego niemieckiego dokumentu, można tego jednak uniknąć poprzez okazanie międzynarodowego aktu urodzenia, o który można poprosić w każdym urzędzie stanu cywilnego na terenie Niemiec. To oszczędność czasu na poszukiwaniu tłumacza przysięgłego w okolicy oraz opłat. Międzynarodowe akty urodzenia są akceptowane przez Konsulat, mimo, że nie ma o tym żadnej wzmianki na oficjalnej stronie internetowej.
Za pośrednictwem Konsulatu wniosek o umiejscowienie niemieckiego aktu urodzenia w polskich księgach stanu cywilnego trafia do Urzędu Stanu Cywilnego wybranego przez składającego wniosek rodzica. Może to być dowolny urząd na terenie całej Polski – nie musi znajdować się w stronach rodzinnych żadnego z rodziców. Procedura nie wymaga żadnej wizyty w tym urzędzie. Czas oczekiwania na polski akt urodzenia to do dwóch miesięcy – wtedy polski dokument (zwykle jeden egzemplarz odpisu skróconego) jest wysyłany do Was pocztą. Opłata za umiejscowienie aktu urodzenia wynosi aktualnie 50 euro i obejmuje również wysyłkę polskiego aktu urodzenia do domu.
Paszport tymczasowy dla dziecka urodzonego w Niemczech
Paszport tymczasowy jest wyjątkiem od reguły, że polskie dokumenty tożsamości wystawia się na podstawie polskich aktów urodzenia. Wniosek o paszport tymczasowy dla małego dziecka można złożyć równocześnie z wnioskiem o umiejscowienie aktu urodzenia. Istotne jest, aby zarezerwować osobny termin w Dziale Paszportowym, najlepiej 20-40 minut po terminie w Dziale Prawnym w sprawie transkrypcji. Należy wtedy mieć przy sobie zdjęcie biometryczne dziecka. Paszport tymczasowy jest ważny rok, opłata za wystawienie go w Konsulacie i wysyłkę do domu to 15 euro. Istnieje możliwość wyrobienia dokumentu w trybie pilnym za dopłatą 30 euro – wtedy dokument jest do odebrania jeszcze tego samego dnia. Przy odrobinie szczęścia i miłych Paniach w okienku może się jednak zdarzyć, że dokument będzie gotowy tego samego dnia bez dopłaty ani wnioskowania o tryb pilny – to już zależy od aktualnego obciążenia pracowników Konsulatu. Paszport tymczasowy można przedłożyć niemieckiemu urzędowi stanu cywilnego (Standesamt) lub urzędowi ds. cudzoziemców (Ausländeramt), aby potwierdzić polskie obywatelstwo.
Do złożenia wniosku o paszport (obojętnie, tymczasowy czy biometryczny) wystarczy obecność jednego z rodziców – ani drugi rodzic, ani tym bardziej dziecko nie muszą odbywać podróży do Konsulatu czy polskiego Urzędu Stanu Cywilnego. Obecność dziecka przy składaniu dla niego wniosków o wystawienie dokumentów zgodnie z polskim prawem nie jest konieczna do ukończenia piątego roku życia.
Jeśli chodzi o drugie z rodziców, wystarczy, że obecny w urzędzie rodzic przedłoży poświadczoną przez notariusza, konsula lub organ paszportowy pisemną zgodę. Ważne jest, żeby była to zgoda, a nie upoważnienie – w przeciwnym razie dokument jest nieważny. Poświadczenia może dokonać również niemiecki notariusz. Nie musi on rozumieć treści pisma – potwierdza on jedynie autentyczność podpisu, o czym informuje poprzez odpowiedni wpis na odwrocie dokumentu. Wzór zgody na wydanie dokumentu paszportowego dla dziecka znajdziecie TUTAJ (patrz „Pozostałe”).
Umawiacie termin u notariusza, przygotowujecie wydrukowane pismo. Notariusz legitymuje osobę, która nie będzie obecna przy składaniu wniosku, po czym osoba ta w jego obecności podpisuje dokument. Koszt takiej usługi to zwykle od 20 do 40 euro.
Paszport pięcioletni dla dziecka
W celu wyrobienia paszportu pięcioletniego dla Waszego dziecka, należy umówić termin w Konsulacie przed wygaśnięciem ważności paszportu tymczasowego. Należy mieć przy sobie polski akt urodzenia dziecka, fotografię biometryczną, warto mieć też zaświadczenie o zameldowaniu. Brak tego ostatniego nie zakłóci jednak procesu wyrabiania paszportu – zostaniecie wtedy poproszeni o dosłanie mailem jego skanu po powrocie do domu. Zasada jest taka sama jak w przypadku umiejscowienia aktu urodzenia – wystarczy jedno z rodziców, należy tylko jeszcze raz pójść do notariusza z taką samą zgodą, aby poświadczył on autentyczność podpisu. Przy złożeniu wniosku o paszport biometryczny dziecku zostaje bezpłatnie nadany numer PESEL. Opłata za sam paszport to 35 euro, czas oczekiwania do dwóch miesięcy. Paszport musi odebrać osobiście jedno z rodziców, nie trzeba już jednak umawiać wizyty ani przedkładać zgody drugiego rodzica.
Dlaczego warto składać wnioski w Konsulacie?
Odwiedzenie Konsulatu zamiast podróży do Polski to nie tylko oszczędność czasu i uniknięcie ryzykownej podróży – zwłaszcza, jeśli rodzice z dzieckiem nie mają żadnej rodziny w Niemczech, a składanie wniosku w Polsce mogłoby oznaczać kilkudniową nieobecność jednego z rodziców w domu. Pamiętajmy, że przekroczenie granicy przez dziecko bez dokumentu tożsamości jest niezgodne z prawem!
Konsulaty zwykle nieco przyjaźniej podchodzą do formalności prawnych. W polskich Urzędach Stanu Cywilnego możemy być pewni, że oryginały dokumentów, zwłaszcza aktów urodzenia, zostaną nam zabrane przy składaniu wniosku. Konsulat zwykle wykonuje kopie dokumentów, co w przypadku posiadania jednego polskiego aktu urodzenia jest niewątpliwą zaletą.
Szczególnie godny polecenia jest Konsulat w Kolonii – niezwykle miła, pomocna i kompetentna obsługa. Mimo przydziału terytorialnego poszczególnych landów do urzędów w Berlinie, Hamburgu, Monachium czy Kolonii (wnioski o dokumenty można składać jedynie w konsulatach generalnych), nie oznacza to, że jesteśmy zmuszeni np. do składania wniosku w Monachium, jeśli mieszkamy w Karlsruhe. Jeden rzut oka na połączenia kolejowe i już wiemy, że z Karlsruhe zdecydowanie wygodniej pojechać do Kolonii niż do Monachium. Przy zaplanowaniu podróży z około miesięcznym wyprzedzeniem koszty okazują się zdecydowanie niższe niż w przypadku jazdy samochodem (szczególnie po ostatniej obniżce cen biletów kolejowych), sama podróż może też okazać się krótsza niż samochodem. Więcej na temat tańszego podróżowania koleją w Niemczech przeczytacie tutaj: Pociągiem za 19,90 euro przez całe Niemcy? Oto jak kupić tani bilet Deutsche Bahn!. Warto napisać wcześniej maila do Działu Prawnego danego Konsulatu i jeszcze raz zadać pytania o sprawy, które nie zostały jednoznacznie wyjaśnione na stronie internetowej (np. akceptowanie międzynarodowego aktu urodzenia) – zwykle nie ma z tym problemu, odbiór dokumentu następuje jednak zawsze w tym Konsulacie, w którym składany był wniosek.
