Pracodawca w Niemczech nie może ni z tego, ni z owego obniżyć pensji pracownikom. Nawet jeśli szef jest niezadowolony z wyników pracy lub gdy popełniono poważne błędy, nie może tak po prostu zmniejszyć wynagrodzenia. Ale: nie ma reguły bez wyjątków. W pewnych okolicznościach obniżenie pensji jest jak najbardziej dopuszczalne. W tym artykule wskażemy, kiedy wynagrodzenie może zostać zmniejszone i jakimi innymi metodami mogą posłużyć się pracodawcy w Niemczech…
Obniżenie wynagrodzenia: czy jest to dopuszczalne w Niemczech?
Co do zasady pracodawca jest związany umową o pracę. Oznacza to, że musi on co miesiąc wypłacać uzgodnioną kwotę wynagrodzenia. Błędy lub słabe wyniki nie uzasadniają obniżenia pensji. Pracownicy nie muszą odnosić sukcesów. Mają po prostu starać się, aby w ramach swoich możliwości jak najlepiej wypełniać powierzone im zadania.
Obniżka wynagrodzenia jest dopuszczalna tylko w przypadku wyraźnych i możliwych do udowodnienia słabych wyników w dłuższym okresie czasu. To, że przejściowo są one gorsze, nie jest wystarczającym argumentem.
Warunki: kiedy szef może dokonać potrąceń z wynagrodzenia?
Zanim pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie, musi wytknąć pracownikowi złe wyniki pracy i zażądać ich poprawy. Jeśli tak się nie stanie, pensja może zostać zmniejszona. Jednak nawet wtedy konieczna jest konsultacja z radą zakładową. Należy poinformować ją o planowanym obniżeniu wynagrodzenia, aby mogła znaleźć alternatywne rozwiązania leżące w interesie pracownika.
W przypadku rażących zaniedbań lub nawet celowych błędów, pracodawcy może z kolei przysługiwać odszkodowanie. Może to również prowadzić do obniżenia wynagrodzenia pracownika. Z kolei jeśli pracowaliście sumiennie, szef nie może tak po prostu zapłacić Wam mniej, nawet jeśli pomyłka wiązała się z wysokimi kosztami dla firmy.
Przykłady: przyczyny redukcji wynagrodzenia
Czy zatem szef w ogóle nie ma możliwości obniżenia wynagrodzenia? Otóż nie, są pewne sytuacje, w których pracodawca jak najbardziej jest uprawniony do wypłacenia pracownikowi niższej pensji. Oto możliwe powody zmniejszenia wynagrodzenia:
- wynagrodzenie uzależnione od wyników
W umowie o pracę można ustalić, że część wynagrodzenia jest uzależniona od określonych celów i osiągnięć. Jeśli nie zostaną one zrealizowane, dodatek do pensji nie jest wypłacany lub jest wypłacany w niepełnej wysokości. Może to skutkować tym, że wynagrodzenie będzie niższe w porównaniu z poprzednim rokiem lub miesiącem.
- godziny ujemne
W przypadku elastycznego czasu pracy często zdarza się, że pracownicy przez pewien czas pracują mniej i w ten sposób powstają tzw. godziny ujemne (niem. Minusstunden). Są one ewidencjonowane na koncie czasu pracy i muszą być wyrównane w ustalonym przedziale czasowym, np. przez nadgodziny. Jeśli nie dojdzie do tego wyrównania, wynagrodzenie pracownika może zostać obniżone, ponieważ pracował on mniej niż ustalono w umowie.
- wypowiedzenie zmieniające
Pracodawca w Niemczech może też obniżyć wynagrodzenie pracownika w drodze tzw. wypowiedzenia zmieniającego (niem. Änderungskündigung). Jest to wypowiedzenie umowy o pracę i zarazem propozycja kontynuacji stosunku pracy na zmienionych warunkach – w tym przypadku za niższe wynagrodzenie. Firmy muszą jednak spełnić pewne warunki, a z kolei pracownicy mogą wnieść powództwo o ochronę przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzklage), jeśli nie chcą się zgodzić na nowe warunki.
- zmiana za obopólną zgodą
Obniżenie wynagrodzenia może nastąpić również za wyraźną zgodą pracownika. W tym przypadku nie chodzi o jednostronne obniżenie wynagrodzenia przez pracodawcę, ale o wspólne dostosowanie obowiązującej umowy o pracę. Jest to możliwe np. w przypadku zapowiedzi redukcji zatrudnienia. Aby uniknąć zwolnienia, pracownik może zgodzić się na obniżenie pensji.
- potrącenie
Jeżeli pracownik spowodował szkodę wskutek rażącego niedbalstwa lub umyślnie, pracodawca może w pewnych okolicznościach potrącić kwotę swojego roszczenia odszkodowawczego z jego wynagrodzenia. Jeśli wartość wyrządzonej szkody wynosi np. około 250 euro, można tę kwotę potrącić z kolejnej wypłaty. Również w sytuacji, gdy w jednym miesiącu wypłacono zbyt wysokie wynagrodzenie z powodu błędu księgowego, można to zrównoważyć w kolejnym miesiącu i zmniejszyć wynagrodzenie w ramach wyrównania.
O ile pracodawca może obniżyć wynagrodzenie?
Jeśli ma nastąpić obniżka wynagrodzenia, pracownicy naturalnie zadają sobie pytanie: o ile pracodawca może obciąć pensję? 10 procent? 20 procent? 200 czy 500 euro? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Decydującym czynnikiem jest indywidualna sytuacja i powód obniżki wynagrodzenia.
Wysokość obniżki wynagrodzenia może być ograniczona układem zbiorowym i obowiązującą płacą minimalną. Po obniżce pracownicy nie mogą zarabiać mniej, niż wynika to z obowiązujących przepisów.
Obniżenie wynagrodzenia w związku z chorobą
W przypadku choroby pracownika zastosowanie ma ustawa o kontynuacji wypłaty pensji przez pracodawcę (Entgeltfortzahlungsgesetz). Oznacza to, że jeśli poinformujecie pracodawcę o chorobie i otrzymacie zwolnienie lekarskie, będziecie nadal otrzymywać pełne wynagrodzenie, pomimo niezdolności do pracy. Pracodawca będzie wypłacał Wam pensję przez okres do sześciu tygodni. W przypadku długotrwałej choroby, począwszy od siódmego tygodnia otrzymacie zasiłek chorobowy z kasy chorych.
Jest to jednak równoznaczne z obniżeniem wynagrodzenia. Z kasy chorych otrzymacie 70 procent wynagrodzenia brutto, czyli mniej niż w przypadku wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłacanego przez pracodawcę. W przypadku nowych pracowników taka forma obniżenia pensji w przypadku choroby może mieć miejsce już w pierwszych czterech tygodniach. Dzieje się tak dlatego, że przepisy dotyczące kontynuacji wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę w przypadku choroby zaczynają obowiązywać dopiero po upływie czterech tygodni zatrudnienia. W innym przypadku pracownik od razu przechodzi na (obniżony) zasiłek chorobowy.
Obniżenie wynagrodzenia w przypadku złej sytuacji ekonomicznej
Obniżenie pensji w przypadku złej sytuacji ekonomicznej jest możliwe tylko w sytuacji naprawdę kryzysowej. Kiepski kwartał z niewielkimi stratami to za mało. Sytuacja gospodarcza musi stanowić poważne zagrożenie dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Ale wówczas nie wolno obniżać pensji poszczególnym pracownikom. W takiej sytuacji wszyscy pracownicy muszą być w równym stopniu dotknięci zmniejszeniem wynagrodzeń. W przeciwnym razie byłaby to bezprawna dyskryminacja.
Obniżenie wynagrodzenia w przypadku przeniesienia
Jeśli zostaniecie przeniesieni przez pracodawcę na inne stanowisko, szef może wpaść na pomysł, aby jednocześnie obniżyć Wasze wynagrodzenie. Często możliwość przeniesienia jest uregulowana w umowie, więc pracownicy muszą zaakceptować taką zmianę miejsca pracy, a nawet konkretnego zakresu obowiązków – o ile jest to uzasadnione. Jednak jednoczesne obniżenie wynagrodzenia nie jest takie proste.
Firma nie może jednostronnie obniżyć Waszego wynagrodzenia. Jest to możliwe tylko za Waszą zgodą, zazwyczaj w drodze umowy zmieniającej. Aby Wasze wynagrodzenie zostało obniżone, musicie wyrazić na to zgodę na piśmie.
Czy obniżenie wynagrodzenia jest możliwe bez zmiany umowy?
Jeśli wynagrodzenie pracownika ma być zmienione w perspektywie długoterminowej, wymaga to zmiany umowy. Może to być albo wypowiedzenie zmieniające, albo zgoda pracownika na dostosowanie umowy.
Jeśli wysokość wynagrodzenia wynika z układu zbiorowego pracy, nie ma potrzeby indywidualnej zmiany umowy. Korekty w układach zbiorowych mają zastosowanie także do poszczególnych stosunków pracy.
Obniżka wynagrodzenia: co robić?
Jeśli szef zapowiada obniżkę wynagrodzenia, z którą się nie zgadzacie lub którą uważacie wręcz za niezgodną z prawem, możecie złożyć sprzeciw. W najlepszym przypadku uda się znaleźć jakieś rozwiązanie zadowalające obie strony.
Jednak w praktyce często jest to trudne. W razie wątpliwości sąd pracy rozstrzygnie, która ze stron ma rację.
Alternatywy dla obniżki wynagrodzenia
Jeśli pracodawcy są niezadowoleni z pracowników, mogą zastanawiać się nie tylko nad obniżką wynagrodzenia. Utrzymujące się słabe wyniki mogą skutkować otrzymaniem upomnienia. Jest to ostrzeżenie i wezwanie do zmiany zachowania i wykonywania obowiązków zgodnie z oczekiwaniami i ustaleniami. Jeśli upomnienie okaże się nieskuteczne, pracodawca może zdecydować się na pójście o krok dalej:
- wypowiedzenie umowy z powodów związanych z osobą pracownika
Jeżeli wyniki pracy zatrudnionego są tak słabe, że w rezultacie zagrożone są interesy przedsiębiorstwa, może dojść do zwolnienia z powodów związanych z osobą pracownika (niem. personenbedingte Kündigung). Zanim to jednak nastąpi, należy zastosować „łagodniejsze środki”, których celem jest poprawa wyników pracy pracownika. Na przykład przeniesienie na inne stanowisko, na którym istnieje możliwość uzyskania lepszych wyników – bez obniżania jego wynagrodzenia.
- wypowiedzenie umowy z powodów związanych z zachowaniem pracownika
Osoby, które przez dłuższy czas pozostają daleko w tyle za kolegami, mogą również stracić pracę w drodze wypowiedzenia umowy z powodów związanych z zachowaniem pracownika (niem. verhaltensbedingte Kündigung). Również w tym przypadku należy najpierw podjąć próbę poprawy wydajności za pomocą innych środków. Ponadto, przed ostatecznym zwolnieniem należy udzielić co najmniej jednego upomnienia. Zwolnienie z pracy z powodów związanych z zachowaniem pracownika wynika z niewypełniania obowiązków umownych.
