Niemieckie piwa: Poznajcie historię niemieckiego piwa i najpopularniejsze gatunki!

Niemcy kochają piwo: każdego roku w Niemczech pije się około 8 miliardów litrów piwa. W Niemczech jest ponad 1.350 browarów, które produkują około 5.000 różnych gatunków piw. Teoretycznie miłośnik piwa mógłby codziennie próbować nowego piwa z Niemiec przez 13,5 lat!

Niemieckie piwa – krótka historia

Niemieckie piwa smakują nie tylko rodakom. W 2014 roku 1,5 miliarda litrów niemieckiego piwa zostało wywiezionych za granicę. Niemiecka kultura piwowarska jest bowiem znana na całym świecie. Już w starożytnym Rzymie Tacyt opisał w ten sposób w swojej pracy „Germania” w 98 roku n.e. po raz pierwszy niemiecki napar: „Jest to napój z jęczmienia lub pszenicy, podobny nieco do wina.” Federalny Urząd Statystyczny obliczył nawet w 1913 roku średnie zużycie piwa na jednego mieszkańca: 99,1 litra piwa na „głowę”! Tym samym piwo jest najchętniej pijanym napojem alkoholowym w Niemczech.

Niezliczeni turyści co roku przyjeżdżają do Niemiec, aby poznać ojczyznę swoich ulubionych piw na festiwalach piwa, w barach i pubach oraz podczas degustacji. I odwrotnie – wielu Niemców wprowadziło na całym świecie tradycyjne rzemiosło warzenia piwa, w związku z czym wiele międzynarodowych gatunków, na przykład z USA, Chin i Australii, ma wyraźne powiązania z niemieckimi przepisami na warzenie piwa.

Jim Koch, który zbudował amerykański browar rzemieślniczy Samuel Adams w 1984 roku, podjął się pierwszych prób warzenia piwa opierając się na przepisach piwowarskich znalezionych na strychu dziadka, pochodzącego z Niemiec. Inny przykład niemieckiego browarnictwa można znaleźć w Chinach: browar Tsingtao został założony przez niemieckich piwowarów w mieście Tsingtau (dziś: Qingdao) na początku XX wieku i jest obecnie drugim co do wielkości browarem w Chinach i jednym z największych na świecie.

Niemieckie Prawo Czystości Piwa

Pierwsza udokumentowana niemiecka ustawa o czystości piwa (niem. Reinheitsgebot) pochodzi z 1516 roku. „Prawo Piwa”, które powstało w Bawarii, jest jednym z najstarszych przepisów dotyczących żywności na świecie. Wcześniej obowiązywały rozporządzenia i dekrety piwne. W czasach niedoborów surowców i głodu, żywność ludności należało zabezpieczyć w ten sposób: zboże niezbędne do produkcji żywności, zostało zakazane do warzenia piwa. Szczególnie słód jęczmienny stał się istotny dla browarów. W innym przypadku był on głównie wykorzystywany jako pasza dla zwierząt. Książęta chcieli również chronić swoje lokalne cechy piwowarskie przed wojnami cenowymi. Przepisy nie tylko określały składniki piwa- różne w zależności od regionu, ale także cenę, sprzedaż i sposób podawania.

W czasach niedoboru nie tylko książęta bawarscy i niemieccy, ale wiele narodów wprowadziło takie przepisy. Bawarska ustawa o czystości, znana od 1516 roku, stała się w końcu wzorem niemieckiej ustawy o czystości. Niemieckie Prawo Czystości wiąże się ze szczególną jakością, doskonałym smakiem i najwyższym poziomem warzenia piwa na całym świecie: w Niemczech dozwolone jest tylko piwo warzone z użyciem składników takich jak woda, słód, chmiel i drożdże. Kilka substancji słodzących można stosować tylko pod pewnymi warunkami. W 2005 roku „Tymczasowe Prawo Piwne” (dzisiejsza wersja ustawy o czystości) zostało w NIemczech włączone do ustawy o żywności i paszach w formie rozporządzenia.

Oktoberfest – święto piwa

Najpopularniejszy festiwal piwa na świecie, to oczywiście monachijski Oktoberfest. Król Ludwik Bawarski zainaugurował go w 1810 roku na cześć swojego ślubu z księżniczką Teresą z Saksonii-Hildburghausen – w formie wyścigów konnych. Festiwal był tak udany, że odbył się ponownie rok później. Od tego czasu tradycja dalej się rozwijała przez dziesięciolecia aż w połowie XX wieku impreza ta przekształciła się w międzynarodowy festiwal ludowy. Aktualnie na Theresienwiese, w sercu Monachium, Oktoberfest organizowany jest co roku we wrześniu/październiku. Trwa około dwóch-trzech tygodni, czyniąc Monachium jedną ze światowych stolic piwa.

Podczas Oktoberfest piwo leje się strumieniami, a goście wznoszą toasty za dobrą zabawę. Lokalne browary mają tu okazję zaprezentować publicznie swoje piwa festiwalowe, które zostały specjalnie warzone na Oktoberfest. Piwa festiwalowe są zwykle warzone co roku przy użyciu sezonowych składników. Zamysł jest taki, że piwo opowiada historię roku na swój własny sposób – aby każdy miłośnik piwa mógł uczestniczyć w życiu regionu, browaru i jego tradycji. Więcej o Oktoberfest przeczytacie tutaj: Oktoberfest w Monachium – praktyczny przewodnik!.

Prawie każdy kraj związkowy i region w Niemczech ma swój własny sposób składania hołdu piwu na różnego rodzaju festiwalach. Piwo jest częścią niemal każdego święta i jest głęboko związane z tradycjami i zwyczajami wielu Niemców.

Minimalny wiek umożliwiający w Niemczech konsumpcję i zakup piwa

W przypadku zakupu piwa w Niemczech ustawodawca ustanowił minimalny wiek: 16 lat. Dotyczy to zarówno piwa, jak i mieszanych napojów piwnych. Piwo pije się w Niemczech w restauracjach, pubach, barach, ogródkach piwnych, w klubach, na festiwalach i imprezach. Tutaj również obowiązuje minimalny wiek 16 lat. Oczywiście zarówno restauracje, jak i detaliści mogą zdecydować, czy sprzedawać piwo dopiero po ukończeniu 18 roku życia i niektórzy rzeczywiście tak robią – z różnych powodów. Decyzja należy do sprzedawcy – nie ma jednak obowiązku prawnego sprzedawania piwa młodzieży już w wieku 16 lat.

Rodzaje niemieckich piw

Niemieckie Stowarzyszenie Piwowarów to zrzeszenie wszystkich dużych browarów w Niemczech. Jest największym organem kultury piwnej i tradycji chmielowej w kraju. To właśnie to stowarzyszenie posiada wszelkie możliwe informacje na temat przeróżnych gatunków niemieckich piw: od  jasnych po ciemne. Niemieckie Stowarzyszenie Piwowarów organizuje różnego rodzaju wydarzenia tematyczne i funduje nagrody. To dobrze, że istnieje jeden taki centralny organ, ponieważ w tak bogatej kulturze piwa trudno byłoby się połapać. Jako dowód przedstawiamy poniżej krótki przegląd najważniejszych gatunków piw w Niemczech. Nie wszystkie nazwy posiadają polskie odpowiedniki, dlatego zdecydowaliśmy się zachować oryginalne nazewnictwo.

Altbier

Altbier (tak zwane ponieważ warzone zgodnie ze starą tradycją, niem. alt=stary) istnieje w regionie NRW od XIII wieku i charakteryzuje się przede wszystkim metodą warzenia: jest to piwo najwyższej fermentacji. Piwo warzone w wyższej temperaturze ma dłuższy okres trwałości. Dodatkowo Altbier ma również ciemny kolor, który pochodzi od tak zwanego „Darrmalz”. Ze względu na dłuższe warzenie nabiera bardziej intensywnego koloru niż inne rodzaje słodu. Obecnie to przede wszystkim Düsseldorf, Krefeld i Gladbach słyną ze swojego Altbier. Warto jednak dodać, że istnieją też browary Altbier w Holandii, Szwajcarii i USA.

Bock

Piwo Bock to piwo mocne, zwykle zawartość alkoholu przekracza 6,5%. Jego początki sięgają portowego miasta Einbeck w Dolnej Saksonii ponad 800 lat temu. Piwa Bock to mocne piwa o ciemnym i jasnym kolorze. Ciemne wersje Bock, warzone głównie z gorzkiego chmielu, są słodsze. Ponieważ ten gatunek zawiera mniej dwutlenku węgla niż inne piwa, jest ono jedwabiste, a piana kremowa.

Maibock

Jasne piwo Bock nazywane jest również Maibock. To mniej słodka odmiana i bardziej pożywna. Tradycyjnie warzone jest wiosną, stąd taka nazwa (niem. Mai=maj). To piwo dostępne tylko sezonowo.

Doppelbock

Piwo Doppelbock różni się mocą od piwa Bock, a to za sprawą większej ilości słodu i chmielu w zacierze browarnym stosowanym w warzeniu.

Weizenbock

Weizenbock to odmiana piwa pszenicznego. Istnieją bowiem również piwa typu Bock na bazie pszenicy. Słód pszeniczny zapewnia szczególnie wyraźną nutę zbożową. Piwo Weizenbock nazywane jest czasami też  „gestopftes Weizen”.

Eisbock

Specjalną formą piwa Bock jest Eisbock, ponieważ woda jest tutaj odciągana z piwa poprzez zamrożenie. Dzięki temu powstają znacznie mocniejsze piwa o zawartości alkoholu między 12% a 50%. Te bardzo wysokie wartości procentowe są jednak zwykle osiągane bardzo rzadko i tylko przez niektóre browary.

Dunkel

Piwo ciemne to szersze pojęcie obejmujące wszystkie ciemne piwa, które są warzone z ciemnym słodem. Są to piwa pełne, czyli piwa warzone z dużą ilością oryginalnej brzeczki. Szczególnymi gatunkami są: ciemne piwo Bock, czarne piwo, ciemne piwo pszeniczne lub piwo słodowe.

Exportbier

W przeszłości piwa eksportowe dostarczano poza granice miasta. Dlatego musiały one mieć dłuższy okres trwałości. W tym celu były warzone metodą dolnej fermentacji, transportowane do miejsca dostawy i uzupełniane wodą, do osiągnięcia odpowiedniej mocy. Piwa eksportowe mogą być w dowolnym kolorze i są najczęściej wytwarzane z takich gatunków jak: Pils, Hellem, Altbier lub Weizen. Istnieją trzy główne tradycje eksportowe w krajach niemieckojęzycznych: eksport wiedeński, eksport dortmundzki i eksport monachijski.

Kölsch

Kölsch to specyficzna forma niemieckiego browarnictwa. Nazwa została zapisana jako chronione oznaczenie geograficzne na mocy prawa UE. Istnieje konwencja Kölsch z Kolonii z lat osiemdziesiątych, która określa, które piwa można nazywać Kölsch. Historia tego gatunku sięga XII wieku. Od tego czasu napój rozwinął własną kulturę. Kölsch pije się ze szklanki Kölsch – nazywanej też „Stange”. Szklanka zawiera maksymalnie 200 mililitrów, czyli 0,2 litra. W ten sposób smak pozostaje niepowtarzalny, a na szkle pojawia się biała piana. Tradycyjne browary oferują również „Stössje”, szklankę o pojemności 0,1 litra. Kölsch jest jasnożółty i klarowny, z niewielką ilością dwutlenku węgla i znany z lekko kwaśnego smaku. To odróżnia go od piwa Pilsner.

Vollbier

Piwo pełne to ogólny termin na wszystkie piwa warzone z oryginalną zawartością brzeczki ponad 11%, ale mniej niż 16%.

Rauchbier

Tradycja Rauchbier sięga regionu Bamberg. Wypalenie słodu w piecu drewnem bukowym tworzy charakterystyczny dymny smak, który przypomina mocno wędzoną szynkę. Rauchbier to zazwyczaj pełne piwo dolnej fermentacji o różnej zawartości alkoholu. Browary rzemieślnicze na całym świecie zaczynają przejmować tę tradycję i sami ją interpretować na swój sposób – zdarzają się też piwa mające odcienie brązowe lub czerwone. Generalnie Rauchbier ma zazwyczaj kolor od jasnego do ciemnobrązowego z lekko czerwonawym odcieniem. Delikatna słodowa i chmielowa goryczka oraz aromat dymu nadają temu gatunkowi charakterystyczny smak.

Schwarzbier

Historia tego browaru sięga Turyngii, Saksonii i Brandenburgii. Piwo czarne po raz pierwszy stało się znane pod nazwą „Braunschweiger Mumme” w XIV wieku. To przede wszystkim dłużej prażony słód odpowiada za głęboki czarny kolor. W niemieckich czarnych piwach często można wyczuć charakterystyczną gorzką nutę piwa Pils.

Zwickel

Piwa rodzaju „Zwickel” oferowane są bezpośrednio po procesie fermentacji bez przechowywania w chłodniach w piwnicach piwnych. To piwo niefiltrowane o nieco gęstszej teksturze, ze względu na obecność drożdży. Pozwala to piwowarom skosztować piwa przed jego butelkowaniem. Smak tego piwa jest słodszy, owocowy i mocny dzięki drożdżom i niepasteryzowanemu procesowi. Jest to gatunek mniej trwały niż piwo filtrowane. Jednocześnie charakteryzuje się wieloma wartościami odżywczymi.

Märzen

Zgodnie z edyktem bawarskiego księcia Albrechta V, warzenie piwa było dozwolone tylko między 29 września a 23 kwietnia ze względu na ryzyko pożaru. Piwo warzone w tym czasie powinno mieć taki okres trwałości, aby przetrwać przez całe lato. Dlatego w marcu warzono wyjątkowo mocne piwo o bardziej oryginalnej brzeczce, wysokiej zawartości alkoholu i mocniejszym chmielu. Tak właśnie powstało piwo Märzen, które dziś nie jest już dostępne w swojej pierwotnej formie. Dzisiejsze piwo Märzen jest jednym z piw specjalnych dolnej fermentacji i jest produkowane głównie w Bawarii i Austrii.

Weizen

Piwa pszeniczne (niem. Weizenbier lub Weissbier) to także piwa pochodzące z Bawarii i południowych Niemiec. Są to najlepiej fermentowane piwa z gatunku „Vollbier”, w których pszenica i słód pszeniczny są używane jako oryginalne brzeczki.

Hefeweizen

W przypadku tego gatunku w butelce pozostają mętne substancje – ma to związek z drożdżami pszenicznymi. Dzięki temu piwo jest bardziej owocowe i ma bardzo wyrazisty smak. Ten gatunek piwa jest tradycyjnie fermentowany w butelce, ale obecnie wygląda to już nieco inaczej. Zwłaszcza w produkcji przemysłowej do piwa dodaje się dopiero później martwe kultury drożdży.

Kristallweizen

Kristallweizen to piwo pszeniczne, które jest filtrowane po uwarzeniu. Rezultatem jest jasne, złocistożółte piwo, które ma znacznie bardziej świeży smak niż Hefeweizen. Filtracja zapewnia również dłuższy okres trwałości.

Pils lub Pilsener

Słynny niemiecki Pils to pełne piwo dolnej fermentacji. Jego olbrzymia popularność związana jest z szybką i niedrogą produkcją. Pils/Pilsener charakteryzuje się mocnym chmielem, gorzką świeżością i jasnym, wyraźnym piwnym kolorem. Historia tego gatunku sięga czeskiego miasta Pilzno, gdzie po raz pierwszy uwarzono je według tej receptury.

Weisse

„Berliner Weisse” to mieszane piwo fermentowane z niewielką ilością oryginalnej brzeczki i niewielką zawartością alkoholu. Ten gatunek pierwotnie powstał z fermentowanego piwa pszenicznego i późniejszej fermentacji w butelkach. Dzisiaj jest to zazwyczaj mieszanka sfermentowanego i dojrzewającego z bakteriami kwasu mlekowego naparu. Weisse znane jest ze swojego kwaśnego, złożonego smaku, który np. latem łączy się często z syropem malinowym.

Lager

„Lager” było pierwotnie nazwą piwa przechowywanego w piwnicy przez kilka miesięcy. Dziś jest to nazwa wszystkich piw dolnej fermentacji. Jednak w Niemczech tylko piwa o zawartości brzeczki mniejszej niż 12,5%, które jednocześnie nie są pilznerem, określa się mianem „Lager”. W innych krajach piwa dolnej fermentacji są określane jako „Lager” – zgodnie z niemiecką ustawą o czystości.

Oktoberfestbier

Piwa na „Oktoberfest” są specjalnie warzone na największe niemieckie święto piwa w znanych bawarskich browarach. Na temat samego wydarzenia, jakim jest „Oktoberfest” mogliście już przeczytać co nieco na początku artykułu. Warto dodać, że surowce i metody warzenia piw na ten festyn różnią się z roku na rok. Konkurencja, jeśli chodzi o najlepsze piwo „Oktoberfestu”, jest oczywiście olbrzymia, ale dzięki temu gwarantowana jest dobra jakość i doskonały smak.

Kräusenbier

Kräuser, Kreuser lub Kräusenbier to piwo, które zostało już sfermentowane i do którego do butelki dodaje się porcję świeżego, wysoko fermentującego piwa. Określenia „Kräusen” używa się w odniesieniu do „krążków” – chodzi tu o otoczki piany w brzeczce podczas fermentacji.

Kellerbier

Kellerbier to niefiltrowane piwa dolnej fermentacji – np. piwa czerwone. Ponieważ nie są filtrowane, muszą być przechowywane na ile to możliwe bez ekspozycji na światło, aby zapewnić jak najdłuższy okres trwałości napoju.

Gose

Gose wywodzi się ze starej tradycji piwowarskiej, którą zachwycony był już sam cesarz Otto III. Gose to piwo górnej fermentacji, znane ze swojego drożdżowego i lekko kwaśnego smaku już od ponad tysiąclecia. Najbardziej znanym przedstawicielem tego gatunku w Niemczech jest Leipziger Gose.

Broyhan

To specjalny rodzaj najlepiej fermentowanego piwa z regionu Hanoweru. Ma jasny kolor i przyjemny słodko-kwaśny smak. Lüttje Lage to tradycyjny hanowerski napój.

Roggen

Roggen, czyli piwo żytnie powstaje na bazie słodu żytniego, co dziś jest raczej rzadko praktykowane.

Pilsator

Piwo Pilsator jest specjalnym rodzajem piwa Pils, które wyłonione zostało podczas konkursu piwowarskiego. Charakteryzuje się tym, że zawiera mniej słodu, co sprawia, że ​​ma charakterystyczny mocno goryczkowy smak.