Czy osoba na niemieckim zasiłku musi przyjąć każdą ofertę pracy z urzędu?

Bezrobotni, którzy korzystają w Niemczech z zasiłku, musza przyjąć ofertę pracy złożoną przez niemiecki urząd pracy, jeśli nie chcą się znaleźć w tzw. fazie zawieszenia (niem. Sperrzeit). Ten obowiązek podjęcia pracy dotyczy ich jednak tylko pod warunkiem, że oferowana praca rzeczywiście jest na miarę ich możliwości.

Jak to wygląda w praktyce?

Jak to wygląda w praktyce opiszemy na przykładzie Marii, która straciła pracę. Otrzymuje ona zasiłek dla bezrobotnych i za wszelką cenę chce uniknąć sytuacji, w której urząd pracy nałożyłby jej „blokadę”. Jeśli tak się stanie, znacznie skróci jej się bowiem okres przysługiwania zasiłku.

Maria z jednej strony bardzo się stara sama znaleźć pracę. Z drugiej strony pójdzie też na rozmowę do wszystkich pracodawców przedstawionych przez Urząd Pracy. W obu przypadkach jest zobowiązana do podjęcia pracy, tylko jeśli jest to posada odpowiednio dostosowana do jej możliwości.

Czynniki decydujące o tym, czy praca jest faktycznie na miarę możliwości danej osoby zawarte są w ustawie. Należą do nich:

• kwalifikacje zawodowe
• ewentualne ograniczenia nowej umowy o pracę
• zarobki w nowym miejscu pracy
• lokalizacja nowego miejsca pracy
• rodzaj pracy: chodzi tu o pracę zmianową, w nocy czy tzw. leasing pracowniczy

1. Kwalifikacje zawodowe Marii

Regulacje ustawowe zakładają, że praca jest dostosowana do możliwości, nawet jeśli nie odpowiada kwalifikacjom zawodowym Marii albo działalności, którą wykonywała ona przed bezrobociem. Maria musi więc zaakceptować fakt, że w przyszłości może jej się zdarzyć praca zdecydowanie poniżej jej poziomu kwalifikacji, jeśli sama znajdzie taką pracę lub jeśli zostanie ona jej zaoferowana z urzędu.

2. Ograniczenia czasowe nowej umowy o pracę

Nawet jeśli nowa umowa o pracę będzie ograniczona czasowo to jest to nadal traktowane jako „praca do przyjęcia” – wynika to bezpośrednio z ustawy.

3. Zarobki w nowej pracy

Maria musi się zgodzić na pracę za mniejsze wynagrodzenie, jeśli chce uniknąć okresu zawieszenia.

• Degradacja finansowa

Jeśli chodzi o zarobki, Maria musi niestety wziąć pod uwagę, że być może będzie „stratna”. Jeśli w ciągu pierwszych trzech miesięcy bezrobocia Maria znajdzie nową pracę lub urząd jej ją zaproponuje, wtedy musi ją przyjąć, nawet jeśli będzie tam zarabiać 20% brutto mniej niż dotychczas. Jeśli w ciągu pierwszych trzech miesięcy bezrobocia nie znajdzie nowego zatrudnienia, wtedy musi zaakceptować umowę z zarobkami brutto niższymi o 30%. Jeśli Maria po sześciu miesiącach nadal nie znajdzie nowego zatrudnienia, musi przyjąć każdą pracę, przy której zarobki netto będą tak samo wysokie jak zasiłek dla bezrobotnych. Warto zwrócić uwagę, że od zarobków netto Maria może odliczyć sobie koszty związane z nowym zatrudnieniem. Są to np. koszty związane z dojazdem do miejsca pracy komunikacją publiczną.

• Zapłata niższa niż przewiduje to układ zbiorowy pracy

Regulacja ustawowa zakłada, że praca jest nie do przyjęcia, jeśli jest niezgodna z założeniami układu zbiorowego pracy. Jeśli więc zbiorowy układ pracy przewiduje jakieś wynagrodzenie, wtedy praca z mniejszymi zarobkami jest nie do przyjęcia. Dotyczy to jednak tylko takiej sytuacji, gdy układ zbiorowy można zastosować w nowym stosunku pracy. Ma to miejsce wtedy, gdy Maria jest w odpowiednim związku zawodowym a jej nowy pracodawca w odpowiednim związku pracodawców.

Ministerstwo Pracy ustaliło pewne wiążące regulacje dotyczące wysokości wynagrodzenia, zawartego w układzie zbiorowym i nowy pracodawca Marii musi się ich trzymać. Jeśli nie, wtedy warunki pracy traktowane są jako nie do przyjęcia.

• Wynagrodzenie poniżej płacy minimalnej

Niezastosowanie się do przepisów ustawowych również może prowadzić do nieprzyjęcia pracy przez Marię. Zgodnie z ustawą dot. płacy minimalnej, od 1 stycznia 2017 roku, minimalna płaca wynosi 8,84 euro brutto za godzinę. W związku z tym wszystkie osoby, których dotyczy ta ustawa, nie muszą przyjmować pracy, jeśli zaproponowana im zostanie niższa stawka.

4. Lokalizacja nowego miejsca zatrudnienia

Maria musi wziąć pod uwagę, że może dłużej dojeżdżać do nowego miejsca pracy.

• Zróżnicowanie czasowe

Jeśli Maria pracuje dłużej niż sześć godzin dziennie, przyjmuje się, że czas dojazdu do pracy i z powrotem może jej zająć max. 2,5 godziny. Jeśli pracuje krócej niż sześć godzin, wtedy przyjęty czas dojazdów to max. 2 godziny. Ustawa mówi, że ten czas dojazdu to „czas regularny”. Oznacza to, że mogą zaistnieć wyjątki. Np. jeśli Maria musi się opiekować dziećmi albo jej stan zdrowia nie pozwala na tak długie dojazdy. Z drugiej strony akceptowalne są też dłuższe dojazdy niż 2,5 godziny – jeśli np. w danym regionie pośród podobnych pracowników przyjęty jest dłuższy czas dojazdu do pracy i z powrotem.

• Dojazdy weekendowe

Zgodnie z ustawą dopuszczalna jest nawet praca, która narzuca kursowanie między pracą a domem na dużych odległościach, tak, że pracownik bywa w domu tylko w weekendy. Jest to do przyjęcia, ale tylko w okresie „przejściowym”. Za taki „czas przejściowy” Urząd Pracy przyjmuje okres 6 tygodni. Ponadto nie ma obowiązku przyjęcia takiej pracy, jeśli nie ma możliwości zapewnienia alternatywnej opieki dzieciom, bądź innym osobom wymagającym stałej opieki.

• Przeprowadzka

Jak już minie okres wspomnianych wcześniej 6 tygodniu, pojawia się pytanie, czy Maria musi się przeprowadzić w okolice swojej nowej pracy? Jeśli można się spodziewać, że w ciągu trzech miesięcy znajdzie pracę, do której dojedzie w „standardowym” czasie, nie musi się przeprowadzać. Od czwartego miesiąca bezrobocia przeprowadzka jest z reguły traktowana jako „do przyjęcia”. Wyjątek stanowią tylko sytuacje, gdzie problemem może być wiek Marii, jej stan zdrowia albo jakieś szczególne więzi rodzinne.

5. Leasing pracowniczy, czyli praca za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej

Maria może zawrzeć umowę o pracą z agencją pracy tymczasowej, jeśli nie znalazła innej pracy na miarę swoich możliwości, zgodnie z wyżej opisanymi kryteriami. Jednak Federalny Sąd Społeczny zadecydował  8 listopada 2001, że Urząd Pracy nie może od razu kierować bezrobotnych, którzy przed okresem bezrobocia pracowali w oparciu o standardową umowę o pracę, do agencji pracy tymczasowej, jeśli „nie jest wykluczone szybkie zatrudnienie na standardowych warunkach pracy”.

6. Praca nocna i praca zmianowa

Maria musi się zgodzić także na pracę nocną i/lub zmianową, jeśli odpowiada wytycznym umowy o czasie pracy lub założeniom medycyny pracy. Jednak nawet w takim wypadku należy sprawdzić, czy da się połączyć pracę nocną/zmianową z ustawowo zagwarantowaną możliwością sprawowania opieki nad rodziną.