W niektórych branżach zatrudnienie przez cały rok jest po prostu niemożliwe, ponieważ obciążenie pracą jest bardzo zróżnicowane. Czasami nie ma prawie żadnej pracy, a innym razem jest jej tak dużo, że do niektórych zadań potrzebni są dodatkowi pracownicy.
Z tego powodu tzw. praca sezonowa (niem. Saisonarbeit) jest coraz częściej wykorzystywana w niemieckim rolnictwie czy gastronomii. Szczególnie w czasie żniw lub w szczycie sezonu w lecie zapotrzebowanie na pracowników w tych branżach jest znacznie wyższe. Jednak pracownicy sezonowi w Niemczech są poszukiwani nie tylko w okresie zbiorów, ale także w zimie, na przykład kiedy rozpoczynają się jarmarki bożonarodzeniowe. Z reguły praca sezonowa w Niemczech opiera się o umowę o pracę na czas określony, która ulega automatycznemu rozwiązaniu w określonym terminie lub z chwilą zaistnienia innych okoliczności (w rolnictwie np. z chwilą opadnięcia pierwszego śniegu).
Również w przypadku pracy sezonowej istnieją w Niemczech pewne zasady w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, których należy przestrzegać. Poniżej znajdziecie najważniejsze informacje dotyczące pracy sezonowej w Niemczech!
Praca sezonowa w Niemczech: Czy istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego?
W Niemczech istnieje zatrudnienie podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu oraz niepodlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. W normalnym przypadku zatrudnienie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu. W celu wyjaśnienia, czy pracownik podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, służy kwestionariusz stwierdzający obowiązek ubezpieczenia. Kwestionariusz w różnych językach można pobrać ze strony internetowej www.svlfg.de (patrz koniec strony, dostępny w języku polskim).
W przypadku zagranicznych pracowników sezonowych (np. z Polski), którzy nadal są zatrudnieni w państwie członkowskim zamieszkania (Polska), ale pracują w Niemczech, na przykład podczas płatnego urlopu, zastosowanie ma wyłącznie ustawodawstwo państwa członkowskiego zamieszkania (czyli w naszym przypadku Polski).
Pracownik sezonowy musi dostarczyć niemieckiemu pracodawcy odpowiedni dowód (zaświadczenie A1) na okres pracy sezonowej. Następnie pracodawca w Niemczech rejestruje pracownika sezonowego w systemie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego zamieszkania (czyli w Polsce) i odprowadza składki na zabezpieczenie społeczne do właściwej instytucji zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego zamieszkania (Polska).
Jeśli zaświadczenie A1 nie jest dostępne, zagraniczny pracownik sezonowy powinien przedłożyć dwujęzyczny kwestionariusz swojemu niemieckiemu pracodawcy w celu ustalenia obowiązku ubezpieczenia/zwolnienia z ubezpieczenia (patrz powyższy link).
Jeśli dwujęzyczny kwestionariusz nie zawiera żadnych informacji o zatrudnieniu lub samozatrudnieniu w kraju zamieszkania, niemieckie prawo ubezpieczeń społecznych ma zastosowanie do pracownika sezonowego jak do każdego innego pracownika.
Jeżeli kwestionariusz dotyczący ubezpieczenia obowiązkowego/zwolnionego zawiera wskazówki dotyczące zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek w państwie członkowskim zamieszkania, niemiecki pracodawca powinien w każdym przypadku skontaktować się z właściwymi organami w państwie członkowskim zamieszkania. Tylko w ten sposób można uniknąć roszczeń w przypadku późniejszego przedłożenia zaświadczenia A1.
Osoby, które są zatrudnione w państwie członkowskim zamieszkania i które w okresie pracy sezonowej w Niemczech otrzymują od pracodawcy w państwie członkowskim zamieszkania urlop bezpłatny, podlegają co do zasady niemieckiemu prawu zabezpieczenia społecznego w okresie pracy sezonowej. Jedynym wyjątkiem jest Bułgaria. Pracownicy bułgarscy, którym bułgarski pracodawca udzielił bezpłatnego urlopu podczas pracy sezonowej w Niemczech, podlegają również bułgarskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podczas wykonywania pracy sezonowej.
W przypadku zatrudnienia poprzez firmy pośredniczące pracą, Europejski Trybunał Sprawiedliwości znacznie utrudnił im rejestrowanie pracowników w krajach, gdzie znajduje się ich siedziba: Praca tymczasowa w Niemczech – ważne orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości!.
Umowa o pracę
W Niemczech pracodawca nie musi dawać pracownikowi pisemnej umowy o pracę. Jako umowa o pracę mogą również obowiązywać ustalenia zawarte z pracodawcą ustnie lub drogą mailową. Pracodawca musi jednak najpóźniej po miesiącu przedłożyć na piśmie istotne warunki umowy. Pomimo istniejącego obowiązku niektórzy pracodawcy tego nie robią. Dlatego zawsze należy domagać się od pracodawcy pisemnej umowy o pracę.
Pracodawca nie musi przekazać umowy w języku zrozumiałym dla pracownika. Jeżeli umowa o pracę jest sporządzona w obcym języku, to należy poinformować pracodawcę, że dostarczycie podpisany egzemplarz umowy po jej przetłumaczeniu.
Należy zwrócić uwagę, aby umowa o pracę została podpisana przez pracownika i pracodawcę. Należy koniecznie wziąć ze sobą podpisany egzemplarz umowy i zachować go. Zgodnie z przepisami prawa umowa o pracę powinna zawierać poniższe informacje:
- imię, nazwisko pracownika, a także adres oraz nazwę i adres pracodawcy
- datę rozpoczęcia i przewidywany okres stosunku pracy
- miejsce pracy
- opis pracy
- wysokość wynagrodzenia za pracę oraz ewentualne dodatki i termin ich wypłaty
- uzgodniony czas pracy, w tym gwarantowany minimalny czas pracy
- wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego
- terminy wypowiedzenia stosunku pracy
- informację o obowiązujących umowach zbiorowych
Wynagrodzenie i termin płatności
W Niemczech obowiązuje wynagrodzenie minimalne, które jest regularnie aktualizowane. Ustawowe wynagrodzenie minimalne obowiązuje również dla wszystkich zatrudnionych w rolnictwie w Niemczech. Miejsce zamieszkania i narodowość nie mają przy tym znaczenia. Od stycznia 2021 r. ustawowa stawka godzinowa została podniesiona do 9,50 euro brutto (brutto = wynagrodzenie bez potrąceń). Wynagrodzenie minimalne wzrasta od 1 lipca 2021 r. do 9,60 euro brutto, od 1 stycznia 2022 r. do 9,82 euro brutto i od 1 lipca 2022 do 10,45 euro brutto.
W branży zbiorów pracodawcy często ustalają wysokość wynagrodzenia pracownika w zależności od ilości zebranych owoców i warzyw w kilogramach). To tak zwane wynagrodzenie akordowe jest dozwolone. Mimo to pracodawca nie może płacić za godzinę mniej niż ustawowe wynagrodzenie minimalne wynoszące obecnie 9,50 euro. Jeżeli na przykład pracownik zbierze na godzinę tyle skrzynek, że przekroczy minimalną stawkę godzinową, to pracodawca musi zapłacić odpowiednio więcej.
Wynagrodzenie za pracę jest z reguły wypłacane najpóźniej do 15. dnia kolejnego miesiąca. W umowie o pracę można wprowadzić również inne uzgodnienia między pracownikiem a pracodawcą. Pracodawca jest zobowiązany do przekazania razem z wypłaconym wynagrodzeniem rozliczenia wynagrodzenia. W ten sposób można sprawdzić składniki wynagrodzenia. Rozliczenie wynagrodzenia powinno zawierać co najmniej poniższe informacje:
- liczbę przepracowanych godzin
- wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto
- wysokość potrąceń na podatki od wynagrodzenia
- inne potrącenia (na przykład na zakwaterowanie i utrzymanie, zaliczki)
- kwotę do wypłaty (wynagrodzenie netto)
Urlop dla pracowników sezonowych w Niemczech
Prawo do urlopu dla pracowników w Niemczech określa ustawa federalna o urlopie wypoczynkowym (BUrlG). Mimo że prawo rozróżnia osoby samozatrudnione i pracowników, nie rozróżnia, czy ktoś pracuje w niepełnym wymiarze godzin, w pełnym wymiarze godzin, czy na pół etatu. W związku z tym BUrlG ma również zastosowanie do pracy sezonowej.
Zgodnie z § 4 BUrlG pracownicy mają prawo do pełnego wymiaru urlopu dopiero po sześciu miesiącach trwania stosunku pracy. Ponieważ praca sezonowa jest ograniczona do 70 dni roboczych lub trzech miesięcy, jeśli ma być uznana za zatrudnienie krótkoterminowe, prawo to nigdy nie jest nabywane.
Nie oznacza to jednak automatycznie, że w przypadku pracy sezonowej nie przysługuje prawo do urlopu na podstawie przepisów prawa pracy. Jest to zawarte w § 5 BUrlG:
Prawo do jednej dwunastej urlopu wypoczynkowego za każdy pełny miesiąc istnienia stosunku pracy przysługuje pracownikowi […], jeżeli rozwiąże on stosunek pracy przed upływem wymaganego okresu wyczekiwania […]
Pracownicy sezonowi mają zatem prawo do urlopu na takich samych zasadach jak inni pracownicy. Ponieważ ustawowe prawo do urlopu w Niemczech wynosi 20 dni przy pięciodniowym tygodniu pracy, a pracownicy otrzymują jedną dwunastą rocznego urlopu za każdy miesiąc zatrudnienia, oznacza to dla pracowników sezonowych w Niemczech:
- Jeden miesiąc pracy sezonowej: prawo do urlopu w wymiarze dwóch dni.
- Dwa miesiące pracy sezonowej: prawo do urlopu w wymiarze trzech dni
- Trzy miesiące pracy sezonowej: prawo do urlopu w wymiarze pięciu dni
Czy istnieje prawo do dalszej wypłaty wynagrodzenia w przypadku choroby?
Jeśli pracownik zachoruje nie z własnej winy i z tego powodu nie jest w stanie wykonywać swojej pracy, ma on zazwyczaj prawo do dalszej wypłaty wynagrodzenia przez okres maksymalnie sześciu tygodni, jeśli choroba nie ustępuje. Stanowi o tym § 3 ustawy o stałej wypłacie wynagrodzeń (EntgFG):
Jeżeli pracownik nie może wykonywać pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby, nie ze swojej winy, ma prawo do ciągłości wypłaty wynagrodzenia w razie choroby przez pracodawcę za okres niezdolności do pracy do 6 tygodni.
Ale czy dotyczy to również pracy sezonowej? Tak – ale uprawnienie to nabywa się tylko wtedy, gdy stosunek pracy trwał nieprzerwanie dłużej niż cztery tygodnie. Jeśli więc pracujesz jako pracownik sezonowy tylko przez jeden miesiąc, nie będziesz nadal otrzymywać wynagrodzenia w przypadku choroby.
Zwolnienie z pracy jako pracownik sezonowy w Niemczech: Co obowiązuje?
Niemiecka ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem (KSchG) stanowi w § 1 KSchG, że ochrona przed wypowiedzeniem istnieje tylko wtedy, gdy stosunek pracy „trwa nieprzerwanie dłużej niż sześć miesięcy […]”. W związku z tym, w przypadku pracy sezonowej, pracownicy nie mogą powoływać się na tę ochronę w przypadku rozwiązania stosunku pracy, ponieważ stosunek pracy może trwać zasadniczo maksymalnie trzy miesiące.
W odniesieniu do okresów wypowiedzenia obowiązują jednak szczególne regulacje. Paragraf 622 BGB stanowi:
Krótszy okres wypowiedzenia niż określony w ust. 1 może być uzgodniony wyłącznie w drodze indywidualnej umowy,
- jeżeli pracownik jest zatrudniony do czasowego wykonywania pracy; nie dotyczy to sytuacji, gdy stosunek pracy jest kontynuowany przez okres dłuższy niż trzy miesiące […]
Nie istnieje również minimalny okres wypowiedzenia. Dlatego też możliwe jest uzgodnienie okresu wypowiedzenia na przykład na jeden dzień. Jeśli jednak praca sezonowa wykonywana jest przez okres dłuższy niż trzy miesiące, automatycznie obowiązują ustawowe okresy wypowiedzenia zgodnie z § 622 BGB.
Czy od pracy sezonowej należy odprowadzać podatki?
Zasadniczo pracownicy sezonowi muszą również płacić podatek od swoich wynagrodzeń. Często kwota wynagrodzenia jest jednak niższa od podstawowej ulgi podatkowej. Obecnie dochód wolny od podatku wynosi w Niemczech 9.744 euro rocznie (od 2021 r.). W przypadku niższych dochodów przy pracy sezonowej, nie trzeba płacić podatków. Jeśli Wasze wynagrodzenie przekroczy ten limit, podatek dochodowy zostanie potrącony z Waszej pensji jak w przypadku każdego innego pracownika.
W przypadku pracy sezonowej pracodawca ma jednak możliwość uproszczenia sytuacji poprzez potrącenie zryczałtowanego podatku od wynagrodzeń w wysokości 25 procent. W ten sposób nie musi on naliczać podatku od wynagrodzeń, a zamiast tego płaci ryczałt, który jest zbliżony do kwoty, jaką zapłaciłby za normalnego pracownika.
Zgodnie z § 40a niemieckiej ustawy o podatku dochodowym (EStG) możliwość ta istnieje jednak tylko wtedy, gdy spełnione są następujące warunki:
- Pracownik może podejmować pracę sezonową u pracodawcy tylko okazjonalnie i nieregularnie.
- Okres zatrudnienia nie może przekraczać 18 kolejnych dni roboczych.
- Wynagrodzenie nie może przekraczać średnio 120 euro za dzień pracy.
- Praca sezonowa musi być konieczna w nieprzewidywalnym czasie i natychmiast. W tym przypadku nie ma to zwykle znaczenia, jaka jest średnia płaca dzienna.
Jeśli te warunki nie są spełnione, pracodawca musi zapłacić regularny podatek od wynagrodzeń. W związku z tym w tym przypadku nie ma możliwości zastosowania zryczałtowanego podatku od wynagrodzenia za pracę sezonową.
Na koniec zapraszamy Was do przejrzenia ofert pracy na praca.dojczland.info, na której codziennie pojawiają się nowe, interesujące oferty pracy z całych Niemiec!
