Prawidłowe pod względem merytorycznym i możliwie jak najszybsze: Federalny Trybunał Finansowy (niem. Bundesfinanzhof) po raz pierwszy sformułował ogólne wytyczne dla sądów finansowych w Niemczech.
Przeciętne postępowanie przed sądem finansowym w Niemczech nie powinno trwać dłużej niż dwa lata – uznał Federalny Trybunał Finansowy (BFH). Oczywiście w szczególnych okolicznościach, w indywidualnych przypadkach sytuacja może wyglądać inaczej.
Federalny Trybunał Finansowy po raz pierwszy oficjalnie sformułował te i inne wytyczne w orzeczeniu wydanym w 2013 r. (sygn. akt X K 13/12). Ale jak do tego doszło?
Ponad osiem lat oczekiwania na wyrok
20 lutego 2004 r. mężczyzna wniósł pozew do sądu finansowego w Badenii-Wirtembergii. Sprawa dotyczyła uprawnień do zasiłku rodzinnego Kindergeld. Powód miał główne miejsce zamieszkania w Niemczech, podczas gdy jego żona wraz z trójką ich wspólnych dzieci w 2000 r. przeprowadziła się do Irlandii Północnej.
Pomiędzy 2004 a 2012 r. miała miejsce nieustanna wymiana korespondencji pomiędzy niemiecką kasą świadczeń rodzinnych, sądem finansowym w Badenii-Wirtembergii oraz organem odpowiedzialnym za świadczenia na dzieci w Irlandii Północnej i Wielkiej Brytanii.
Dopiero w październiku 2012 r., czyli ponad osiem i pół roku później, powód osiągnął porozumienie z niemiecką kasą świadczeń rodzinnych. W dniu 8 listopada 2012 r. sąd finansowy wydał decyzję, zgodnie z którą kasa świadczeń rodzinnych miała ponieść koszty postępowania.
Powód domaga się odszkodowania w wysokości 22.000 euro
W dniu 21 listopada 2012 r. mężczyzna wystąpił o odszkodowanie. W oparciu o czas trwania postępowania wynoszący trzy lata, uznawany za standardowy, domagał się odszkodowania za szkodę niemajątkową w wysokości 7.200 euro za okres 68 miesięcy. Żądał również rekompensaty w wysokości prawie 15.000 euro za odsetki za debet na jego prywatnym rachunku bieżącym w trakcie postępowania sądowego, które przypisywał opóźnieniu w wypłacie zasiłku rodzinnego. Europejski Trybunał Praw Człowieka ustalił bezwzględny maksymalny czas trwania postępowania sądowego na osiem lat. W związku z tym powód pozwał sąd finansowy w Badenii-Wirtembergii o odszkodowanie w wysokości ponad 22.000 euro.
Sąd finansowy oddalił skargę, uznając ją za bezzasadną. Skarga powoda na przewlekłość postępowania została złożona zbyt późno. Ponadto sprawa była niezwykle skomplikowana, zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym, a urzędy zagraniczne bardzo opieszale odpowiadały na zapytania.
Powód nie zgodził się z tą argumentacją i odwołał się od wyroku.
BFH przyznał powodowi prawo do odszkodowania
Sprawa trafiła do Federalnego Trybunału Finansowego. Sędziowie BFH najpierw ustalili, że skarga powoda na przewlekłość postępowania nie została złożona zbyt późno. Ponadto sędziowie w Monachium zgodzili się z opinią powoda, że czas trwania postępowania przed sądem krajowym był rzeczywiście zbyt długi. Jednakże uznali, że opóźnienie wyniosło 43 miesiące, a nie 68 miesięcy. Sąd przyznał powodowi prawo do odszkodowania.
Pierwsze wytyczne dotyczące postępowania przed sądem finansowym
Oprócz decyzji w konkretnej sprawie, sędziowie Federalnego Trybunału Finansowego po raz pierwszy w takiej formie ustanowili wytyczne dotyczące czasu trwania i jakości postępowania przed sądem finansowym:
Ustalono, że każda osoba ma prawo do rozpatrzenia sporów przez sąd „w rozsądnym terminie” oraz „w rozsądnym czasie”. Szybkie rozstrzygnięcie sporu nie jest jednak celem samym w sobie: należy bowiem również zapewnić merytoryczną prawidłowość decyzji i ich możliwie jak najwyższą jakość.
Przeciętne postępowanie powinno trwać maksymalnie dwa lata
BFH stwierdził ponadto, że w przypadku postępowań przed sądem finansowym, które nie mają żadnych istotnych cech szczególnych, należy przyjąć, że sąd finansowy powinien rozstrzygnąć typową sprawę sądową w ciągu dwóch lat od wniesienia pozwu.
Jednocześnie odpowiedzialni sędziowie powinni podejmować decyzje słuszne pod względem merytorycznym i tak wysokiej jakości, jak to możliwe, przy zachowaniu wolności i niezawisłości. Wraz z wydłużaniem się czasu trwania postępowań, sądy finansowe mają obowiązek podejmowania stałych wysiłków na rzecz przyspieszenia czynności procesowych i jak najszybszego zakończenia postępowań.
Czas trwania postępowania zależy od wielu czynników
Do tej pory nie istniał i nadal nie istnieje żaden akt prawny, który określałby konkretne terminy, w których co do zasady postępowanie powinno zostać zakończone. Innymi słowy, nie istnieje uprawnienie do postępowania sądowego trwającego krócej niż dwa lata.
Wynika to z faktu, że czas trwania postępowania zawsze zależy od okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności od trudności i wagi postępowania oraz od zachowania stron postępowania i osób trzecich.
Średni czas trwania wszystkich postępowań przed Federalnym Federalnym Trybunałem Finansowym w 2021 r. wyniósł dziewięć miesięcy. Podobnie było w roku poprzednim. Pod uwagę wzięto wszystkie rodzaje postępowań.
