W Niemczech 42% emerytów otrzymuje mniej niż 1 000 euro miesięcznie

Na dzień 31 grudnia 2024 r. około 42 proc. z blisko 19 mln osób pobierających emeryturę w Niemczech miało świadczenie niższe niż 1 000 euro miesięcznie. Takie informacje zawiera odpowiedź Federalnego Ministerstwa Pracy (Bundesarbeitsministerium) na zapytanie posła René Springera (AfD).

Resort wskazał także, że ponad 8 milionów emerytów pobiera emeryturę niższą od całkowitej kwoty przewidzianej w ramach podstawowego zabezpieczenia społecznego dla osób w podeszłym wieku (tzw. Grundsicherung im Alter). Dane te obrazują rozkład nominalnych świadczeń, ale — jak podkreśla ministerstwo — sama wysokość emerytury nie wystarcza, by stwierdzić, czy ktoś kwalifikuje się do wsparcia socjalnego.

Co to jest „Grundsicherung im Alter” i jak działa w praktyce

Podstawowe zabezpieczenie (Grundsicherung im Alter) to świadczenie uzupełniające, które przysługuje, gdy emerytura nie pokrywa minimalnych kosztów utrzymania. Na koniec 2024 r. tzw. Regelbedarf (standardowa kwota na utrzymanie) dla osoby samotnej wynosiła 563 euro miesięcznie; do tego dochodzą koszty mieszkania i ogrzewania, w efekcie średnia całkowita wartość Grundsicherung wynosiła około 1 011 euro miesięcznie.

Jeżeli miesięczna emerytura nie wystarcza do pokrycia tych kosztów, gmina (Sachbereich Sozialamt) może wypłacać Grundsicherung, po uwzględnieniu innych dochodów i sytuacji gospodarstwa domowego.

Dochody emerytów — średnie wartości i różnice płciowe

Pełniejszy obraz sytuacji materialnej osób starszych pokazują statystyki dochodów domowych:

• Średnie miesięczne netto dochody gospodarstwa domowego emerytów będących parami (65+) wynoszą ok. 3 759 euro.
• Samotni mężczyźni powyżej 65. roku życia mają średnio 2 213 euro miesięcznie.
• Samotne kobiety 65+ osiągają średnio 1 858 euro miesięcznie.

Jeśli chodzi o same świadczenia ustawowe, przeciętna emerytura w analizowanym okresie wyniosła ok. 1 154 euro miesięcznie (rok 2023: 1 102 euro). Przy tym mężczyźni otrzymywali średnio około 1 405 euro, a kobiety 955 euro.

Te średnie wartości jednak nie mówią wszystkiego — w nich mieszczą się zarówno osoby z długimi okresem składkowym, jak i osoby, które wpłacały składki niewiele lat.

Dlaczego liczby nie dają pełnego obrazu biedy emerytów

Ministerstwo pracy zaznacza, że sama wysokość emerytury nie wystarcza, by stwierdzić, czy ktoś kwalifikuje się do Grundsicherung: konieczne jest uwzględnienie dodatkowych dochodów (np. z oszczędności, rent kapitałowych czy dodatkowych świadczeń), sytuacji życiowej i kosztów utrzymania w konkretnym gospodarstwie domowym.

Ponadto część osób otrzymujących niskie emerytury może nadal posiadać oszczędności lub dochody współmałżonka, co zmienia ocenę ich rzeczywistych potrzeb. Za bardziej szczegółową analizę odpowiada opublikowany co cztery lata Raport o zabezpieczeniu emerytalnym (Alterssicherungsbericht), który bierze pod uwagę cały kontekst dochodowy i demograficzny.

Przyczyny i skutki: czego można się spodziewać

Wysokie rozpiętości i częsty udział niskich emerytur wynikają z indywidualnych ścieżek zawodowych (przerwy w zatrudnieniu, niskie płace, praca w niepełnym wymiarze), różnic strukturalnych między płciami oraz z faktu, że prawo do emerytury ustawowej nabywa się już po pięciu latach okresu składkowego (czyli także osoby z krótkimi okresami składkowymi mogą mieć prawo do minimalnej emerytury).

Konsekwencją jest, że znacząca grupa emerytów — zwłaszcza samotne kobiety — znajduje się w sytuacji finansowej wymagającej uzupełnienia świadczeń socjalnych. Dla polityków i planistów społecznych to sygnał potrzeby dalszych analiz i ewentualnych działań zabezpieczających, zwłaszcza w obliczu rosnących kosztów utrzymania.

Co warto zapamiętać

• 42% z ok. 19 mln emerytów w Niemczech miało na koniec 2024 r. emeryturę poniżej 1 000 euro miesięcznie.
• Ponad 8 mln emerytów otrzymywało emeryturę niższą niż przeciętna kwota Grundsicherung (ok. 1 011 euro).
• Średnie dochody gospodarstw emerytalnych (zwłaszcza par) bywają znacznie wyższe niż przeciętna emerytura indywidualna, co wskazuje na duże zróżnicowanie sytuacji.
• Pełna ocena zapotrzebowania na wsparcie socjalne wymaga analizy dodatkowych dochodów i kontekstu gospodarstwa domowego — stąd potrzeba korzystania z szerszych raportów i danych.

źródło: t-online.de