Niemieckie miasto rozważa obowiązek prac społecznych dla ubiegających się o azyl — rośnie krytyka

W skrócie: Pomysł Salzgitter w centrum uwagi

W Salzgitter radni miejscy podjęli decyzję o przeprowadzeniu analizy możliwości wprowadzenia obowiązku wykonywania prac o charakterze społecznym przez osoby ubiegające się o azyl. Inicjatywa, zgłoszona przez lokalne struktury socjaldemokratyczne, ma sprawdzić, czy gmina może prawnie i praktycznie nakładać na wnioskodawców obowiązek świadczeń na rzecz społeczności lokalnej. Pomysł wzbudził szeroką debatę i spotkał się z krytyką organizacji pomagających uchodźcom oraz podzielonymi opiniami polityków w landtagu.

Co przewiduje analiza: podstawy prawne i stawka

Jako podstawę do rozważenia obowiązku pracy wskazano ustawę regulującą świadczenia dla osób ubiegających się o azyl, która przewiduje możliwość powierzenia takim osobom prac o charakterze komunalnym lub nieodpłatnym przy minimalnym ekwiwalencie w wysokości 0,80 euro za godzinę. Projekt ma wyjaśnić, w jakim zakresie samorząd mógłby wykorzystać tę możliwość i jakie byłyby związane z tym koszty administracyjne oraz skutki dla beneficjentów.

Główne zastrzeżenia organizacji pomocowych

Rada ds. uchodźców w Dolnej Saksonii (organ reprezentujący organizacje pomocowe) stanowczo sprzeciwiła się planom Salzgitter. Muzaffer Öztürkyilmaz z tej organizacji argumentuje, że obowiązek pracy „nie jest skutecznym rozwiązaniem” i nie ułatwia uchodźcom dostępu do normalnego rynku pracy. Zdaniem rzecznika, przymusowe zatrudnianie na 0,80 euro może de facto postrzegać osoby ubiegające się o azyl jako „tanią siłę roboczą”, co jest sprzeczne z deklaracjami, że Niemcy mają umożliwiać integrację i kształcenie.

Argument o sprzeczności komunikatów: odstraszanie czy zatrudnianie?

Öztürkyilmaz wskazuje na zasadniczy konflikt w przekazie: z jednej strony polityka ma sygnalizować, że nie warto przyjeżdżać do Niemiec bez prawa pobytu, z drugiej — jednocześnie wykorzystuje się osoby ubiegające się o azyl do wykonywania prostych prac. Taka mieszanka komunikatów, jego zdaniem, niesie ryzyko „efektu obrotowych drzwi” — czyli sytuacji, w której osoby przybywające nie uzyskują realnej ścieżki prowadzącej do zatrudnienia na normalnych, rynkowych warunkach.

Argumenty zwolenników: sprawiedliwość i wkład w społeczność

Część polityków, zwłaszcza z CDU, popiera badanie możliwości wprowadzenia obowiązku pracy. Sebastian Lechner, lider regionalnej frakcji, podkreśla, że jest to kwestia sprawiedliwości — każdy, kto korzysta ze wsparcia systemu, powinien mieć możliwość wniesienia wkładu w życie społeczności. Zwolennicy twierdzą także, że praca społeczna może poprawić poczucie własnej wartości i umożliwić uchodźcom praktyczne nawiązanie kontaktów z lokalnym rynkiem pracy.

SPD: potrzeba dyskusji i uwzględnienia realiów

Frakcja Socjaldemokratyczna wskazuje, że dyskusja nad obowiązkiem pracy jest uzasadniona, ponieważ temat porusza kwestie poczucia sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie lider frakcji regionalnej podkreśla, że nie zamierza jednoznacznie oceniać decyzji Salzgitter i wzywa do szerokich konsultacji na szczeblu federalnym. SPD sugeruje także, że należy poddać pod dyskusję, czy stawka 0,80 euro za godzinę może być uznana za akceptowalną z punktu widzenia godności pracy i efektywności integracji.

Zieloni: stanowcze odrzucenie i obawy praktyczne

Partia Zielonych sprzeciwia się pomysłowi Salzgitter i określa go jako „błędne narzędzie”. Przewodnicząca frakcji regionalnej, Anne Kura, argumentuje, że priorytetem powinien być jak najszybszy dostęp osób ubiegających się o azyl do rynku pracy na warunkach normalnych — to one realnie sprzyjają integracji i samodzielności. Inny polityk Zielonych, Volker Bajus, zwraca uwagę na znaczące koszty biurokratyczne związane organizacją takich miejsc pracy oraz fakt, że niewielka liczba wnioskodawców de facto byłaby objęta taką formą zatrudnienia, co ogranicza sens całego przedsięwzięcia.

Skutki praktyczne: nauka języka i kwalifikacje kontra „prace za grosze”

Rada ds. uchodźców podkreśla, że priorytetem powinny być kursy językowe i programy podnoszące kwalifikacje, które realnie przygotowują do wejścia na rynek pracy. Praca za 0,80 euro nie daje takich możliwości — nie pozwala na naukę fachu ani na zdobycie doświadczenia dla pracodawców. Zdaniem krytyków, masowe wdrożenie obowiązku mogłoby zniechęcać do aktywnego poszukiwania realnych dróg integracji i zatrudnienia.

Konsekwencje społeczne i polityczne

Debata w Salzgitter ujawnia podziały w koalicji rządzącej na poziomie regionalnym oraz szersze napięcia wokół polityki migracyjnej w Niemczech. Propozycje lokalne tego typu mogą mieć efekt domina i skłonić inne gminy do podobnych rozważań, jeśli zostaną ocenione jako korzystne politycznie. Z drugiej strony, krytyka organizacji społecznych i Zielonych wskazuje, że takie rozwiązania mogą naruszać zasady godności pracy i spowodować wzrost napięć społecznych.

Wnioski: konieczność rzetelnej debaty i testów pilotażowych

Analiza Salzgitter powinna być przeprowadzona rzetelnie, z uwzględnieniem opinii organizacji pozarządowych, przedstawicieli pracodawców i ekspertów ds. integracji. Kluczowe pytania to: czy obowiązek byłby zgodny z prawem, jakie koszty administracyjne by generował, ilu uchodźców objąłby w praktyce i czy miałby rzeczywisty wpływ na ich integrację. Zdaniem wielu ekspertów, lepszym rozwiązaniem jest inwestowanie w kursy językowe i kwalifikacyjne oraz tworzenie ścieżek do legalnego zatrudnienia niż wprowadzanie obowiązków o charakterze przymusowym.

źródło: welt.de