Coraz większe obawy o zdrowie psychiczne młodych użytkowników
Ponad 80 procent nastolatków w Niemczech korzysta codziennie z mediów społecznościowych, spędzając w nich średnio 3,5 godziny dziennie. Choć platformy takie jak Instagram, TikTok czy Snapchat cieszą się ogromną popularnością, coraz więcej badań wskazuje na silny związek między intensywnym użytkowaniem mediów społecznościowych a pogorszeniem zdrowia psychicznego – szczególnie wśród dzieci i młodzieży.
Zjawisko to niepokoi zarówno polityków, jak i naukowców. W Niemczech na nowo rozgorzała dyskusja o konieczności wprowadzenia jasnych regulacji, w tym ograniczeń wiekowych dla użytkowników mediów społecznościowych.
Spór o wiekowe ograniczenia – politycy kontra obrońcy praw dzieci
CDU-polityk Hendrik Streeck zaproponował wprowadzenie ściśle określonych, stopniowanych ograniczeń wiekowych dla korzystania z mediów społecznościowych. Spotkało się to jednak z krytyką. Joachim Türk, wiceprezes Niemieckiego Związku Ochrony Dzieci (Kinderschutzbund), sprzeciwił się tego typu uniwersalnym regulacjom, podkreślając, że także dzieci mają prawo do cyfrowej partycypacji i nie można im go arbitralnie odbierać.
Dyskusja pokazuje napięcie między ochroną zdrowia psychicznego młodych a zapewnieniem im dostępu do cyfrowego świata, który współcześnie jest integralną częścią życia społecznego.
Akademia Nauk Leopoldina apeluje o zdecydowane działania państwa
W połowie sierpnia Narodowa Akademia Nauk Leopoldina opublikowała dokument dyskusyjny, w którym wezwała do pilnego opracowania kompleksowej strategii ochrony młodzieży przed negatywnymi skutkami korzystania z mediów społecznościowych.
Informatyk Johannes Buchmann, współautor raportu, wskazał, że dzieci poniżej 13. roku życia nie powinny mieć kont w mediach społecznościowych, ponieważ są one psychologicznie i społecznie nieprzygotowane na tego typu bodźce.
Zdaniem ekspertów, od 13. roku życia korzystanie z mediów społecznościowych może być dozwolone, ale wyłącznie pod nadzorem rodziców. Państwo powinno jednak wprowadzić szczegółowe przepisy ochronne obejmujące wszystkich użytkowników poniżej 18 lat. Obejmowałyby one m.in. zakaz personalizowanej reklamy, zakaz tworzenia profili użytkowników oraz ograniczenie funkcji uzależniających, takich jak powiadomienia push czy nieskończone przewijanie treści.
Sygnały ostrzegawcze: rosnąca skala uzależnienia
Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz niemieckiej kasy chorych DAK pokazują, że problem uzależnienia od mediów społecznościowych wśród nastolatków stale narasta.
Psycholog młodzieżowa Silvia Schneider zwraca uwagę na szczególnie niepokojący trend: coraz młodsze dzieci korzystają z platform społecznościowych. Według najnowszych raportów już 10 procent dzieci w wieku 6–7 lat aktywnie używa TikToka, w grupie 10–11 lat odsetek ten sięga 50 procent, a wśród 12–13-latków aż 71 procent. Dzieje się to mimo oficjalnego minimalnego wieku 13 lat, wymaganego przez same platformy.
Konsekwencje psychiczne: depresje, lęki i zaburzenia snu
Badania wskazują, że nadmierne i nałogowe korzystanie z mediów społecznościowych sprzyja rozwojowi licznych problemów psychicznych. Najczęściej opisywane są depresje, stany lękowe oraz zaburzenia snu.
Coraz częściej zauważa się również związek między aktywnością online a problemami z postrzeganiem własnego ciała czy zaburzeniami odżywiania – szczególnie wśród dziewcząt i młodych kobiet. Psychologowie ostrzegają, że młodzi ludzie w tym wieku są wyjątkowo podatni na presję i manipulację ze strony cyfrowych treści.
Edukacja medialna jako klucz do profilaktyki
Eksperci Akademi Nauk Leopoldina podkreślają, że oprócz regulacji konieczne jest również systemowe wprowadzenie edukacji medialnej. Buchmann rekomenduje, aby do końca szkoły podstawowej i średniej prywatne korzystanie ze smartfonów było ograniczone.
Dzieci i młodzież powinny natomiast otrzymywać wsparcie w rozwijaniu kompetencji medialnych – tak, aby potrafiły rozpoznawać fałszywe informacje i świadomie korzystać z nowych technologii. Do tego potrzebne jest także przeszkolenie nauczycieli i pedagogów. Obecnie w Niemczech brak jednak jednolitego programu edukacyjnego w tym zakresie, obejmującego nawet dzieci w wieku przedszkolnym.
Polityczne regulacje – przykład z zagranicy
Zdaniem ekspertów nie można pozostawiać pełnej odpowiedzialności za bezpieczeństwo dzieci platformom technologicznym, ponieważ ich model biznesowy polega na jak najdłuższym przyciąganiu uwagi użytkowników i maksymalizacji zysków.
Akademia Nauk wzywa do wprowadzenia jasnych reguł prawnych i skutecznych mechanizmów kontroli. Wskazuje przy tym przykład Australii, gdzie korzystanie z mediów społecznościowych dozwolone jest dopiero od 16. roku życia. Na poziomie Unii Europejskiej także trwają prace nad rozwiązaniami – m.in. w Danii rośnie presja na wprowadzenie skutecznych narzędzi weryfikacji wieku.
Buchmann przypomniał, że od końca 2026 roku we wszystkich państwach UE ma zostać wdrożona Europejski Portfel Cyfrowej Tożsamości (European Digital Identity Wallet), która umożliwi techniczne i wiarygodne potwierdzanie wieku użytkowników – znacznie skuteczniejsze niż obecne mechanizmy oparte jedynie na deklaracji wieku przy zakładaniu konta.
Potrzeba dalszych badań i kampanii społecznych
Eksperci podkreślają, że media społecznościowe rozwijają się w błyskawicznym tempie, a społeczeństwo nie nadąża z badaniem ich wpływu. Psycholog Silvia Schneider apeluje o intensyfikację badań nad skutkami problematycznego korzystania z platform cyfrowych, a także nad skutecznością wprowadzanych środków ochronnych.
Równocześnie konieczne są szeroko zakrojone kampanie informacyjne, które zwiększą świadomość społeczeństwa na temat ryzyka i potencjalnych korzyści związanych z mediami społecznościowymi.
źródło: tagesschau.de
