Niemcy: Odbiorcy Bürgergeld zalegają państwu miliardy euro. Lawinowo rosną długi wobec jobcenter

Rządowe dane ujawniają skalę problemu

Państwo niemieckie mierzy się z narastającą falą niespłaconych należności od obecnych i byłych beneficjentów świadczeń socjalnych. Z odpowiedzi rządu federalnego na tzw. małą interpelację posła AfD René Springera wynika, że łączna kwota zaległości wobec jobcenter oraz Federalnej Agencji Pracy (BA) sięga około 6,5 mld euro. Dane, do których dotarł dziennik BILD, pokazują wyraźny trend wzrostowy – zarówno pod względem wartości długów, jak i liczby otwartych spraw.

Skąd biorą się zadłużenia wobec państwa?

Zaległości powstają w wyniku postępowań windykacyjnych, gdy instytucje wypłacające świadczenia stwierdzają nadpłatę. Najczęstsze przyczyny to:

• zbyt późne zgłoszenie podjęcia pracy,
• nieprawidłowe lub niepełne informacje o dochodach i majątku,
• późniejsze, wsteczne rozliczenie dochodu, który zmienia prawo do świadczeń.

Dotyczy to zarówno Bürgergeld (SGB II), jak i zasiłku dla bezrobotnych Arbeitslosengeld (SGB III).

Eksplozja roszczeń po 2021 roku

Najbardziej dynamiczny wzrost odnotowano w przypadku Bürgergeld. Od 2021 roku kwota otwartych roszczeń wzrosła z ok. 2,7 mld euro do 4,4 mld euro (stan na wrzesień 2025 r.). Równocześnie liczba niezakończonych spraw zwiększyła się z około 9 mln do 14,6 mln przypadków.

W systemie Arbeitslosengeld także odnotowano wyraźny wzrost: zależności finansowe wzrosły z ok. 1,2 mld do 1,9 mld euro.

Stare długi i nikłe szanse na odzyskanie pieniędzy

Szczególnie niepokojąca jest struktura zadłużenia. Coraz większą część stanowią tzw. stare należności, czyli zobowiązania istniejące od ponad pięciu lat. W systemie Bürgergeld ich liczba podwoiła się do około 6,3 mln przypadków, a ich łączna wartość sięga około 1,4 mld euro. W przypadku Arbeitslosengeld dochodzi do tego niemal 900 tys. starych spraw o wartości około 500 mln euro.

Jednocześnie znaczna część tych należności jest w praktyce bardzo trudna do wyegzekwowania. W systemie Bürgergeld około 74 proc. roszczeń zostało zakwalifikowanych jako nieściągalne lub poważnie zagrożone brakiem spłaty, natomiast w przypadku zasiłku Arbeitslosengeld dotyczy to około dwóch trzecich należności..

Miliardy euro spisane na straty

W latach 2021–2024 państwo niemieckie musiało zrezygnować z dochodzenia około 2,64 mld euro należności. Tylko w 2024 roku, w wyniku umorzeń i zaniechania windykacji, niemal miliard euro pozostał niezwrócony do budżetu państwa.

Ostra krytyka ze strony opozycji

René Springer, rzecznik ds. polityki rynku pracy frakcji AfD w Bundestagu, komentując dane, mówi o „załamującym się systemie socjalnym”. Jego zdaniem, jeśli trzy czwarte roszczeń z tytułu Bürgergeld nie może zostać skutecznie wyegzekwowane, państwo traci nie tylko pieniądze podatników, lecz także wiarygodność instytucji publicznych.

Problem systemowy bez szybkiego rozwiązania

Przedstawione liczby pokazują, że problem zadłużenia beneficjentów świadczeń wobec państwa nie ma charakteru marginalnego, lecz systemowy. Rosnąca liczba starych, praktycznie nieściągalnych należności oraz kolejne miliardy euro odpisywane z budżetu stawiają pytania o skuteczność kontroli, windykacji i konstrukcję samego systemu świadczeń w Niemczech.

źródło: bild.de