Inicjatywa „Sanktionsfrei”: jednorazowy bonus dla osób z niskimi dochodami
W Berlinie organizacja pozarządowa „Sanktionsfrei”, kierowana przez lewicową aktywistkę Helenę Steinhaus, ogłosiła świąteczną loterię, w ramach której planuje rozdać ponad 73 000 euro w formie jednorazowych wypłat po 150 euro. Akcja adresowana jest do osób otrzymujących Bürgergeld (zasiłek obywatelski), świadczenia z tytułu podstawowego zabezpieczenia bytu (Grundsicherung) oraz do osób ubiegających się o azyl. Organizatorzy tłumaczą, że celem jest umożliwienie najuboższym drobnego wydatku „na świąteczne przyjemności”, np. na jednorazowy bilet do rodziny czy świąteczny posiłek, którego koszt nie mieści się w budżecie beneficjentów świadczeń.
Zasady uczestnictwa i tryb dystrybucji środków
Prawo do udziału mają osoby należące do gospodarstwa domowego pobierającego Bürgergeld, Grundsicherung lub świadczenia dla ubiegających się o azyl. Zgłoszenie wymaga podania imienia i nazwiska, daty urodzenia oraz adresu e-mail; organizatorzy podkreślają, że na początkowym etapie nie są wymagane dodatkowe dokumenty potwierdzające uprawnienia. Termin zgłoszeń upływa w czwartek 11 grudnia o godzinie 12:00; po tej dacie zwycięzcy zostaną wyłonieni drogą losowania, a środki — według zapewnień organizacji — mają być natychmiast przelane na wskazane rachunki. Maksymalny udział to jedno zgłoszenie na jedno gospodarstwo domowe.
W przypadku osób ubiegających się o azyl organizacja zastrzegła, że z uwagi na ograniczenia prawne pieniądze nie mogą być przyznane w identycznej formie jak innym beneficjentom — dla uchodźców przewidziano więc wydawanie 150-euro bonów zamiast bezpośrednich przelewów pieniężnych.
Skala zainteresowania i szacunki liczby beneficjentów
Według informacji przekazanych przez „Sanktionsfrei” w pierwszych dniach akcji zapisało się już około 26 000 osób. Liczba osób, które ostatecznie otrzymają jednorazowy bonus, zależy od ostatecznej sumy darowizn zebranych na rzecz puli. Przy obecnym statusie wpłat organizacja szacuje, że dofinansowanie otrzyma około 500 gospodarstw domowych — ostateczna liczba może jednak ulec zmianie w zależności od napływu kolejnych darów przed zakończeniem rejestracji.
Źródła finansowania i dotychczasowa działalność organizacji
„Sanktionsfrei” działa jako stowarzyszenie finansowane ze składek i darowizn. Organizacja twierdzi, że od momentu powstania w 2015 roku udzieliła wsparcia ponad 10 000 osobom i rozdystrybuowała łącznie ponad 1,3 miliona euro. Stałych darczyńców — według danych stowarzyszenia — jest blisko 2 500, którzy regularnie wpłacają środki do tzw. „solidarnego funduszu”. Dotychczas „Sanktionsfrei” znana była głównie z finansowania pomocy prawnej dla osób w sporach z Jobcenter (m.in. opłacania prawników).
Kwestia prawna: czy wpłaty zwiększą świadczenia lub wpłyną na uprawnienia?
Organizacja zapewnia, że przyznawane środki będą przekazywane w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami. Na swojej stronie internetowej organizacja Sanktionsfrei wskazuje dwa możliwe rozwiązania prawne. Pierwsze to wypłata środków w formie nieoprocentowanej pożyczki, która — jako że nie jest traktowana jako dochód — nie powinna obniżać prawa do świadczeń. Drugie opiera się na zastosowaniu § 11a ust. 4 SGB II, przewidującego możliwość dokonywania przez organizacje dobroczynne wypłat zabezpieczających byt osób potrzebujących. Organizatorzy zaznaczają jednak, że przepis ten nie ma zastosowania wobec osób objętych ustawą o świadczeniach dla ubiegających się o azyl (Asylbewerberleistungsgesetz), dlatego w ich przypadku możliwe są jedynie bony lub vouchery.
Eksperci ds. prawa socjalnego wskazują, że wpływ jednorazowych przelewów czy pożyczek na prawo do świadczeń zależy od formy i kwalifikacji prawnej płatności; w praktyce rozstrzygające mogą być indywidualne decyzje Jobcenter lub właściwych organów ds. zabezpieczenia społecznego.
Reakcje opinii publicznej i główne argumenty krytyków oraz zwolenników
Inicjatywa spotkała się z mieszanymi reakcjami. Zwolennicy podkreślają jej bezpośredni, doraźny charakter — jednorazowa pomoc ma złagodzić trudności związane z okresem świątecznym i umożliwić najuboższym drobne wydatki, które nie mieszczą się w skromnym budżecie beneficjentów świadczeń. Krytycy natomiast zwracają uwagę na ryzyko uproszczonej komunikacji o skutkach społecznych oraz na możliwe niejasności prawne związane z wpływem takich wpłat na prawo do środków z systemu zabezpieczenia społecznego. Pojawiają się też głosy, że działania te, choć pomocne doraźnie, nie zastąpią systemowych rozwiązań problemów ubóstwa i niedostatecznego wsparcia społecznego.
Co dalej i kiedy zostaną wypłacone środki?
Rejestracja trwa do czwartku 11 grudnia, do godziny 12:00. Po tym terminie organizatorzy przeprowadzą losowanie zwycięzców, a wypłaty bądź vouchery mają być przekazane od razu po jego rozstrzygnięciu. „Sanktionsfrei” zapowiada, że wynik losowania i lista beneficjentów (w zakresie nie naruszającym ochrony danych osobowych) zostaną udostępnione publicznie.
źródło: bild.de
