Pierwsze kroki w negocjacjach – kluczowe punkty sporne
CDU oraz CSU rozpoczęły rozmowy z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec (SPD) w sprawie utworzenia nowej koalicji rządzącej. Choć strony szybko uzgodniły potrzebę dużego pakietu finansowego na obronność i infrastrukturę, do jego realizacji potrzebna będzie jeszcze zgoda Zielonych lub Wolnej Partii Demokratycznej (FDP).
Nie tylko finanse są jednak przedmiotem intensywnych negocjacji. Partie muszą zmierzyć się z tematami, które podczas kampanii wyborczej były źródłem największych sporów – m.in. polityką migracyjną, reformą budżetu państwa, świadczeniami społecznymi oraz bezpieczeństwem wewnętrznym. Decyzje w tych sprawach mogą zapaść już w najbliższych dniach, a następnie rozpoczną się oficjalne rozmowy koalicyjne.
CDU i CSU podkreślają, że ich priorytetem jest ograniczenie nielegalnej migracji, poprawa sytuacji budżetowej oraz zwiększenie konkurencyjności niemieckiej gospodarki. Współprzewodniczący Unii, Friedrich Merz, wymienił jako kluczowe punkty negocjacji także zmiany w systemie świadczeń społecznych oraz wzmocnienie wewnętrznego bezpieczeństwa kraju.
Polityka migracyjna – jeden z największych punktów zapalnych
Jednym z głównych obszarów sporu jest kwestia migracji. CDU i CSU opowiadają się za surowszą polityką w tym zakresie, podczas gdy SPD pozostaje bardziej umiarkowana.
Do najważniejszych punktów dyskusji należą:
- Zniesienie prawa do podwójnego obywatelstwa, które Unia chciałaby cofnąć,
- Ograniczenie łączenia rodzin uchodźców,
- Zaostrzenie kontroli granicznych.
Największe kontrowersje budzi możliwość odsyłania migrantów już na granicy. Zasadniczo Niemcy mogą dokonywać takich deportacji jedynie w miejscach, gdzie funkcjonują stałe kontrole graniczne. Minister spraw wewnętrznych Nancy Faeser (SPD) zdecydowała się na czasowe rozszerzenie tych kontroli na wszystkie lądowe granice Niemiec, jednak osoby ubiegające się o azyl nadal mogą w większości przypadków wjechać do kraju.
Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, w 2023 roku odnotowano około 80 tysięcy przypadków nielegalnego przekroczenia granicy, z czego około 47 tysięcy osób zostało odesłanych – głównie z powodu fałszywych dokumentów lub obowiązujących zakazów ponownego wjazdu po wcześniejszej deportacji.
Jednak CDU i CSU chcą znacznie ostrzejszych regulacji. Friedrich Merz zapowiadał w kampanii, że jako kanclerz natychmiast wydałby rozporządzenie nakazujące „bezwarunkowe odsyłanie wszystkich osób próbujących nielegalnie dostać się do Niemiec”. Jeśli Ministerstwo Spraw Wewnętrznych trafi w ręce polityka CDU/CSU, realizacja tej polityki będzie znacznie łatwiejsza, ponieważ wymaga jedynie odpowiedniego zarządzenia, a nie zmiany prawa. SPD jednak sprzeciwia się temu pomysłowi, powołując się na przepisy europejskie, które mogłyby stać się podstawą do licznych pozwów sądowych przeciwko rządowi.
Budżet państwa – wyzwanie dla nowej koalicji
Jednym z kluczowych zadań nowego rządu będzie uchwalenie budżetu federalnego na bieżący rok. Poprzednia koalicja rządowa rozpadła się właśnie z powodu sporów budżetowych.
Obecnie Niemcy funkcjonują w warunkach prowizorycznego budżetu – państwo nadal realizuje swoje podstawowe zobowiązania, takie jak wypłata rent i świadczeń socjalnych, ale nowe projekty mogą być finansowane jedynie w ograniczonym zakresie.
Kanclerz Olaf Scholz (SPD) oszacował deficyt budżetowy na 26 miliardów euro, co wynika ze spowolnienia gospodarczego i niższych wpływów podatkowych. W kolejnych latach sytuacja może się dodatkowo pogorszyć, ponieważ Niemcy będą musiały rozpocząć spłatę miliardowych zobowiązań związanych z pandemią COVID-19 (od 2028 roku) oraz specjalnym funduszem na modernizację Bundeswehry (od 2031 roku).
Jednym z możliwych rozwiązań jest złagodzenie tzw. hamulca zadłużenia, co pozwoliłoby na zwiększenie wydatków na obronność. Jeśli CDU i SPD dogadają się z Zielonymi lub FDP w tej sprawie, budżet zyskałby większą elastyczność.
Bürgergeld – koniec obecnego systemu?
Kolejnym punktem sporu jest kwestia Bürgergeld, czyli świadczenia socjalnego wprowadzonego przez SPD. CDU i CSU dążą do jego likwidacji i zastąpienia nową formą „podstawowego zabezpieczenia socjalnego”. Według Unii, obecny system zmniejsza motywację do podjęcia pracy i generuje ogromne koszty dla budżetu. Planowane zmiany mają przynieść miliardowe oszczędności.
Walka o konkurencyjność gospodarki
Niemcy od dwóch lat znajdują się w recesji, a prognozy na ten rok wskazują jedynie minimalny wzrost gospodarczy. W odpowiedzi na ten problem CDU i SPD rozważają utworzenie specjalnego funduszu inwestycyjnego o wartości 500 miliardów euro na infrastrukturę. Jednak samo to rozwiązanie nie wystarczy.
Przedsiębiorcy domagają się dodatkowych działań, takich jak:
- Obniżenie kosztów energii,
- Redukcja biurokracji,
- Przyspieszenie procedur planistycznych i wydawania pozwoleń.
Różnice zdań pojawiają się także w kwestii podatków. CDU dąży do szerokich ulg podatkowych, w tym dla przedsiębiorstw, podczas gdy SPD chce przede wszystkim obniżenia podatków dla osób o niskich i średnich dochodach. Jednocześnie socjaldemokraci proponują wyższe opodatkowanie najbogatszych, czemu Unia zdecydowanie się sprzeciwia.
Bezpieczeństwo wewnętrzne – jak poprawić sytuację?
W ostatnich miesiącach w Niemczech doszło do kilku zamachów terrorystycznych i brutalnych przestępstw, co wpłynęło na wzrost poczucia zagrożenia w społeczeństwie. Wiele osób z migrantami w rodzinie zgłasza również przypadki nasilających się aktów rasizmu po medialnych doniesieniach o przestępstwach popełnianych przez cudzoziemców.
SPD skłania się ku rozszerzeniu uprawnień służb bezpieczeństwa, zwłaszcza w zakresie przechowywania danych telekomunikacyjnych, co miałoby pomóc w śledzeniu sprawców przestępstw, w tym przestępstw na tle seksualnym. Jednak ostateczny kształt przepisów będzie wymagał zgody krajowych parlamentów, co może skomplikować negocjacje.
Najbliższe kroki
Jeśli rozmowy między CDU/CSU a SPD zakończą się sukcesem, kolejnym etapem będą formalne negocjacje koalicyjne. Bundestag zbierze się ponownie 13 marca, aby omówić pakiet finansowy, a ostateczne głosowanie nad zmianami w konstytucji zaplanowano na 21 marca. Nowy parlament po raz pierwszy zbierze się 25 marca.
źródło: tagesschau.de
