Rezydencja podatkowa: Gdzie płacimy podatki, mieszkając za granicą?
Gdzie rozliczyć się z podatku, jeśli pracuję w Niemczech? To pytanie spędza sen z powiek wielu osobom, które opuściły Polskę w poszukiwaniu pracy, lepszego życia lub po prostu nowych doświadczeń. Wbrew pozorom, sam fakt wyjazdu nie zwalnia automatycznie z obowiązku rozliczania się z fiskusem w ojczyźnie.
Rezydencja podatkowa – co to znaczy?
Określenie rezydencji podatkowej jest kluczowe dla ustalenia, w którym kraju należy zapłacić podatki od dochodów. Zasady te reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte z innymi krajami.
Kiedy Polak musi rozliczać się w Polsce?
Sytuacja każdego z nas jest inna. Niektórzy mieszkają za granicą na stałe, inni wyjeżdżają tam tylko do pracy, a jeszcze inni często podróżują między dwoma krajami. W zależności od różnych czynników, takich jak:
- Czas pobytu w Polsce i za granicą
- Miejsce zamieszkania rodziny
- Źródło dochodów
- Ośrodek interesów życiowych
…możemy podlegać:
- Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – ma to zastosowanie do osób fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Te podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy) – art. 3 ust. 1 ustawy PIT.
- Ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – ma to zastosowanie do osób fizycznych, które nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania. Te podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski (ograniczony obowiązek podatkowy) – art. 3 ust. 2a ustawy PIT.
Jak denfiniuje się miejsce zamieszkania?
Kryteria ustalania miejsca zamieszkania dla celów podatkowych osoby fizycznej zawarte są w art. 3 ust. 1a ustawy PIT.
Osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski jeżeli:
- posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Definicja miejsca zamieszkania, zawarta w ustawie PIT, obejmuje dwa kryteria: pobyt na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub posiadanie na terytorium Polski ośrodka interesów życiowych rozumianego jako centrum interesów osobistych lub centrum interesów gospodarczych. Spójnik „lub” oznacza, że spełnienie przynajmniej jednego z tych kryteriów pozwala uznać podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Jednocześnie każde z tych kryteriów należy rozpatrywać samodzielnie i niezależnie.
Co z osobami, które mieszkają za granicą, ale w Polsce mają mieszkanie?
Posiadanie mieszkania w Polsce nie determinuje automatycznie rezydencji podatkowej. Ważne jest, gdzie faktycznie przebywamy i gdzie skupia się nasze życie osobiste i zawodowe.
Praktyczne przykłady
Poniżej znajdziecie przykłady, które obrazują jak to wygląda w praktyce:
Przykład 1: Pan Artur jest pracownikiem budowlanym mieszkającym na stałe z żoną i dziećmi w Szczecinie. Pan Artur pracuje na budowach w Niemczech. W trakcie pracy w Niemczech pan Artur mieszka w hotelu robotniczym wraz z innymi pracownikami. W Polsce pan Artur mieszka z rodziną, do której przyjeżdża w weekendy, na święta, na urlop oraz w trakcie dłuższych przerw w pracy. Czy pan Artur posiada centrum interesów osobistych w Polsce?
Tak. Pan Artur posiada ścisłe powiązania osobiste z Polską, gdyż tutaj cały rok mieszka jego żona oraz dzieci. Pomimo pracy w Niemczech, pan Artur regularnie wraca do swojego miejsca zamieszkania w Szczecinie w sposób, który wskazuje na utrzymanie istotnych powiązań osobistych z Polską.
Przykład 2: Pani Joanna jest programistką. Jej miejsce zamieszkania dla celów podatkowych znajduje się w Niemczech. Pani Joanna przyjechała do Polski na okres 5 miesięcy w celu świadczenia pracy dla polskiego pracodawcy. Pani Joanna pracowała w Polsce od stycznia do maja roku podatkowego, po czym wróciła do Niemiec. Czy pani Joanna ma obowiązek rozliczyć w Polsce wynagrodzenie otrzymane za pracę w Polsce?
Tak. Pani Joanna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Niemczech, w związku z czym w Polsce podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, iż w Polsce ma obowiązek rozliczyć się tylko z dochodów uzyskanych na terytorium Polski. Jedynym dochodem uzyskanym w Polsce jest wynagrodzenie otrzymane od polskiego pracodawcy za pracę na terytorium Polski. Wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu w Polsce. Natomiast pozostałe dochody uzyskane przez panią Joannę w roku podatkowym ze źródeł przychodów położonych poza Polską nie podlegają opodatkowaniu w Polsce i nie powinny zostać wykazane w polskim zeznaniu podatkowym.
Przykład 3: Pan Michał ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce. Cały rok podatkowy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez polskiego pracodawcę. Jest to główne źródło jego przychodów. W czasie urlopu w lipcu i sierpniu wyjechał do Niemiec podejmując się pracy sezonowej u niemieckiego pracodawcy. Otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie zostało opodatkowane w Niemczech. Czy pan Michał ma obowiązek rozliczyć w Polsce całość dochodów, w tym te osiągnięte w Niemczech?
Tak. Pan Michał ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce. W Polsce zatem podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i ma obowiązek rozliczyć całość dochodów osiągniętych w roku podatkowym, zarówno w Polsce jak i w Niemczech. Zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą między Polską a Niemcami, dochód ten może być opodatkowany w obydwu państwach. W celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu wynagrodzenia osiągniętego na terytorium Niemiec, rozliczając ten dochód w Polsce pan Michał stosuje metodę wyłączenia z progresją, określoną w umowie zawartej między Polską a Niemcami o unikaniu podwójnego opodatkowania. W związku z tym, wynagrodzenie uzyskane w Niemczech jest zwolnione od opodatkowania w Polsce, zostanie jednak wzięte pod uwagę dla potrzeb ustalenia stopy procentowej podatku obliczonego od wynagrodzenia za pracę w Polsce.
Przykład 4: Pan Piotr mieszkał na Ukrainie, w domu rodzinnym razem z rodzicami. Postanowił przyjechać do pracy do Polski na okres 8 miesięcy (od stycznia do sierpnia) danego roku kalendarzowego. W czasie pobytu w Polsce, pan Piotr wyjechał z kraju tylko raz na dwa tygodnie, w odwiedziny do rodziców, którzy pozostali na Ukrainie. Czy ze względu na długość pobytu w Polsce, pan Piotr uzyskał status polskiego rezydenta podatkowego?
Tak. Ilość dni pobytu pana Piotra w Polsce przekroczyła w danym roku kalendarzowym 183 dni. Z tego względu pan Piotr spełnił kryterium pozwalające uznać go za rezydenta podatkowego Polski.
Przykład 5: Pani Julia jest obywatelką Białorusi. Przyjechała do Polski do pracy w listopadzie 2019 r. Pracowała nieprzerwanie na terytorium Polski do końca maja 2020 r., po czym wyjechała do pracy do Niemiec. Czy pani Julia uzyskała status polskiego rezydenta podatkowego z uwagi na ilość dni pobytu na terytorium Polski?
Nie. W 2019 r. pani Julia przebywała na terytorium Polski w listopadzie i grudniu (61 dni). Natomiast w 2020 r. przebywała w Polsce od stycznia do maja, czyli 152 dni. W żadnym z tych lat kalendarzowych (podatkowych) długość pobytu pani Julii w Polsce nie przekroczyła 183 dni.
Przykład 6: Pan Mariusz wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie otworzył sklep z polskimi produktami. Na początku roku pan Mariusz wyjeżdżał do Wielkiej Brytanii w celu rozpoznania rynku kilkukrotnie na krótkie okresy, podczas których mieszkał u znajomych. Lokal na sklep wynajął od czerwca tego roku podatkowego. W Polsce opuścił wynajmowane mieszkanie ostatniego dnia maja tego roku i w tym dniu przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Od tego czasu ośrodek interesów życiowych pana Mariusza znajduje się w Wielkiej Brytanii. Tam mieszka i pracuje prowadząc jednoosobowe gospodarstwo domowe. Czy pan Mariusz utracił status polskiego rezydenta podatkowego?
Tak. Pan Mariusz przeniósł ośrodek interesów życiowych do Wielkiej Brytanii z dniem
31 maja, w którym opuścił na stałe Polskę. Jako polski rezydent podatkowy, dochody osiągnięte przed opuszczeniem Polski (od stycznia do końca maja) ma obowiązek rozliczyć w Polsce, na zasadzie nieograniczonego obowiązku podatkowego. Natomiast od 1 czerwca pan Mariusz posiada w Polsce status nierezydenta podatkowego, czyli od tego dnia zobowiązany jest rozliczać się w Polsce wyłącznie od dochodów osiąganych na terytorium Polski.
źródło: podatki.gov.pl
