Osoby, które przez kilkadziesiąt lat ciężko pracowały, często z niecierpliwością oczekują przejścia na emeryturę. Można odejść z pracy jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, albo zdecydować się na stopniowe przechodzenie na emeryturę. Umożliwia to funkcjonujący w Niemczech system określany terminem Altersteilzeit.
Co kryje się pod pojęciem Altersteilzeit?
Altersteilzeit to zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę. Dotychczasowy tygodniowy wymiar czasu pracy zostaje zredukowany o połowę. Stopniowe wycofywanie się z rynku pracy w ramach Altersteilzeit trwa co najmniej trzy lata i musi zakończyć się w momencie przejścia na emeryturę.
Niepełny wymiar czasu pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę jest możliwy od 55. roku życia, pod warunkiem, że pracownik był zatrudniony i opłacał składki na ubezpieczenie społeczne przez co najmniej 1.080 dni kalendarzowych w ciągu ostatnich pięciu lat przed przejściem na Altersteilzeit. Nie ma znaczenia to, czy pracował na pełny czy niepełny etat. Uwzględnia się również okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I i II.
Ustawa nie zapewnia jednak pracownikom prawa do zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę – muszą oni w tej kwestii dojść do porozumienia ze swoim pracodawcą. Przepisy dotyczące Altersteilzeit często znajdują się w układach zbiorowych pracy i porozumieniach zakładowych. Ramy prawne określa niemiecka ustawa o niepełnym wymiarze czasu w okresie przedemerytalnym (Altersteilzeitgesetz, AltTZG).
Jakie modele są przewidziane w ramach Altersteilzeit?
W systemie stopniowego przechodzenia na emeryturę dotychczasowy tygodniowy wymiar czasu pracy ulega zmniejszeniu o połowę. Jeśli chodzi o podział pozostałego czasu pracy – dostępne są trzy modele:
1) podział Altersteilzeit na okres, w którym normalnie kontynuowana jest praca zawodowa w dotychczasowym wymiarze i okres, w którym pracownicy w ogóle nie świadczą już pracy (Blockmodell),
2) czas pracy ulega skróceniu o połowę w całym okresie, np. poprzez zmniejszenie dziennego wymiaru czasu pracy lub zmniejszenie liczby dni roboczych w tygodniu (Gleichverteilungsmodell),
3) indywidualny sposób podziału, np. stopniowe zmniejszanie liczby godzin lub dni pracy.
Wielu pracowników postrzega pierwszy wariant jako rzeczywisty sposób na wcześniejsze przejście na emeryturę, ponieważ po upływie połowy okresu Altersteilzeit rozpoczyna się faza zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy – z takim samym wynagrodzeniem jak w pierwszym okresie, w którym świadczyło się pracę w dotychczasowym wymiarze. Z kolei wariant 2 (Gleichverteilungsmodell) umożliwia spokojne stopniowe przejście na emeryturę, co również docenia wielu pracowników.
W jaki sposób oblicza się wysokość wynagrodzenia w przypadku przejścia na Altersteilzeit?
W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę, zarówno czas pracy, jak i wynagrodzenie zmniejszają się o połowę. Dodatkowo pracodawca dokłada jeszcze 20 procent kwoty obniżonego wynagrodzenia. Jest to duża korzyść w porównaniu ze zwykłym zatrudnieniem w niepełnym wymiarze godzin. Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia może być również wyższy, jeśli wynika to na przykład z układu zbiorowego pracy. Jest on zwolniony z podatku i składek na ubezpieczenie społeczne, ale z zastrzeżeniem progresji. Ponadto pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie emerytalne. Należy jednak pamiętać o tym, że bonusy takie jak Weihnachtsgeld mogą nie zostać wypłacone w czasie Altersteilzeit.
W jaki sposób Altersteilzeit wpływa na wysokość emerytury?
Ze względu na niższe wynagrodzenie pracownik wpłaca mniejszą kwotę do kasy emerytalnej, a tym samym otrzymuje niższą emeryturę. Straty są jednak umiarkowane, ponieważ pracodawcy są zobowiązani do opłacania co najmniej 80 procent dotychczasowych składek na ubezpieczenie emerytalne pracownika w okresie pracy w niepełnym wymiarze czasu poprzedzającym przejście na emeryturę.
Jak ubiegać się o przejście na Altersteilzeit?
Jeśli po rozważeniu wszystkich plusów i minusów system stopniowego przechodzenia na emeryturę okaże się dla Was korzystnym rozwiązaniem, powinniście najpierw dowiedzieć się w dziale kadr lub w radzie zakładowej, czy w Waszym przedsiębiorstwie możliwe jest zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę. „Tak jest w przypadku, gdy w danym przedsiębiorstwie obowiązuje układ zbiorowy pracy lub porozumienie zakładowe” – wyjaśnia fundacja Stiftung Warentest. Jeśli nie ma przepisów regulujących kwestię Altersteilzeit w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu zakładowym, wówczas można indywidualnie uzgodnić tę sprawę ze swoim przełożonym.
Wniosek w tej sprawie możecie złożyć wysyłając nieformalne pismo do pracodawcy. Powinny się w nim znaleźć następujące informacje:
- wariant programu (jeden z trzech modeli wymienionych w punktach powyżej)
- termin przejścia na Altersteilzeit i
- czas trwania.
Firmy często dysponują odpowiednimi formularzami do tego celu.
Źródło: www.merkur.de
