Abgeltungssteuer: co trzeba wiedzieć na temat podatku od zysków kapitałowych w Niemczech

Inwestorzy w Niemczech muszą zapłacić 25 proc. podatku od zysków kapitałowych, takich jak odsetki lub dywidendy. Wyjaśniamy, jak to działa.

Historia z przeszłości, kiedy jeszcze dużą popularnością cieszyły się książeczki oszczędnościowe: babcia Floriana prawie całe życie wpłacała pieniądze na książeczkę oszczędnościową. Po śmierci jej wnuk otrzymał w spadku 50.000 euro. Florian nie musi wpłacać ani centa, aby spadek po babci się powiększył: nawet jeśli bank płaci tylko 1,7 proc. odsetek, to i tak jest to 850 euro rocznie. Pieniądze te stanowią jego „zysk z kapitału” – i w pewnych okolicznościach Florian będzie musiał zapłacić od niego podatek. Do tego dochodzi podatek solidarnościowy i ewentualnie podatek kościelny. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.

Co kryje się pod pojęciem „zysku z kapitału”?

Najpopularniejsze rodzaje zysków z kapitału to:

• odsetki, na przykład z książeczki oszczędnościowej lub rachunku bieżącego, a także otwartego konta oszczędnościowego,
• dywidendy, na przykład z akcji, udziałów w spółdzielni lub w spółce z o.o,
• dochód z certyfikatów inwestycyjnych,
• zyski ze sprzedaży akcji lub jednostek funduszy inwestycyjnych – gdy np. akcje są kupowane tanio i sprzedawane drogo – wówczas marża zysku jest uznawana za przyrost wartości

W przypadku tych zysków kapitałowych inwestor lub właściciel musi zapłacić w Niemczech jednolity podatek w wysokości 25 proc.

Od zysku można odliczyć opłaty bankowe ponoszone przy zakupie lub koszty transakcji związane ze sprzedażą akcji. Zmniejsza to zysk, a tym samym należny podatek.

Do 2009 r. inwestorzy płacili zróżnicowany podatek od zysków kapitałowych w zależności od inwestycji.

Krytyka podatku od dochodów kapitałowych

„Podatkowy prezent dla bogatych” – tak stacja telewizyjna n-tv sformułowała swój zarzut pod adresem obowiązującego w Niemczech podatku od zysków kapitałowych. Ponieważ jest on naliczany niezależnie od całkowitego dochodu, zarówno bogatych, jak i biednych obowiązuje ta sama stawka podatkowa. W związku z tym często pada pytanie, czy podatek od zysków kapitałowych jest rzeczywiście sprawiedliwy.

Co się zmieniło od czasu wprowadzenia w Niemczech podatku od zysków kapitałowych?

Od czasu wejścia w życie podatku od zysków kapitałowych w dniu 1 stycznia 2009 r. zmieniły się dwie podstawowe rzeczy: po pierwsze, podatnicy tacy jak Florian muszą płacić jednolity 25-procentowy podatek od dochodów kapitałowych. Po drugie, inwestorzy zasadniczo nie są już zobowiązani do złożenia załącznika KAP, jeśli podatek od zysków kapitałowych został już pobrany. Jednak w niektórych przypadkach załącznik KAP musi zostać wypełniony, a w pewnych sytuacjach nawet warto go złożyć. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.

Dla Floriana i wszystkich innych podatników, podatek od dochodów kapitałowych jest bardziej przejrzysty. Przed 2009 r. niektóre zyski z kapitału podlegały opodatkowaniu, zaś inne były wolne od podatku; niektóre w pełni podlegały opodatkowaniu, inne tylko w połowie, a do wielu z nich stosowano różne stawki podatkowe. Co więcej, każdy zysk kapitałowy musiał być zadeklarowany oddzielnie na wielu formularzach zeznania podatkowego.

Obecnie jest inaczej: podatek od zysków kapitałowych jest automatycznie przekazywany do urzędu skarbowego przez niemieckie banki – tj. z miejsca, w którym powstaje zysk kapitałowy i należny podatek. Zasada ta nazywana jest podatkiem u źródła (niem. Quellensteuer). W przypadku Floriana bank, w którym założono książeczkę oszczędnościową, co roku przygotowuje zestawienie wszystkich dochodów z inwestycji i przesyła je do niego. Jednocześnie przekazuje należny podatek od zysków kapitałowych bezpośrednio do właściwego urzędu skarbowego.

Czy należy zapłacić również podatek solidarnościowy?

W rzeczywistości należny jest nie tylko podatek od dochodów kapitałowych, ale także podatek solidarnościowy (niem. Solidaritätszuschlag, w skrócie Soli). Wynosi on 5,5 proc. i jest pobierany od 25-procentowego podatku, który należy zapłacić od dochodu z inwestycji. Bez podatku kościelnego kwota podatku od rocznych odsetek zgromadzonych na książeczce oszczędnościowej Floriana wzrasta do 26,375 proc.

Podatek solidarnościowy jest obliczany przez bank lub urząd skarbowy.

Wzór na obliczenie podatku od zysków kapitałowych uwzględniającego podatek solidarnościowy jest zatem następujący:

(0,25 x 5,5)% + 25% = 26,375% 

Co z podatkiem kościelnym?

Florian jest katolikiem. Oznacza to, że oprócz podatku od dochodów kapitałowych i podatku solidarnościowego musi zapłacić także podatek kościelny od swoich dochodów z inwestycji. Ale Florian, jak każdy inny podatnik, nie musi się o nic martwić. Od 2015 r. banki uzyskują informacje o przynależności kościelnej swoich klientów z centralnego federalnego urzędu skarbowego (Bundeszentralamt für Steuern). Następnie bank automatycznie potrąca podatek kościelny z zysku z kapitału i przekazuje go do właściwego urzędu skarbowego.

Jest to skomplikowane, ponieważ podatek od dochodów kapitałowych, ktory stanowi podstawę dla obliczenia należnego podatku kościelnego, ulega wówczas zmniejszeniu. Wyjaśnimy na przykładzie, jak kształtuje się jego wysokość.

Przykład:

Florian jest katolikiem i mieszka w Nadrenii-Palatynacie. Płaci zatem 9-procentowy podatek kościelny. Załóżmy, że Florian właśnie sprzedał pakiet akcji i może zaksięgować zysk w wysokości 10.000 euro.

Normalnie Florian musiałby zapłacić 2.500 euro podatku od dochodów kapitałowych (25% x 10.000 euro) i 225 euro podatku kościelnego (9% x 2.500 euro) od swojego zysku wynoszącego 10.000 euro, czyli łącznie 2.725 euro podatku.

Dzięki obniżonej podstawie obliczenia okazują się dla niego nieco korzystniejsze:

Podatek od zysków kapitałowych = 10.000 euro : (4 + 0,09) = 2.445 euro
Podatek kościelny = 2.445 euro x 0,09 = 220 euro
A zatem łącznie 2.665 euro. To o 60 euro mniej, niż bez przysługującej mu ulgi.

Do 2015 r. inwestorzy musieli sami rozliczać się z podatku kościelnego. Istniały dwie możliwości: albo inwestor wpisywał podatek kościelny do załącznika KAP, albo wydawał stosowną dyspozycję swojemu bankowi. W tym celu inwestor musiał jednak najpierw wystąpić do banku z wnioskiem o potrącenie podatku kościelnego.

Jak wysoki jest więc całkowity podatek od zysków kapitałowych w Niemczech?

Poniższa tabela przedstawia całkowite obciążenie podatkowe związane z dochodami kapitałowymi:

W jakich przypadkach należy wypełnić załącznik KAP?

Istnieją bardzo specyficzne zyski kapitałowe, które Florian – a tym samym każdy inny podatnik – musi zawsze wykazać w swoim zeznaniu podatkowym, a mianowicie:

• z kont zagranicznych,
• ze sprzedaży ubezpieczenia na życie,
• odsetki od nadpłaconych podatków otrzymane z urzędu skarbowego,
• a także odsetki od pożyczki udzielonej osobom prywatnym.

Bank Floriana nie może zaksięgować tego dochodu z kapitału, a zatem nie może przekazać należnego od niego podatku do urzędu skarbowego. Florian musi sam poinformować urząd skarbowy o swoich zyskach kapitałowych, wykazując je w zeznaniu podatkowym. Podobnie jak w przypadku innych dochodów z inwestycji, urząd skarbowy pobiera od nich podatek w wysokości 25 proc.

Czy nadal istnieją kwoty wolne od podatku?

W Niemczech funkcjonuje kwota wolna od podatku dla osób oszczędzających, czyli Sparerpauschbetrag. Jako osoba samotna Florian może zatrzymać dla siebie 801 euro (od 2023 r. jest to 1.000 euro) ze swoich zysków kapitałowych bez konieczności płacenia podatku. Gdyby był w związku małżeńskim, oboje małżonkowie mieliby prawo do kwoty wolnej od podatku wynoszącej 1.602 euro (od 2023 r. jest to 2 000 euro). Od kwoty przewyższającej ryczałt dla oszczędzających Florian musi zapłacić 25 proc. podatku od zysków kapitałowych.

Trzeba jednak samemu ubiegać się o uwzględnienie kwoty wolnej od podatku, czy to składając wniosek we własnym banku (Freistellungsauftrag), czy też we właściwym urzędzie skarbowym (Nichtveranlagungsbescheinigung). W przeciwnym razie urząd skarbowy naliczy podatek od zysków kapitałowych od całego dochodu z inwestycji.

Jak oblicza się należny podatek od zysków kapitałowych?

Pozostańmy przy przykładzie Floriana:

• 50.000 euro oszczędności
• 1,7% odsetek, czyli zysk kapitałowy wynosi 850 euro rocznie
• należy od niego odjąć kwotę wolną Sparerpauschbetrag obowiązującą w 2022 r.: – 801 euro
• pozostały zysk kapitałowy podlegający opodatkowaniu: 49 euro
• podatek od zysków kapitałowych: 11,98 euro
• do tego dochodzi podatek solidarnościowy: 0,66 euro
• plus podatek kościelny (9%): 1,08 euro
• po uwzględnieniu dodatkowych podatków, całkowity należny podatek od zysków kapitałowych wynosi 13,72 euro