Fundacja Konrada Adenauera (Konrad-Adenauer-Stiftung, KAS) opublikowała badanie pokazujące, że obawy przed prawicowym ekstremizmem w kraju są silniejsze wśród osób bez migracyjnych korzeni niż wśród imigrantów i ich dzieci. Raport „Einwanderungsgesellschaft im Wandel” wskazuje także na różnice w postrzeganiu wojny w Ukrainie, nastawieniu do Żydów oraz w stosunku do osób homoseksualnych.
Metodologia badania — kto i kiedy był pytany?
Badanie przeprowadzono metodą reprezentatywnej ankiety w Niemczech w okresie od początku października 2024 r. do końca stycznia 2025 r. Przebadano łącznie około 3 000 osób: w tym 1 007 cudzoziemców (Ausländer) oraz 1 003 Niemców z tzw. migracyjnym tłem (osoby urodzone za granicą lub mające co najmniej jednego rodzica urodzonego za granicą). Wyniki porównano z odpowiedziami osób niemających rodzinnych więzów migracyjnych.
Strach przed prawicowym ekstremizmem — kto najbardziej zaniepokojony?
Na stwierdzenie „Prawicowy ekstremizm w Niemczech mnie przeraża”:
- 74% Niemców bez migracyjnego tła odpowiedziało twierdząco (46% „zdecydowanie”, 28% „raczej tak”),
- 66% Niemców z migracyjnym tłem wyraziło obawy,
- 55% cudzoziemców (osób bez niemieckiego obywatelstwa) zadeklarowało lęk przed prawicowym ekstremizmem.
Wśród badanych szczególnie często niepokój wyrażali respondenci z korzeniami w Turcji i w Rosji; relatywnie najmniej obawiali się respondenci pochodzenia polskiego.
Postrzeganie wojny w Ukrainie — wyraźne różnice
W ocenie tego, że to Rosja jest wyłącznie winna za wojnę na Ukrainę (od lutego 2022 r.) różnice kształtowały się następująco:
- 58% Niemców bez migracyjnego tła przypisuje całkowitą winę Rosji,
- 39% Niemców z migracyjnym tłem podziela to stanowisko,
- 38% cudzoziemców uznaje Rosję za jedynego sprawcę konfliktu.
Antysemityzm — gdzie problem jest większy?
Na pytanie o zgadzanie się ze stwierdzeniem „Żydom nie można ufać”:
- 4% Niemców bez migracyjnych korzeni zgodziło się ze sformułowaniem,
- 9% Niemców z migracyjnym tłem wyraziło zgodę,
- 10% cudzoziemców zadeklarowało podobne przekonanie.
Wyraźne zróżnicowanie widoczne jest w podgrupach pochodzeniowych: około 26% respondentów o korzeniach tureckich przyznało, że nie ufa Żydom — to wzrost w stosunku do badania z 2015 r., kiedy odsetek ten wynosił 18%. Autorzy raportu wiążą część tego wzrostu z wydarzeniami po 7 października 2023 r. i kolejnymi działaniami zbrojnymi w Strefie Gazy. Podwyższony poziom nieufności wobec Żydów stwierdzono również wśród tzw. spätaussiedler (osób powracających/pochodzenia niemieckiego z byłego ZSRR) — tu odsetek wyniósł około 18%.
Stosunek do osób homoseksualnych — postęp i opóźnienia
Badanie mierzyło także akceptację wobec homoseksualistów. Wyniki pokazują, że:
- wśród Niemców bez migracyjnego tła jedynie 7% zadeklarowało, że nie chce mieć homoseksualnych przyjaciół (to niska wartość i oznaka szerokiej akceptacji),
- wśród Niemców z migracyjnym tłem niechęć wyniosła 18%, natomiast wśród cudzoziemców 19%.
Dane wskazują na poprawę w porównaniu z poziomami sprzed dekady, ale jednocześnie na to, że akceptacja jest wciąż wyraźnie mniejsza wśród części populacji pochodzenia migracyjnego. Raport odnotowuje także, że około jedna czwarta respondentów deklarujących przynależność do islamu oraz do prawosławia nie chciałaby mieć homoseksualnych przyjaciół.
Jak oceniają życie w Niemczech? Poczucie szacunku i integracji
Pytanie „Czy generalnie lubi Pan(i) mieszkać w Niemczech?” uzyskało odpowiedź twierdzącą u ponad 90% respondentów we wszystkich analizowanych grupach — jednak w porównaniu z 2015 r. nastąpił niewielki spadek odsetka zadowolonych.
Inaczej wygląda ocena, czy czują się „zawsze traktowani z szacunkiem”:
- 37% Niemców bez migracyjnych korzeni czuje się zawsze traktowanych z szacunkiem,
- 39% Niemców z migracyjnym tłem odpowiadało „zawsze” na to pytanie,
- 52% cudzoziemców deklaruje, że czuje się zawsze traktowana z szacunkiem.
Dla porównania: w 2015 r. we wszystkich trzech grupach wartość ta wynosiła 56% — zatem badanie ukazuje tendencję spadkową w odczuciu bycia szanowanym.
Wnioski autorów i znaczenie raportu
Autorka raportu, Sabine Pokorny, i analitycy KAS podkreślają, że wyniki ilustrują złożoność relacji między różnymi grupami społecznymi w Niemczech. Kluczowe obserwacje to:
- wyższy poziom obaw przed skrajną prawicą wśród autochtonicznych Niemców, co może wynikać z przekazu medialnego, osobistych doświadczeń lub postrzegania zagrożeń;
- różnice w percepcji konfliktu na Ukrainie związane z odmiennymi źródłami informacji i historią migracyjną;
- wariacje w poziomie uprzedzeń (antysemityzm, homofobia) między grupami i w zależności od pochodzenia, z możliwym wpływem bieżących wydarzeń międzynarodowych;
- oraz spadek odczucia szacunku wobec osób z różnych środowisk w porównaniu z 2015 r.
Autorzy zwracają uwagę, że choć większość mieszkańców Niemiec deklaruje chęć dalszego zamieszkiwania w kraju, to jednak rosnące obawy i odczucia braku szacunku wymagają uwagi polityków i społeczeństwa — zwłaszcza w kontekście integracji, komunikacji międzykulturowej i przeciwdziałania radykalizmom.
źródło: welt.de
