Data zmiany czasu tegorocznej wiosny przypada w weekend 30/31 marca. W niedzielę 31 marca o godzinie 2:00 w nocy zegary cyfrowe przeskoczą od razu na godzinę 3:00. Następna zmiana czasu nastąpi jesienią: 27 października znów przestawimy zegarki – tym razem o godzinę do tyłu.
Kiedy przestawiamy zegarki?
To zapewne pytanie nr. 1. Jak najłatwiej zapamiętać kiedy i w którą stronę przestawiamy zegarki? Na pewno robimy to w ostatni weekend marca (czas letni) i w ostatni weekend października (czas zimowy). Najlepiej zapamiętać to w ten sposób: na wiosnę wystawiamy meble ogrodowe do ogródka, czyli przed drzwi, natomiast na jesieni wstawiamy je z powrotem do środka. Tak więc w tym roku w nocy z 26 na 27 października przestawimy zegarki w tył – z godziny 3 w nocy na 2. Z kolei zegarki w telefonach komórkowych powinny się same przestawić na odpowiedni czas. Jeśli chodzi o czas letni, to zegarki w roku 2024 przestawione zostały w nocy z 30 na 31 marca, z godziny drugą na trzecią.
Zmiana czasu – jak to się wszystko zaczęło?
Regulacje związane ze zmianą czasu nie są wbrew pozorom aż takie stare. W Niemczech zostały one bowiem wprowadzone 37 lat temu. Rząd Niemiec postanowił wtedy, że należy oszczędzać energię i lepiej wykorzystywać światło dzienne. Dlatego w roku 1980 wprowadzono czas letni – jako konsekwencję kryzysu naftowego wczesnych lat 70-tych. Od tej pory przestawia się w Niemczech zegarki każdego lata i każdej zimy – czyli odpowiednio wcześniej lub później rozpoczynamy dzień, bierzemy prysznic i pijemy kawę. W Polsce regulacja ta obowiązuje nieprzerwanie od roku 1983.
Co ciekawe, trzy czwarte Niemców uważa, że to całkiem zbędne. Jak pokazują ankiety różnych instytutów badawczych, wielu Niemców jest za wycofaniem zmiany czasu. Czują się źle w związku z przedłużoną lub skróconą nocą, potrzebują paru dni, żeby przestawić się i wejść w nowy rytm dnia. Tylko dlaczego właściwie tak jest? I w którą stronę przestawiamy zegarki? Poniżej postaramy się odpowiedzieć na najważniejsze pytania!
W których krajach przestawiane są zegarki?
Zegarki przestawia się w szczególności w państwach leżących w strefie umiarkowanej na północnej i południowej półkuli – pomiędzy strefą subtropikalną, a daną strefą chłodną. Do tych państw należą wszystkie kraje Unii Europejskiej. Także USA i Kanada rozróżniają czas letni i zimowy, ale przestawiają zegarki w inne dni niż Europejczycy.
Z kolei wiele państw leżących blisko równika, nigdy nie wprowadziło zmiany czasu. Tam słońce wstaje zawsze o podobnej porze – bez względu na to, czy panuje aktualnie lato, czy zima.
Pierwsza zmiana czasu miała w Niemczech miejsce w roku 1916. Niemcy wprowadziły wtedy na kilka lat czas letni, aby zaoszczędzić węgiel dla przemysłu wojennego. W Polsce pierwsza zmiana czasu miała miejsce w roku 1945.
Czy po przestawieniu czasu śpi się lepiej?
Wbrew pozorom po przestawieniu zegraków nie śpi się lepiej – mimo, że noc trwa godzinę dłużej. Jak wynika z badań magazynu zajmującego się medycyną snu, nie ma zbyt wielu dowodów na to, jakoby tej nocy spało się dłużej i lepiej. Również w kolejnych dniach wiele osób śpi tak naprawdę mniej niż zwykle, ponieważ w dalszym ciągu budzą się z przyzwyczajenia o starej porze.
Żeby przyzwyczaić się do tej dodatkowej jednej godziny, większość ludzi potrzebuje 1-2 dni, ale niektórzy też dłużej. Najtrudniej jest osobom starszym, dzieciom i osobom z zaburzeniami snu. U nich proces przestawienia się może trwać nawet tydzień. Można też odnotować różnice wśród płci – podczas badania na zlecenie kasy chorych DAK, aż 28% kobiet przyznało, że ma problem z przestawieniem się na nowy czas i tylko 16% mężczyzn.
Co pomaga na taki „mini jetlag“?
Przestawienie się na czas zimowy jest łatwiejsze, jeśli już od popołudnia zrezygnujecie z kawy i alkoholu. Także przyjęcie środków nasennych nie jest wskazane. Idealnie, jeśli wieczorem przed zmianą czasu położycie się pół godziny wcześniej. Pomoże to organizmowi dostosować się do nowego rytmu.
Jeśli chodzi o ranek po zmianie czasu, eksperci radzą naprzemienny prysznic, aby pobudzić układ krążenia. Jeśli z reguły ucinacie sobie popołudniową drzemkę, to tym razem powinniście z niej zrezygnować i w zamian udać się na spacer na świeżym powietrzu.
Jaki wpływ na zdrowie ma zmiana czasu?
Zmiana czasu na jesieni jest łatwiejsza do zniesienia niż ta na wiosnę, ponieważ nasz wewnętrzny zegar działa trochę wolniej niż 24-godzinny dzień. Dlatego łatwiej jest iść później do łóżka i później zasnąć niż położyć się wcześniej niż zwykle.
Skutki zmiany czasu mogą się objawiać zmęczeniem, zaburzeniami snu i bólami głowy. W niektórych przypadkach może nawet dojść do zaburzeń rytmu serca czy do problemów z trawieniem. Niemieckie Towarzystwo ds. Badania Snu (niem. Deutsche Gesellschaft für Schlafforschung und Schlafmedizin, w skrócie DGSM) stwierdziło na podstawie badań, że po zmianie czasu wzrasta liczba skierowań do szpitala ze względu na podejrzenie zawału.
Czy zmiana czasu może sprzyjać większej ilości wypadków na drogach?
Eksperci twierdzą, że tak. Według DGSM (Niemieckie Towarzystwo Badań Snu), zmiana czasu prowadzi do wzrostu liczby wypadków samochodowych o 8%. Także Europejski Klub Samochodowy (ACE), stwierdził na podstawie danych z Urzędu Statystycznego, że w ciągu tygodnia po zmianie czasu ma miejsce więcej groźnych wypadków. Jest to związane z zaburzonym rytmem snu.
Z kolei Związki Dzikich Zwierząt wskazują na inne niebezpieczeństwo – na lokalnych drogach łatwo o zderzenie z jeleniem lub dzikiem. Poprzez zmianę czasu wiele osób dojeżdżających codziennie do szkoły lub pracy podróżuje podczas zmierzchu – czyli wtedy, gdy dzikie zwierzęta wyruszają na poszukiwanie jedzenia. Andreas Kinser z Fundacji Niemieckich Dzikich Zwierząt mówi, że „zwierzęta nie znają zmiany czasu i kierowcy we wczesnych godzinach wieczornych muszą po prostu bardzo uważać”.
Czy zmiana czasu mimo to ma sens?
Krytycy uważają, że pierwotny cel, czyli oszczędzanie energii, nigdy nie został w Niemczech osiągnięty. Co prawda po zmianie na czas letni w marcu, lepiej wykorzystuje się światło dzienne i oszczędza prąd, ale z drugiej strony w wielu gospodarstwach domowych z kolei godzinę wcześniej włącza się ogrzewanie.
Biuro szacunkowe skutków technologicznych przy Niemieckim Bundestagu (w skrócie TAB) oceniło w zeszłym roku wraz z zewnętrznymi rzeczoznawcami różne badania na ten temat. Eksperci nie znaleźli żadnego istotnego dowodu na to, że zmiana czasu ma pozytywne skutki – ani ekonomiczne, ani zdrowotne. Ponadto oszczędność energii jest znikoma.
Czy zmiana czasu zostanie wycofana?
Zdecydowanie najbardziej udanym badaniem internetowym Unii Europejskiej było badanie dotyczące zniesienia regulacji zmiany czasu. Komisja Europejska otrzymała 4,6 mln odpowiedzi. Trzy miliony pochodziły z Niemiec. Miało to miejsce 5 lat temu (pisaliśmy o tym tutaj). Od tamtego czasu nic się jednak nie wydarzyło. Z drugiej strony Parlament Europejski wypowiedział się już w marcu 2019 roku za zniesieniem zmiany czasu. Aby jednak poprawka weszła w życie, musiałaby się na nią zgodzić większość państw UE. Jak dotąd nie osiągnięto porozumienia w tej sprawie między odpowiedzialnymi ministrami. Wdrożenie planowanego zniesienia zmiany czasu jest zatem nadal niepewne. Piłka leży aktualnie po stronie poszczególnych państw UE i to one muszą podjąć wspólną decyzję o tym, jak ewentualna zmiana czasu miałaby zostać przeprowadzona.
