Czasem choroba i utrata pracy następują po sobie. Dla osób w wieku przedemerytalnym pojawia się wówczas pytanie: czy da się „płynnie” przejść od wynagrodzenia chorobowego do zasiłku dla bezrobotnych, a potem — jeśli będzie to konieczne — do renty lub wcześniejszej emerytury, tak aby nie zostać bez środków do życia? Krótko: tak, jest to możliwe, ale trzeba znać terminy, zasady i podjąć właściwe kroki we właściwym czasie.
Pierwsze tygodnie choroby — kto płaci i jak długo?
Przez pierwsze 6 tygodni choroby to pracodawca wypłaca wynagrodzenie (Lohnfortzahlung).
Po 6 tygodniach: jeśli nadal występuje niezdolność do pracy, firma ubezpieczeniowa do której się należy wypłaca zasiłek chorobowy (Krankengeld). W tekście źródłowym podawany jest okres do 72 tygodni, o ile sytuacja tego wymaga.
Jeżeli stosunek pracy kończy się podczas pobierania Krankengeld, prawo do zasiłku chorobowego zwykle jest zachowane — pod warunkiem, że nadal istnieje lekarskie orzeczenie o niezdolności do pracy. Wskazane paragrafy SGB regulują te kwestie (§§ 44 i 46 SGB V oraz § 192 SGB V).
Zgłoszenie się jako bezrobotny — nawet podczas choroby
Nawet gdy nadal pobiera się Krankengeld, należy zgłosić się do Agentur für Arbeit (urzędu pracy) jako osoba bezrobotna. To ważne, ponieważ:
- po odzyskaniu zdolności do pracy szybciej zostaną spełnione formalne przesłanki wypłaty Arbeitslosengeld I (zasiłku dla bezrobotnych);
- zgłoszenie nie oznacza automatycznego zatrzymania zasiłku chorobowego, ale upraszcza dalsze procedury i chroni przed przerwą w zabezpieczeniu finansowym.
Koniec wypłaty Krankengeld — Aussteuerung i co dalej?
Kasy chorych informują zwykle z wyprzedzeniem (ok. 3 miesiące), że zakończą wypłatę Krankengeld — ten stan nazywany jest Aussteuerung. Gdy Krankengeld wygasa, a osoba nadal jest niezdolna do pracy, można w określonych sytuacjach otrzymać Arbeitslosengeld I przy niezdolności do pracy (w tekście źródłowym odwołano się do § 145 SGB III jako podstawy dla tej formy świadczenia). Mechanizm ten — często nazywany Nahtlosigkeitsregelung (reguła „płynnego przejścia”) — ma zapobiec „wypadnięciu” z systemu: Agentur für Arbeit może w tym okresie także przejąć opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne, zapewniając ciągłość ubezpieczenia.
WAŻNE: decyzję o przyznaniu Arbeitslosengeld przy niezdolności podejmuje Agentur für Arbeit w indywidualnej procedurze. Dlatego należy zgłosić się do agencji pracy najpóźniej po otrzymaniu informacji o Aussteuerung.
Ile wynosi Arbeitslosengeld po chorobie?
Wysokość Arbeitslosengeld I obliczana jest na podstawie dochodów sprzed wystąpienia niezdolności do pracy. Standardowo wynosi ono 60% przeciętnego netto z ostatnich 12 miesięcy przed niezdolnością; dla osób uprawnionych do zasiłku rodzinnego stawka wzrasta do 67%.
Co, jeśli nie odzyskam zdolności do pracy — renta z tytułu niezdolności (Erwerbsminderungsrente)?
Erwerbsminderungsrente przysługuje osobom, które nie osiągnęły jeszcze ustawowego wieku emerytalnego i które spełniają wymagane okresy ubezpieczeniowe. W praktyce należy być objętym ustawowym ubezpieczeniem emerytalnym w ciągu ostatnich 5 lat, z czego przynajmniej 3 lata muszą być określone jako okresy obowiązkowego ubezpieczenia — to jedna z typowych przesłanek do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Wniosek składa się do Deutsche Rentenversicherung; o przyznaniu oraz wysokości renty decydują formalne badania i ocena dokumentacji medycznej.
Wcześniejsza emerytura (Frührente) — kto i kiedy może skorzystać?
Altersrente für langjährig Versicherte (emerytura dla osób długoletnio ubezpieczonych): dostępna od około 63. roku życia, pod warunkiem posiadania co najmniej 35 lat okresów składkowych. Ta emerytura zwykle wiąże się z trwałymi potrąceniami (Abschlägen).
Kolejno, Altersrente für besonders langjährig Versicherte (emerytura dla osób szczególnie długo ubezpieczonych) to możliwość skorzystania bez potrąceń, ale wymaga znacznie dłuższego okresu składkowego – 45 lat).
Uwaga dotycząca okresów bezrobocia: jeśli osoba była bezrobotna w ciągu ostatnich 24 miesięcy przed planowaną emeryturą, to te 24 miesiące mogą nie być zaliczone jako okresy wymagane do nabycia prawa do niektórych rodzajów wcześniejszej emerytury. Wyjątki istnieją — na przykład, jeżeli pobierano Arbeitslosengeld I z powodu upadłości pracodawcy, pewne korzystne zasady zaliczeń mogą mieć zastosowanie. Okresy pobierania Arbeitslosengeld II (Bürgergeld) nie są zwykle wliczane jako okresy ubezpieczeniowe.
Czy lepiej pobierać Arbeitslosengeld niż od razu ubiegać się o wcześniejszą emeryturę?
Często ma to sens:
- Arbeitslosengeld I bywa wyższe niż przewidywana wcześniejsza emerytura i przez ten okres prowadzone są za nas składki emerytalne, co później podnosi wysokość świadczenia emerytalnego.
- Im później przejdzie się na emeryturę, tym mniejsze będą potrącenia.
- Jednakże Arbeitslosengeld I wiąże się z obowiązkiem aktywnego poszukiwania pracy i uczestniczenia w działaniach aktywizacyjnych (o ile stan zdrowia na to pozwala), co może być trudne przy poważnej chorobie.
Decyzję warto podejmować indywidualnie i po konsultacji z doradcą Agentur für Arbeit oraz przedstawicielem Deutsche Rentenversicherung.
Prawo nie może zmusić do wcześniejszej emerytury
Agentur für Arbeit nie może zmusić osoby, aby zamiast pobierania Arbeitslosengeld I złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę. To samo dotyczy Bürgergeld (Arbeitslosengeld II) — są jednak reguły dotyczące pierwszeństwa pewnych świadczeń i wyjątków (m.in. tzw. Unbilligkeitsverordnung), które mogą wpływać na kolejność i dostępność świadczeń w złożonych przypadkach.
Praktyczne wskazówki krok po kroku
- Nie odkładaj zgłoszenia do Agentur für Arbeit — zarejestruj się jako osoba bezrobotna nawet wtedy, gdy pobierasz jeszcze Krankengeld.
- Śledź powiadomienia kasy chorych — Aussteuerung jest sygnałem do kontaktu z Agentur für Arbeit.
- Rozważ wniosek o Erwerbsminderungsrente wtedy, gdy medycznie nie ma perspektyw powrotu do pełnej zdolności do pracy.
- Porównaj finansowo opcje — Arbeitslosengeld I vs. wcześniejsza emerytura (uwzględniając potrącenia oraz dalsze składki).
- Korzystaj z porad ekspertów — doradów Agentur für Arbeit oraz Deutsche Rentenversicherung, a w skomplikowanych przypadkach także prawników specjalizujących się w prawie socjalnym.
Podsumowanie
W Niemczech możliwe jest płynne przejście od zasiłku chorobowego do zasiłku dla bezrobotnych, a następnie — w określonych warunkach — do renty z tytułu niezdolności do pracy bądź do wcześniejszej emerytury. Kluczowe jest jednak: właściwe, terminowe zgłoszenie się do odpowiednich instytucji, znajomość warunków zaliczania okresów ubezpieczeniowych oraz przemyślana decyzja finansowa między Arbeitslosengeld I a ewentualną wcześniejszą emeryturą. W każdej sprawie rekomendowane są indywidualne konsultacje z doradcami odpowiednich instytucji.
źródło: t-online.de
