W niemieckich miastach coraz częściej można zobaczyć przewrócone e-hulajnogi leżące na chodnikach, ścieżkach rowerowych lub w pobliżu zaparkowanych pojazdów. Wraz ze wzrostem liczby takich incydentów pojawia się pytanie: kto odpowiada za szkody, jeśli przewrócona hulajnoga elektryczna uszkodzi cudze mienie – na przykład samochód?
E-hulajnogi w Niemczech – rosnąca liczba i koncentracja w miastach
Obecnie w Niemczech działa około 200 000 do 250 000 wypożyczanych e-hulajnóg, które są dostępne głównie w dużych miastach i aglomeracjach, takich jak Berlin, Hamburg, Monachium czy Kolonia. Głównymi operatorami na niemieckim rynku są firmy Lime, Tier, Voi oraz Bird.
Mniejsze miejscowości oraz tereny wiejskie zazwyczaj nie oferują takich usług lub robią to w bardzo ograniczonym zakresie.
Kluczowy czynnik: okoliczności zdarzenia
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez przewróconą hulajnogę elektryczną zależy od konkretnych okoliczności incydentu. W grę wchodzą trzy możliwe scenariusze:
- Odpowiedzialność ostatniego użytkownika hulajnogi.
- Odpowiedzialność operatora wypożyczalni.
- Odpowiedzialność osoby trzeciej (np. wandala).
Czy użytkownik hulajnogi odpowiada za szkody?
Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że odpowiedzialność ponosi osoba, która jako ostatnia korzystała z hulajnogi i ją zaparkowała. Jednak wyrok Sądu Rejonowego Berlin-Mitte z 9 maja 2023 r. (sygn. 151 C 60/22 V) wskazuje, że użytkownik zazwyczaj nie ponosi odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez przewróconą e-hulajnogę.
Sąd argumentował, że nie ma zastosowania ani odpowiedzialność właściciela pojazdu zgodnie z § 7 ust. 1 ustawy o ruchu drogowym (StVG), ani odpowiedzialność kierującego pojazdem (§ 18 ust. 1 StVG). E-hulajnogi są bowiem zakwalifikowane jako elektrokleinstfahrzeuge – czyli małe pojazdy elektryczne – których konstrukcja ogranicza maksymalną prędkość do 20 km/h (na podstawie § 1 eKFV – rozporządzenia o małych pojazdach elektrycznych).
Z tego powodu nie można stosować do nich analogicznie przepisów ustawy StVG – sąd nie dopatrzył się żadnej luki prawnej, która uzasadniałaby taką analogię.
Brak naruszenia obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa
Sąd stwierdził również, że zwykłe zaparkowanie hulajnogi (np. na chodniku) nie narusza obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa ruchu. Hulajnogi mogą być pozostawiane na chodnikach i nie ma prawnego obowiązku ich takiego zabezpieczania, aby w żadnym wypadku – nawet jeśli ktoś je przewróci – nie mogły wyrządzić szkody.
Odpowiedzialność użytkownika w przypadku nieprawidłowego zaparkowania
Inaczej wygląda sytuacja, gdy użytkownik nieprawidłowo zaparkuje hulajnogę. Jeśli zrobi to w sposób rażąco niedbały lub celowy – np. bez rozłożenia podpórki, na pochyłym podłożu lub w miejscu narażonym na silny wiatr – i pojazd przewróci się powodując szkodę, użytkownik może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej z tytułu niedochowania należytej staranności (§ 823 ust. 1 niemieckiego kodeksu cywilnego – BGB).
Czy operator wypożyczalni może być odpowiedzialny?
Drugą stroną, która może ponosić odpowiedzialność, jest firma wypożyczająca e-hulajnogi. Ponieważ przepisy ustawy StVG nie mają w tym przypadku zastosowania, jedyną możliwą podstawą prawną jest ponownie § 823 ust. 1 BGB – czyli naruszenie obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa.
Jeśli hulajnoga przewróciła się z powodu wady technicznej – np. uszkodzonego stojaka lub innych problemów wynikających z braku konserwacji – operator może zostać uznany za winnego. W takiej sytuacji szkoda powstała na skutek niewłaściwego utrzymania floty, co wiąże się z odpowiedzialnością cywilną.
Odpowiedzialność osób trzecich
E-hulajnogi bardzo często stoją nieużywane przez wiele godzin lub dni. Jeśli osoba trzecia – np. wandal – umyślnie lub z rażącą nieostrożnością przewróci hulajnogę, a ta uszkodzi zaparkowany samochód, to właśnie ta osoba ponosi odpowiedzialność.
W takim przypadku może to być zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i karna (np. za zniszczenie mienia).
Co zrobić w razie szkody?
W przypadku uszkodzenia samochodu lub innego mienia przez przewróconą e-hulajnogę, należy działać szybko i metodycznie:
- Dokumentacja: Sporządź zdjęcia miejsca zdarzenia, uszkodzonego pojazdu i przewróconej hulajnogi.
- Świadkowie: Zanotuj dane świadków, którzy widzieli zdarzenie lub zachowanie sprawcy.
- Zgłoszenie: Powiadom policję oraz firmę wypożyczającą hulajnogę.
- Kontakt z ubezpieczycielem: Właściciel uszkodzonego pojazdu powinien jak najszybciej zgłosić szkodę do swojego ubezpieczyciela.
Podsumowanie
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez przewróconą e-hulajnogę w Niemczech nie jest automatyczna i zależy od wielu czynników. Kluczowe znaczenie mają okoliczności zdarzenia: sposób zaparkowania, ewentualne wady techniczne pojazdu oraz udział osób trzecich.
Dlatego warto zawsze zwracać uwagę, gdzie i jak pozostawiamy e-hulajnogę – nie tylko ze względu na przepisy, ale także z troski o innych użytkowników przestrzeni publicznej.
