Niezależnie od tego, czy pracownik sam chce odejść z firmy, czy zostaje zwolniony, w obu przypadkach obowiązują w Niemczech stosowne okresy wypowiedzenia stosunku pracy.
W USA zasada „hire & fire” jest powszechną praktyką, pracownika można zatrudnić w krótkim czasie, a jednocześnie szybko się go pozbyć. W Niemczech zwolnienia są traktowane inaczej. Wyjątkiem jest rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia: tu nie ma konieczności oczekiwania na to, aż drogi pracodawcy i pracownika się rozejdą.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech zależy od okresu zatrudnienia
Co do zasady, jeżeli pracownik został w Niemczech zwolniony przez pracodawcę, okres wypowiedzenia jest uzależniony od długości okresu zatrudnienia tegoż pracownika w danym przedsiębiorstwie.
Jednak pracownicy powinni być świadomi najważniejszych kwestii dotyczących okresów wypowiedzenia nie tylko w przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. Nawet jeśli sami chcą zakończyć swój stosunek pracy – niezależnie od tego, czy zaakceptowali nową ofertę zatrudnienia, czy obecna praca jest dla nich niesatysfakcjonująca, czy też po prostu chcą coś zmienić w swoim życiu zawodowym – istnieją pewne aspekty związane z wypowiedzeniem umowy o pracę w Niemczech, które należy mieć na uwadze.
Ile wynosi ustawowy okres wypowiedzenia umowy o pracę w Niemczech?
Ustawowy okres wypowiedzenia stosunku pracy wynosi w Niemczech cztery tygodnie do 15. lub do końca miesiąca kalendarzowego. Im dłużej pracownik jest zatrudniony przez pracodawcę, tym dłuższe są okresy wypowiedzenia. Jednak według Alexandra Brederecka, prawnika specjalizującego się w prawie pracy, wydłużenie okresów wypowiedzenia stosownie do stażu pracy osoby zatrudnionej w danym zakładzie odnosi się tylko do pracodawcy. „Niemniej jednak, w umowie o pracę można uzgodnić zastosowanie wydłużonych okresów wypowiedzenia także w odniesieniu do pracownika.”
Ustawowe okresy wypowiedzenia obowiązujące pracodawców*
Czas trwania zatrudnienia | Okres wypowiedzenia |
---|---|
Od 0 do 6 miesięcy (okres próbny) | 2 tygodnie |
Od 7 miesięcy do 2 lat | 4 tygodnie do 15. lub do końca miesiąca kalendarzowego |
2 lata | 1 miesiąc do końca miesiąca kalendarzowego |
5 lat | 2 miesiące do końca miesiąca kalendarzowego |
8 lat | 3 miesiące do końca miesiąca kalendarzowego |
10 lat | 4 miesiące do końca miesiąca kalendarzowego |
12 lat | 5 miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego |
15 lat | 6 miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego |
20 lat | 7 miesięcy do końca miesiąca kalendarzowego |
*§ 622 ust. 3 niemieckiego kodeksu cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch, BGB)
Przykład:
Aby pracownik mógł opuścić swoje dotychczasowe miejsce pracy w wybranym przez siebie czasie, ważne jest, aby złożył wypowiedzenie w określonym dniu. Załóżmy, że jest to koniec miesiąca, pracownik pracuje w firmie od sześciu lat i chce odejść z pracy w dniu 30 września. W tym przypadku pracodawca musi otrzymać wypowiedzenie umowy najpóźniej 31 lipca, ponieważ zgodnie z przepisami prawa okres wypowiedzenia po pięciu latach zatrudnienia w danej firmie wynosi dwa miesiące. W związku z tym trwa on od 1 sierpnia do 30 września.
Jednak okresy te mogą również opierać się na indywidualnych ustaleniach i różnić się od tych wynikających z przepisów prawnych. W związku z tym konieczne jest przeanalizowanie umowy o pracę lub układu zbiorowego pracy mającego zastosowanie do danego stosunku pracy. Okresów wypowiedzenia określonych w kodeksie pracy nie można jednak skrócić, a jedynie je wydłużyć. Ponadto, pracodawca nie może dla siebie ustanowić krótszego okresu wypowiedzenia niż dla pracownika.
W każdym przypadku musi zostać jasno określone, kiedy wypowiedzenie ma wejść w życie. Dla własnej pewności można w dokumencie użyć sformułowania „tak szybko, jak to możliwe” (niem. „zum nächstmöglichen Zeitpunkt“) zamiast określonej daty.
Jaki jest okres wypowiedzenia podczas okresu próbnego w Niemczech?
Wyjątek od wyżej opisanych zasad ma zastosowanie wobec umowy zatrudnienia na okres próbny. W czasie jej trwania pracownik lub pracodawca może wypowiedzieć umowę w ciągu dwóch tygodni – niezależnie od daty złożenia wypowiedzenia. Po upływie sześciu miesięcy zaczyna się naliczać staż pracy w danej firmie.
Okres wypowiedzenia ustalony w umowie o pracę
Bardzo często zdarza się jednak, że w umowie o pracę przewidziany jest okres wypowiedzenia odbiegający długością od tego przedstawionego w ustawie. Czas ten może zostać przedłużony i wynosić na przykład trzy lub sześć miesięcy i określać możliwą datę jego złożenia – na przykład na koniec kwartału. Istnieje również możliwość przedłużenia lub skrócenia okresu wypowiedzenia w umowach zbiorowych. Jeżeli jednak przepisy tam zawarte są sprzeczne z zapisami zawartymi w umowie o pracę, to stosuje się te przepisy, które są korzystniejsze dla pracownika.
Warto jednak zaznaczyć, że małe firm zatrudniające mniej niż 20 pracowników mogą zwalniać pracowników każdego dnia miesiąca – tutaj również obowiązuje okres czterech tygodni.
Jakie przepisy mają zastosowanie wobec umów o pracę na czas określony?
Jeśli stosunek pracy i tak jest ograniczony w czasie, wówczas nie ma możliwości jego wypowiedzenia w zwykłym trybie. Po wygaśnięciu umowy o pracę automatycznie uznaje się ją za rozwiązaną. Pracodawca i pracownik mogą jednak wypowiedzieć umowę w trybie nadzwyczajnym przed upływem terminu jej obowiązywania.
Jakie zasady obowiązują w odniesieniu do układu zbiorowego pracy w Niemczech?
Jeżeli umowa o pracę, ustawodawstwo lub układ zbiorowy pracy przewidują różne okresy wypowiedzenia, wówczas zastosowanie ma ten, który jest korzystniejszy dla pracownika. Ekspert w dziedzinie prawa pracy Alexander Bredereck wyjaśnia, że „jeśli pracownik zostaje zwolniony przez swojego szefa, wówczas może skorzystać z najdłuższego przysługującego mu okresu wypowiedzenia.” Natomiast „jeśli to pracownik chce odejść z firmy, może wybrać najkorzystniejszy dla siebie okres wypowiedzenia.” Jeśli jednak w umowie o pracę został uzgodniony dłuższy okres, to wówczas ten ostatni ma zastosowanie. Niemniej jednak, warto w takim przypadku sprawdzić, czy ustalenia te są skuteczne pod względem prawnym.
Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę uznaje się w Niemczech za złożone?
Wypowiedzenie umowy o pracę musi być sporządzone w formie pisemnej. Jest ono uznawane za złożone dopiero wtedy, gdy pismo dotrze do osoby, której wypowiada się umowę. Zwykle wypowiedzenie musi dotrzeć do odbiorcy w określonym terminie – np. na koniec miesiąca. W przeciwnym wypadku okres wypowiedzenia rozpocznie swój bieg dopiero w kolejnym miesiącu.
Jeżeli pracodawca lub pracownik osobiście wręczy wypowiedzenie, okres ten rozpoczyna się od momentu przekazania pisma. W przypadku przesłania pocztą, staje się ono skuteczne dopiero wtedy, gdy adresat jest w stanie się z nim zapoznać. Jak zaznacza Alexander Bredereck, „otrzymanie wypowiedzenia nie może zostać udaremnione – na przykład poprzez umyślne nieodebranie pisma o wypowiedzeniu.”
Prawnik podkreśla, że dzień otrzymania zawiadomienia jest ważny nie tylko dla rozpoczęcia biegu terminu wypowiedzenia, ale również dla ewentualnego wniesienia powództwa o ochronę przed wypowiedzeniem (niem. Kündigungsschutzklage). Pracownik ma na to bowiem zaledwie trzy tygodnie.
Czy ma zastosowanie data podana w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy?
Data podana w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę nie ma znaczenia dla okresu wypowiedzenia. Wskazuje ona tylko dzień, w którym sporządzono pismo. Początek okresu wypowiedzenia zależy od sformułowań zawartych w umowie o pracę oraz od daty otrzymania wypowiedzenia. Dlatego też nie jest ważne to, jaka data widnieje na wypowiedzeniu, a jedynie to, aby zostało ono doręczone w odpowiednim terminie.
Co się dzieje w przypadku, gdy odbiorca nie zauważy listu z wypowiedzeniem w swojej skrzynce pocztowej?
Generalnie przyjmuje się fakt zapoznania się odbiorcy z korespondencją pocztową w ciągu jednego dnia. Jeśli jednak pracownik otrzyma wypowiedzenie w sobotni wieczór około godziny 23:00, zakłada się, że dotrze ono do niego dopiero w poniedziałek rano. Jest to uzasadnione tym, że odbiorca nie musi oczekiwać nadejścia korespondencji w okresie od soboty wieczorem do poniedziałku rano, a zatem nie musi też wtedy sprawdzać swojej skrzynki pocztowej.
Co dzieje się w przypadku, gdy pracownik przebywa na urlopie w momencie nadejścia wypowiedzenia?
Przypuśćmy, że pracownik jest na urlopie i nie opróżnia swojej skrzynki pocztowej, a otrzymał wypowiedzenie o rozwiązaniu stosunku pracy. W takim przypadku orzecznictwo zakłada, że skrzynka pocztowa jest w tym czasie regularnie opróżniana – nawet podczas nieobecności pracownika – np. przez sąsiadów lub krewnych. Jeżeli jednak z powodu urlopu pracownik nie dotrzyma terminu na wniesienie powództwa o ochronę przed wypowiedzeniem, może ubiegać się o zezwolenie na jego wniesienie w późniejszym terminie.
Jakie są konsekwencje niezachowania okresu wypowiedzenia przez pracownika w Niemczech?
Według Alexandra Brederecka, jeśli pracownik nie przestrzega okresu wypowiedzenia, to musi zapłacić karę, pod warunkiem, że tak uzgodniono w umowie o pracę. „Wysokość kary nie może przekroczyć jednego miesięcznego wynagrodzenia brutto”, mówi prawnik. Jeśli umowa o pracę nie przewiduje kary za tego typu naruszenie umowy, ale pracownik odchodzi z firmy wcześniej niż po upływie uzgodnionego okresu wypowiedzenia, pracodawca może żądać odszkodowania. Jednak w praktyce jest to trudne do wyegzekwowania. Jak mówi specjalista od prawa pracy, który od 22 lat zajmuje się głównie sprawami związanymi z ochroną przed wypowiedzeniem: „Jeszcze nie spotkałem się z przyznaniem odszkodowania, o które ubiegał się pracodawca.”
Jak opuścić w Niemczech firmę przed końcem okresu wypowiedzenia?
Jeśli pracownik postanowił odejść, musi pracować do końca okresu wypowiedzenia. Dopiero wtedy kończy się stosunek pracy. Jeśli jednak pracownik chce odejść z pracy jeszcze przed upływem tego okresu – na przykład dlatego, że otrzymał nową posadę, którą może objąć w każdej chwili – istnieje możliwość wcześniejszego odejścia z aktualnego stanowiska, a mianowicie w drodze umowy rozwiązującej stosunek pracy.
W tym przypadku ważne jest jednak, aby zgodził się na to zarówno pracownik, jak i pracodawca. Wynika to z faktu, że w przeciwieństwie do wypowiedzenia, umowa rozwiązująca określony stosunek prawny nie jest wypowiedzeniem stosunku pracy przez jedną ze stron. W odróżnieniu od wypowiedzenia, takie porozumienie nie jest obwarowane okresami wypowiedzenia i może oznaczać praktycznie natychmiastowe rozwiązanie stosunku pracy.
Jednak umowa rozwiązująca stosunek pracy nie musi być inicjowana wyłącznie przez pracownika; taka propozycja może paść również ze strony przedsiębiorstwa. W przypadku wyrażenia zgody na podpisanie umowy rozwiązującej stosunek pracy pracownik traci jednak prawo do zasiłku dla bezrobotnych przez okres do dwunastu tygodni po zakończeniu stosunku pracy, o ile pracownik „przyczynia się do swojego bezrobocia nie mając ku temu istotnych powodów”.
Oto podsumowanie najważniejszych kwestii związanych z wypowiedzeniem umowy o pracę w Niemczech:
- Ustawowy okres wypowiedzenia wynosi cztery tygodnie do 15. lub do końca miesiąca kalendarzowego.
- W okresie próbnym umowa o pracę w Niemczech może zostać rozwiązana w ciągu dwóch tygodni.
- Umowy o pracę na czas określony nie przewidują rozwiązania stosunku pracy w trybie zwykłym.
- Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy jest uznawane za złożone, gdy pismo dotrze do osoby, z którą rozwiązuje się stosunek pracy.
- Nie jest istotne to, jaką datą opatrzone jest pismo o wypowiedzeniu, a jedynie to, czy wypowiedzenie zostało złożone w stosownym terminie.
- Jeśli pracownik naruszy przepisy dotyczące okresu wypowiedzenia, musi zapłacić karę umowną, o ile została ona przewidziana w umowie o pracę.
- Istnieje możliwość wcześniejszego opuszczenia firmy w drodze podpisania umowy rozwiązującej stosunek pracy.
Ciekawi mnie co się dzieje w przypadku gdy w zawartej umowie o pracę jest zapis określający okres wypowiedzenia np 4 miesiące. Czy nadal ma tu zastowowanie przytoczona w aktykule tabela , czy zapis w umowie?
zapis w umowie, bo jest korzystniejszy dla pracownika niż przepisy kodeksowe
kolego tylko tabela i na nia sie powoloj !!!
To teraz zagadka z wyższej półki. Mój mąż podpisał umowę o pracę z okresem czasu próbnego 4 tygodnie, po upływie tego czasu, umowa na czas nieokreślony. Po czym po 4 miesiącach pracy dostaje wypowiedzenie z 7-dniowym czasem wypowiedzenia, przy czym owe 7 dni obejmują czas w którym jest na urlopie. Tak więc w czwartek 29.11 idzie do pracy, informują go o siedmiodniowym wypowiedzeniu (gdzie urlop ma wypisany na 02.11) a czas zakończenia umowy opisują na dzień 08.11… Co tu nie gra???? Sprawa poszła do sądu. Ktoś ma jakieś prognozy?
Witam, a jak wygląda sprawa z pójściem na chorobowym w czasie wypowiedzenia.
Tzn, otrzymałem wypowiedzenie np dnia 8.12 które obowiązuje od następnego miesiąca 14.01 i w ten sam dzień zgłosiłem ten fakt do Agencji Pracy, że dostałem wypowiedzenie.
I czy idąc w następnym tygodniu na chorobowe do końca dnia kiedy wypowiedzenie umowy jest ważne tzn 14.01 mógłbym mieć przez to problemy z racji tego, że zgłosiłem ten fakt Agencji Pracy? Czy wie ktoś jak to mniej więcej wygląda od strony prawnej i chciałby wspomóc?
Pozdrawiam.
Witam, mam takie pytanie. Jeśli pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim i został zwolniony w trakcie jego trwania. Co dalej?
A no nic, jeśli powodem zwolnienia nie było pójście na chorobowe, to w niemieckim prawie wszystko działa jakbyś nie była na chorobowym.