Oszustwo w zakresie czasu pracy: w Niemczech grozi za to natychmiastowe zwolnienie!

Oszustwo w zakresie czasu pracy nie jest w Niemczech traktowane jako drobne przewinienie. Jeśli pracownik świadomie narusza zasady, może zostać zwolniony w trybie natychmiastowym. Niestety nie każdy pracownik zdaje sobie sprawę z tego, że popełnia oszustwo dotyczące czasu pracy. Warto jednak przypomnieć znaną zasadę, która brzmi: „nieznajomość prawa szkodzi”. Zgodnie z nią nie można zasłaniać się nieznajomością normy prawnej. Z tego artykułu dowiecie się, co warto wiedzieć na temat oszustw związanych z czasem pracy i Waszych obowiązków jako pracowników w Niemczech…

Definicja oszustwa w zakresie czasu pracy

Oszustwo w zakresie czasu pracy ma miejsce wtedy, gdy pracownik nie przestrzega ustalonego czasu pracy, a mimo to otrzymuje pełne wynagrodzenie. Podpisując umowę o pracę, obie strony zgadzają się na jej warunki i są zobowiązane do realizacji określonych w niej obowiązków.

Umyślne lekceważenie obowiązków umownych przez pracowników jest oszustwem w zakresie czasu pracy. Pracownik nie wykonuje swoich zadań w wyznaczonym czasie, a tym samym pracodawca, który wypłaca mu wynagrodzenie za ten czas, jest oszukiwany.

Naturalnie nie można każdej drobnostki uznać za poważne oszustwo związane z czasem pracy. Nie musicie od razu obawiać się konsekwencji wynikających z prawa pracy, jeśli spóźnicie się kilka minut lub rozproszycie się na dwie minuty z powodu spraw prywatnych. Możecie pójść na kawę lub porozmawiać ze współpracownikami na tematy niezwiązane z pracą, nie popełniając oszustwa w zakresie czasu pracy i nie obawiając się o to, że zostaniecie za to ukarani.

Czynniki decydujące o tym, że doszło do nadużycia w zakresie czasu pracy

W ocenie tego, czy mamy do czynienia z oszustwem w zakresie czasu pracy, decydujące znaczenie mają dwa czynniki: intencje leżące u podstaw danego zachowania oraz waga czynu:

Naruszenie czasu pracy

W zasadzie każde naruszenie postanowień umowy o pracę jest traktowane jako naruszenie czasu pracy. Innymi słowy, jeśli zaspaliście rano i dlatego pojawiliście się w pracy z półgodzinnym opóźnieniem, dopuściliście się naruszenia przepisów dotyczących czasu pracy. Zazwyczaj takie jednorazowe zdarzenie nie pociągnie za sobą żadnych konsekwencji, zwłaszcza jeśli uchodzicie za rzetelnego pracownika.

W przypadku drobnych naruszeń czasu pracy i jednorazowych sytuacji pracodawcy zazwyczaj przymykają oko lub jedynie krótko komentują sprawę.

Oszustwo dotyczące czasu pracy

Decydujące znaczenie ma to, czy było to umyślne działanie. Pracownik, który świadomie narusza przepisy umowy dotyczące czasu pracy, popełnia oszustwo w tym zakresie. Chodzi mu o to, by pracodawca płacił za czas, w którym on świadomie nie wykonuje obowiązków wynikających z umowy.

Regularne spóźnianie się (np. w godzinach szczytu w ruchu ulicznym) również podpada pod oszustwo dotyczące czasu pracy, ponieważ pracownik ewidentnie nie podejmuje niezbędnych środków zaradczych, które umożliwiłyby mu przestrzeganie ustalonych godzin.

Konsekwencje oszustw w zakresie czasu pracy

W przypadku rzeczywistego oszustwa dotyczącego czasu pracy firmy reagują natychmiast i podejmują kroki wynikające z prawa pracy. Jeśli zachodzi podejrzenie popełnienia oszustwa w zakresie czasu pracy, istnieją dwie możliwości.

• Upomnienie

Upomnienie jest jak sygnał ostrzegawczy. Pracodawca skorzysta z niego, jeśli zakłada, że Wasze postępowanie wynikało z niewiedzy i/lub w zależności od wagi przewinienia. W tej kategorii mieści się np. spóźnienie do pracy lub brak zaświadczenia lekarskiego w pierwszym dniu choroby, ponieważ pracownik założył, że wystarczy, że dostarczy je w trzecim dniu roboczym.

• Wypowiedzenie umowy o pracę

W przypadku poważnych oszustw w zakresie czasu pracy należy spodziewać się nawet zwolnienia z pracy. Jest to bardzo prawdopodobne, jeśli pracownik ewidentnie próbuje wmówić pracodawcy, że przepracował określoną ilość godzin. Także w sytuacji, gdy pracownik mimo otrzymanego upomnienia nadal postępuje w sposób sprzeczny z umową o pracę, musi się liczyć z rozwiązaniem stosunku pracy.

Pracodawcy, którzy nie mogą z całkowitą pewnością udowodnić oszustwa w zakresie czasu pracy, mają możliwość zwolnienia pracownika na podstawie podejrzenia.

W przypadku oszustw dotyczących czasu pracy zwolnienie następuje często bez zachowania okresu wypowiedzenia, więc w grę wchodzi zwykle sąd pracy. Ten podejmuje decyzje w zależności od indywidualnego przypadku. Decydujące dla orzecznictwa są dostępne dowody i ocena, czy oparta na zaufaniu relacja między pracodawcą a pracownikiem została trwale zaburzona. W razie wątpliwości nawet długi staż pracy w firmie nie może być czynnikiem łagodzącym.

Przykłady oszustw związanych z czasem pracy

Nie każde przewinienie dotyczące czasu pracy jest automatycznie uznawane za oszustwo w tym zakresie. Mimo to należy zachować ostrożność i zawsze pamiętać, za co – i za jaki czas pracy – otrzymujecie wynagrodzenie. Różnego rodzaju oszustwa dotyczące czasu pracy są bardziej powszechne niż się to wielu osobom wydaje. Pracodawca ma tzw. prawo do wydawania poleceń, w związku z czym przydziela Wam zadania, które wchodzą w zakres Waszych obowiązków określonych w umowie o pracę. Jeśli w czasie pracy zajmujecie się innymi sprawami, może to być uznane za oszustwo w zakresie czasu pracy. Oto przykłady.

Zajęcia, które normalnie wykonuje się w czasie wolnym

Jeśli nie pracujecie, macie czas wolny – przynajmniej z punktu widzenia pracodawcy. Dlatego powinniście powstrzymać się od wykonywania czynności, które ewidentnie kojarzą się z wypoczynkiem. Mowa tu o surfowaniu w internecie, wysyłaniu SMS-ów, prywatnych czatach w mediach społecznościowych, ale także o rozmowach telefonicznych z rodziną czy czytaniu gazety. Wszystkie te czynności można uznać za oszustwo w zakresie czasu pracy, ponieważ ewidentnie nie zajmujecie się wtedy jedną rzeczą: pracą.

Notoryczne spóźnienia

Każdemu może zdarzyć się kilkuminutowe spóźnienie raz na jakiś czas, ale jeśli regularnie spóźniacie się do pracy, może to być uznane za poważne oszustwo w zakresie czasu pracy. Chociaż na pozór jest to drobne przewinienie – czasem jest to tylko 5 minut spóźnienia, czasem kwadrans – to w perspektywie kilku tygodni pracodawca płaci za kilka godzin pracy, w czasie których tak naprawdę pracownik był nieobecny. Wymówki takie jak korki czy opóźnienia wynikające z korzystania z komunikacji miejskiej nie są usprawiedliwieniem. Ryzyko z tym związane ponoszą pracownicy i to oni są odpowiedzialni za punktualne dotarcie do miejsca pracy.

Zbyt długie przerwy

Przerwy są niestety krótkie, ale trzeba przestrzegać ustalonych reguł. Przedłużanie przerw stanowi oszustwo w zakresie czasu pracy. Dotyczy to również przerw, na które nie wyrażono zgody, np. przerw na palenie. Pracodawcy mogą zażądać, aby ten czas został odrobiony lub aby pracownicy wychodzili na papierosa tylko w trakcie oficjalnych przerw.

Buddy punching, czyli odbijanie karty przez współpracowników w przypadku spóźnienia lub innej sytuacji

Buddy punching to zjawisko polegające na tym, że jeden z pracowników odbija kartę swojego współpracownika, tym samym fałszując informacje na temat godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy. Jeśli Wasz kolega nadal szuka miejsca parkingowego, podczas gdy Wy już odbijacie za niego kartę i w ten sposób manipulujecie systemem rejestracji czasu pracy, to nie tylko Wasz współpracownik popełnia oszustwo w zakresie czasu pracy, ale również Wy jesteście współwinni. To samo dotyczy sytuacji, w której wychodzicie z pracy wcześniej i dajecie koledze kartę, aby formalnie wyglądało na to, że byliście w pracy do samego końca.

Nieuczciwie zgromadzone nadgodziny

W zasadzie obie strony umowy powinny starać się zapobiegać powstawaniu nadgodzin. Jednak niektórzy pracownicy celowo starają się pracować w nadgodzinach – przy czym tak naprawdę w ogóle nie wykonują w tym czasie obowiązków służbowych. Chcą w ten sposób pokazać swoje zaangażowanie oraz zyskać możliwość uzyskania później dnia wolnego w zamian za nadgodziny lub rekompensaty finansowej. I tak na przykład godzina między oficjalnym końcem pracy a umówionym spotkaniem na mieście upływa im na wyjątkowo dokładnym sprzątaniu biurka lub innym sposobie zabijania czasu.

Udowodnienie oszustwa w zakresie czasu pracy

Jeśli firma chce rozwiązać umowę o pracę z powodu naruszenia obowiązku przestrzegania czasu pracy, musi udowodnić oszustwo dotyczące czasu pracy. W teorii wydaje się to proste, ale w praktyce często jest trudne do wykazania. Prawdziwy dowód można zazwyczaj zdobyć tylko wtedy, gdy pracownik zostanie bezpośrednio przyłapany na oszustwie dotyczącym czasu pracy. Na przykład, gdy szef natknie się na pracownika w trakcie prywatnej rozmowy telefonicznej lub zobaczy, że odbija on kartę za innego współpracownika. Ale nawet to może nie być wystarczającym uzasadnieniem dla zwolnienia z pracy w trybie natychmiastowym.

Wyrok w sprawie oszustw dotyczących czasu pracy

Taki pogląd wyrazili również sędziowie w sprawie, w której pracodawca wystąpił z powództwem przeciwko pracownikowi. Ten ostatni został dwukrotnie przyłapany na głębokim śnie w pokoju socjalnym, choć w tym czasie powinien był pracować.

Pracodawca chciał go zwolnić za oszustwa związane z czasem pracy i domagał się zgody rady zakładowej w tej sprawie, ale spotkał się z odmową. Zdaniem sędziów, rozwiązanie stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia było zbyt dotkliwą karą – zwłaszcza biorąc pod uwagę długi, ponad 20-letni staż pracy. W opinii sądu nieprzestrzeganie czasu przerwy nie może być automatycznie uznane za oszustwo w zakresie czasu pracy (Sąd Pracy w Siegburgu, sygn. akt 4 BV 56/16 G).

Oszustwa dotyczące czasu pracy dokonywane przez pracodawcę

Niestety, zdarzają się również oszustwa dotyczące czasu pracy dokonywane przez pracodawcę. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy pracodawca nie płaci pracownikom za cały czas pracy. Taka sytuacja ma miejsce również wtedy, gdy pracownik nie może wziąć wolnego za pracę w nadgodzinach.

W przypadku kadry kierowniczej o odpowiednio wysokich dochodach dopuszczalna jest sytuacja, w której nie otrzymują oni wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach. Niedozwolone jest jednak jakiekolwiek manipulowanie w systemie rejestracji czasu pracy jeśli np. pracownik wykonuje swoją pracę po godzinach, a pracodawca nie chce, aby było to wykazane w ewidencji czasu pracy. W takich przypadkach należy zwrócić się do rady zakładowej.

Podejrzenie oszustwa w zakresie czasu pracy: oto co możecie zrobić

Jak zareagować i co zrobić w przypadku podejrzenia o oszustwa związane z czasem pracy? Odpowiedź zależy od tego, w jakim stopniu zarzut pracodawcy jest uzasadniony: jeśli coś jest na rzeczy, to przede wszystkim powinniście przeprosić. Możecie też krótko wyjaśnić dlaczego doszło do naruszeń – gdy będziecie długo się tłumaczyć, wcale nie będzie to brzmiało bardziej wiarygodnie.

Jeśli podejrzenie oszustwa w zakresie czasu pracy jest bezpodstawne, spróbujcie porozmawiać z szefem. Przedstawcie swój punkt widzenia i wysłuchajcie, co ma do powiedzenia Wasz przełożony. Gdy jest to nieporozumienie, powinno się udać wyjaśnić sprawę. Jeśli okaże się, że (nieumyślnie) zrobiliście coś niewłaściwego, powinniście jeszcze raz przeprosić i zapewnić, że to już się nie powtórzy.

Jeżeli natomiast podejrzenie szefa jest całkowicie bezpodstawne – lub gdy jest to wręcz przypadek oszustwa w zakresie czasu pracy ze strony pracodawcy – warto mieć pod ręką jak najdokładniejszą ewidencję swoich godzin pracy. Codziennie zapisujcie godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy. W ten sposób w razie pojawienia się zarzutów będziecie mogli od razu wykazać, kiedy nad czym pracowaliście.