Niemiecka umowa o pracę – oto co musicie o niej wiedzieć!

Umowa o pracę jest umową, która zawierana jest między pracodawcą a pracownikiem i uzasadnia stosunek pracy oraz reguluje wzajemne stosunki prawne. Rozróżnia się umowę o pracę na czas określony i na czas nieokreślony. Podczas gdy stosunek pracy w przypadku umowy o pracę na czas określony kończy się w określonym w niej terminie bez konieczności złożenia wypowiedzenia, to stosunek pracy w przypadku umowy na czas nieokreślony obowiązuje bezterminowo. Należy zwrócić uwagę, że już przy zawieraniu umowy musi zostać podany jej rodzaj, czyli czas jej trwania. Określenie czasu trwania umowy, które zostało podane już po rozpoczęciu pracy jest nieważne [zgodnie z decyzją Sądu Pracy w Iserlohn, ArbG Iserlohn, 19.05.2009, 5 Ca 1806/08].

Zawarcie umowy o pracę w Niemczech

Zasadniczo istnieją trzy opcje zawarcia umowy o pracę w Niemczech:

• pisemnie
• ustnie
• za pomocą tzw.: „milczącej zgody” (niem. stillschweigend) – pracownik podejmuje pracę, a pracodawca się temu nie sprzeciwia

Umowa na czas określony musi zawsze zostać zawarta w formie pisemnej, zgodnie z § 14 Abs. TzBfG.

Z tego miejsca radzimy, abyście każdą umowę zawierali w formie pisemnej i to tak szczegółowo, na ile to tylko możliwe, aby uniknąć niepotrzebnych przykrości w przyszłości. Zgodnie z niemiecką ustawą dowodową (niem. Nachweisgesetz), pracodawca i tak jest zobowiązany, aby określone warunki pracy przedstawić pracownikowi właśnie w formie pisemnej.

Do podpisania umowy o pracę zobowiązany jest zarówno pracownik jak i pracodawca, przy czym ten ostatni może być reprezentowany przez zastępcę. Należy mieć na uwadze, że ewentualny zastępca (np. szef personalny), musi posiadać odpowiednie pełnomocnictwo, z którego ewidentnie wynika, że działa w imieniu pracodawcy.

Niedozwolone są w Niemczech następujące umowy o pracę:

• te zawierane z osobami, które nie ukończyły 14 roku życia
• umowy, które są niegodne z ustawą o zwalczaniu pracy na czarno (Gesetz zur Bekämpfung der Schwarzarbeit)
• umowy zawierane z agencją pracy tymczasowej, która nie posiada niezbędnych pozwoleń [LArbG Düsseldorf, 26.07.2012, 15 Sa 336/12]

Jeśli z jakichś powodów, umowa o pracę zostanie zawarta mimo naruszenia, któregoś z powyższych punktów, wtedy taka umowa uznawana jest za nieważną.

Oprócz tego za nieważne uznawane są w Niemczech także następujące umowy:

• te, które uchybiają dobrym obyczajom, co jednak w praktyce zdarza się bardzo rzadko
• gdzie przy ich zawieraniu stwierdzi się u jednej ze stron (bądź u obu) niezdolność do czynności prawnych
• przy których w trakcie zawarcia, zastępca pracodawcy nie dysponuje odpowiednimi pełnomocnictwami
• które można prawomocnie zakwestionować

Jakie informacje musi zawierać niemiecka umowa o pracę?

Czas pracy (Arbeitszeit): w umowie o pracę musi być uwzględniony regularny tygodniowy czas pracy. W większości niemieckich przedsiębiorstw praktykowane jest 35 lub 40 godzin pracy tygodniowo. Zgodnie z ustawą o czasie pracy, dzienny czas pracy może przekroczyć 8 godzin tylko w wyjątkowych sytuacjach .

Czas trwania umowy (Befristung): Pracodawca określa, czy umowa zawarta zostanie na czas określony czy nieokreślony. Umowy na czas określony sporządzane są standardowo maksymalnie na 2 lata i mogą w tym czasie zostać przedłużone 3 razy. Jeśli istnieje istotny powód, dla którego umowa może zostać zawarta na czas określony (np. zastępstwo na czas urlopu wychowawczego innego pracownika), wtedy pracodawca może odejść od tej reguły.

Wynagrodzenie (Gehalt): wynagrodzenie brutto podane jest jako pensja miesięczna lub roczna. Obok płacy podstawowej, można tu wliczyć także świadczenia zależne od wyników, takie jak np. dodatki czy premie. Jeśli nie jest to inaczej uregulowane, to pensja musi wpłynąć na Wasze konto najpóźniej ostatniego dnia roboczego każdego miesiąca.

Choroba (Krankheit): wystarczy, że w umowie będzie wskazanie na ustawę dot. wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (niem. Entgeltfortzahlungsgesetz). Ta ustawa mówi, że pracownik musi poinformować o swojej chorobie tak szybko, jak jest to możliwe (najlepiej zadzwonić z samego rana do pracy) i że pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia choremu pracownikowi przez sześć tygodni (jeśli choroba będzie trwała tak długo). Umowne odstąpienie od tej reguły możliwe jest tylko na korzyść pracownika – czyli np. jeśli dzięki umowie taryfowej ustalony został dłuższy okres wypłaty pensji, niż jest to przewidziane ustawowo.

Wypowiedzenie (Kündigung): w niemieckiej umowie o pracę określone jest, w jakim czasie obie strony mogą zakończyć stosunek pracy. Po okresie próbnym są to – o ile nie zostało inaczej ustalone – 4 tygodnie do 15. albo do ostatniego dnia roboczego w miesiącu kalendarzowym. Wystarczy wskazanie ustawy o ochronie pracowników przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem umowy o pracę (niem. Kündigungsschutzgesetz). Czasami ustalane są też dłuższe okresy wypowiedzenia, np. na koniec kwartału.

Praca dodatkowa (Nebentätigkeit): Pracodawca może zażądać w umowie, żeby pracownik podał informację o ewentualnej pracy dodatkowej. Zasadniczo można pracować jednocześnie gdzie indziej – w dni wolne, podczas urlopu czy wieczorami.

Miejsce pracy (Arbeitsort): zazwyczaj siedziba pracodawcy jest też miejscem wykonywania pracy przez pracownika. Jeśli istnieje potrzeba częstej zmiany miejsca pracy albo częstych podróży, to powinno to także zostać uwzględnione w umowie o pracę.

Okres próbny (Probezeit): jest częścią wielu umów o pracę. Podczas okresu próbnego, pracodawcy i pracownicy mogą sprawdzić, czy spełniły się ich oczekiwania. Okres próbny trwa zazwyczaj 6 miesięcy, czasem w przypadku bardziej kompleksowych zadań może to być nawet 9 miesięcy. Podczas okresu próbnego obie strony mają 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. Zgodnie z ustawą, można zrezygnować z okresu próbnego.

Obowiązek zachowania tajemnicy (Schweigepflicht): nawet jeśli ten punkt nie jest oddzielnie wymieniony w umowie, to mimo wszystko jesteście zobligowani do zachowania tajemnicy jako pracownik i nie ujawniania wewnątrzzakładowych tajemnic przedsiębiorstwa.

Zajęcie (Tätigkeit): opis pracy i stanowiska powinny być możliwie jak najdokładniej ujęte w umowie o pracę. Jeśli sformułowania są bardzo ogólne, istnieje duże prawdopodobieństwo, że do Waszych obowiązków będą należały zadania, z którymi się w ogóle nie liczyliście.

Nadgodziny (Überstunden): zdarza się, że poprzez umowę jesteście zobowiązani do świadczenia nadgodzin, jeśli wykonanie pracy w standardowym czasie jest niemożliwe. Jednak wtedy powinna zostać wyjaśniona kwestia wynagrodzenia za nadgodziny: czy będziecie je mieli zapłacone i w jakiej wysokości? Czy zostaną zrekompensowane dniami wolnymi?

Urlop (Urlaub): zgodnie z ustawą regulującą kwestie urlopu, pracownik ma prawo do 20 dni urlopu w roku, jeśli pracuje 5 dni w tygodniu (w przypadku 6 dni pracujących, ma prawo do 24 dni urlopu). W umowach taryfowych często ustalone jest nawet więcej dni urlopu. Także w standardowej umowie o pracę można uzgodnić więcej urlopu. Jeśli z kolei w umowie jest mniej dni urlopowych niż przewiduje to ustawa, wtedy taka klauzula jest nieważna – nawet jeśli obie strony ją podpisały.

Zerwanie umowy (Vertragsbruch): co się stanie, jeśli pracownik zerwie umowę, np. jeśli tuż przed podjęciem pracy zdecyduje się jednak na inne stanowisko? Powinno to zostać zawarte w umowie o pracę. Zwykle stosuje się karę finansową w wysokości wynagrodzenia, do końca okresu wypowiedzenia. Jeśli  zerwanie umowy nie nastąpi pisemnie, wtedy sąd pracy decyduje o konsekwencjach takiego zachowania.

Strony umowy (Vertragsparteien): w umowie o pracę musi być zaznaczone, między jakimi stronami zawarta jest umowa – nazwiska, adresy oraz informacja, kto jest pracodawcą a kto pracownikiem – inaczej umowa jest nieważna.

Zakaz konkurencji (Wettbewerbsverbot): pracownik nie może stanąć do walki konkurencyjnej z pracodawcą, dopóki trwa stosunek pracy między nimi.

Prawo pracy w Niemczech

Na temat poszczególnych regulacji, takich jak urlop w Niemczech, czy Krankengeld, przeczytacie w naszym dziale prawnym, w rubryce poświęconej niemieckiemu prawie pracy:

Dojczland.info: Niemieckie prawo pracy

Niemiecka umowa o pracę – wzór

Oto jak może wyglądać przykładowa umowa o pracę po niemiecku:

Wypowiedzenie umowy o pracę po niemiecku

We wzorach pism znajdziecie między innymi wzór wypowiedznia umowy o pracę po niemiecku.