Czy osoby bezrobotne w Niemczech są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym?

Utrata pracy jest dla większości ludzi bardzo nieprzyjemnym doświadczeniem. Pewnym pocieszeniem dla osób bezrobotnych w Niemczech jest to, że przynajmniej nie muszą się martwić o ubezpieczenie zdrowotne. Jest jednak kilka rzeczy, o których należy pamiętać.

Przede wszystkim, o czym wielu zapomina, o zmianie statusu musicie poinformować swój zakład ubezpieczeń zdrowotnych – i to niezależnie od tego, czy posiadacie ubezpieczenie prywatne, czy państwowe.

Chociaż pracodawca również ma obowiązek zgłoszenia kasie chorych faktu rozwiązania stosunku pracy, mogą wystąpić opóźnienia w tym zakresie. A ponieważ zapewnienie nieprzerwanej ochrony ubezpieczeniowej leży w Waszym własnym interesie, na wszelki wypadek lepiej samemu powiadomić kasę chorych o zmianie statusu.

W jaki sposób bezrobotni w Niemczech są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym?

Wszystko zależy od tego, czy w okresie zatrudnienia byliście ubezpieczeni w ramach funkcjonującego w Niemczech ustawowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych, jak również od tego, ile macie lat. Bezrobotni, którzy otrzymują zasiłek dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I lub Bürgergeld, pozostają w systemie państwowego ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli już wcześniej byli w taki sposób ubezpieczeni.

Także ci, którzy nie pracują i nie otrzymują zasiłków z Arbeitsagentur lub Jobcenter, mogą skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia: minimalna składka za członkostwo w ustawowej kasie chorych wynosi obecnie około 155 euro.

Jak wygląda sytuacja osób ubezpieczonych prywatnie, które straciły pracę?

Inaczej to wygląda, jeśli dotąd posiadaliście prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Po utracie pracy musicie zdecydować, czy chcecie przejść do ustawowej kasy chorych, czy też pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu (zob. poniżej).

Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona również od wieku: jeśli macie ponad 55 lat, musicie pozostać w systemie prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli macie mniej niż 55 lat i zarejestrujecie się jako osoby bezrobotne, musicie w okresie pozostawania bez pracy być objęci ubezpieczeniem państwowym. Możecie jednak zostać zwolnieni z tego obowiązku, jeśli przez okres pięciu lat poprzedzających utratę pracy byliście stale ubezpieczeni prywatnie.

Na złożenie wniosku o zwolnienie z obowiązku ubezpieczenia macie trzy miesiące od momentu otrzymania pierwszego zasiłku dla bezrobotnych. Wniosek należy złożyć w ustawowej kasie chorych.

W takim przypadku jednak musicie pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym przez cały okres bezrobocia. Agentur für Arbeit pokrywa jedynie koszty, które zostałyby poniesione, gdybyście podlegali ubezpieczeniu państwowemu.

W grę wchodzi również posiadanie obowiązkowego ubezpieczenia z małżonkiem

Alternatywnie możecie przejść do ustawowej kasy chorych i jednocześnie zawrzeć z prywatną kasą chorych umowę, na mocy której później będziecie mogli powrócić do prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego na tych samych warunkach (tzw. Anwartschaftsversicherung).

Inna możliwość: dopóki nie macie dochodów lub są one niskie, możecie ewentualnie posiadać obowiązkowe ubezpieczenie razem ze współmałżonkiem objętym ustawowym systemem ubezpieczenia społecznego. Jeśli otrzymujecie zasiłek dla bezrobotnych Bürgergeld, a wcześniej byliście ubezpieczeni prywatnie, to musicie nadal pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Przez jaki okres czasu po wypowiedzeniu umowy o pracę jest się nadal objętym ubezpieczeniem zdrowotnym?

Zasadniczo obowiązuje następująca zasada: po wypowiedzeniu umowy o pracę jesteście ubezpieczeni w ustawowej kasie chorych przez jeden miesiąc, bez konieczności opłacania składek. Od drugiego miesiąca składki płaci Agentur für Arbeit.

Jeśli otrzymujecie odprawę, zazwyczaj sami musicie opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne do momentu rozpoczęcia wypłaty świadczeń z urzędu pracy. W przypadku prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego koszty są ponoszone tak długo, jak długo nie zrezygnujecie z ubezpieczenia. W związku z tym do czasu otrzymania świadczeń musicie sami płacić składki lub wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z mocą wsteczną i przejść do ustawowej kasy chorych.

Kto płaci za ubezpieczenie zdrowotne w przypadku ALG I?

Koszty te pokrywa urząd pracy (Arbeitsagentur). Począwszy od drugiego miesiąca przejmuje on koszty ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli postanowicie złożyć wniosek o zwolnienie z obowiązku ubezpieczenia i pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym, wówczas urząd pracy zapłaci taką samą kwotę, jaką musiałby przekazać ustawowej kasie chorych.

Urząd pracy przekazuje pieniądze bezpośrednio do prywatnej kasy chorych. Jeśli kwota ta nie wystarcza na pokrycie Waszej składki, musicie sami dopłacić różnicę.

Warto się wtedy zastanowić nad zmianą taryfy prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego na tańszą. Taryfa podstawowa odpowiada pod względem kosztów i świadczeń ustawowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Kto płaci za ubezpieczenie zdrowotne w przypadku Bürgergeld?

Jeżeli otrzymujecie zasiłek dla bezrobotnych Bürgergeld i posiadacie ustawowe ubezpieczenie zdrowotne, wówczas jego koszty pokrywa Jobcenter. Jeśli w okresie poprzedzającym pobieranie zasiłku Bürgergeld byliście ubezpieczeni prywatnie, pozostajecie w systemie prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. Dopłata do prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego wynosi maksymalnie połowę kwoty wynikającej z tzw. taryfy podstawowej.

W przypadku przejścia na taryfę podstawową prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego nie ponosicie żadnych dodatkowych kosztów. Jeśli pozostaniecie przy dotychczasowej taryfie, będziecie musieli sami pokryć brakującą kwotę składki.

Kto płaci za ubezpieczenie zdrowotne w okresie zawieszenia wypłaty zasiłku (niem. Sperrzeit)?

W okresie zawieszenia wypłaty zasiłku nadal płacone są składki zarówno na prywatne, jak i ustawowe ubezpieczenia zdrowotne. Arbeitsagentur i Jobcenter przejmują opłacanie składek na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne od początku okresu pobierania zasiłku lub od drugiego miesiąca okresu zawieszenia wypłaty zasiłku. Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne trwa jeszcze przez miesiąc bez płacenia składek, do momentu gdy koszty te zaczną być ponoszone przez Arbeitsagentur lub Jobcenter.

Osoby posiadające prywatne ubezpieczenie zdrowotne przechodzą automatycznie na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne, mogą jednak złożyć wniosek o zwolnienie z tego obowiązku i pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Aby uniknąć dodatkowych kosztów, zaleca się przejście na taryfę podstawową prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Odpowiada ona w przybliżeniu zakresowi usług świadczonych w ramach ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego. Jednak trzeba pamiętać o tym, że prywatne ubezpieczenie zdrowotne wymaga stałego opłacania składek – nawet wtedy, gdy nie otrzymuje się zasiłku.

Ile kosztuje ustawowe ubezpieczenie zdrowotne w przypadku braku dochodów?

Składka na ustawową kasę chorych pobierana jest zawsze jako procent od dochodu brutto. Jeśli jednak nie macie żadnych dochodów, kasy chorych jako podstawę obliczenia składki biorą pod uwagę wtedy tak zwaną minimalną granicę wymiaru składki (niem. Mindestbemessungsgrenze), która wynosi aktualnie 1.096,67 euro. Składka na ubezpieczenie wynosi wtedy poniżej 200 euro miesięcznie (w zależności od stawek wybranej kasy chorych).

Jak wygląda sytuacja w przypadku osób, które przed utratą pracy posiadały prywatne ubezpieczenie zdrowotne?  

Osoby, które były ubezpieczone prywatnie, w momencie utraty pracy automatycznie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w ustawowej kasie chorych. Mają jednak możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z obowiązku ubezpieczenia i pozostania przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Mają na to trzy miesiące od rozpoczęcia pobierania zasiłku dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I.

Wniosek należy złożyć w ustawowej kasie chorych. Inaczej jest w przypadku osób pobierających zasiłek Bürgergeld – one nadal pozostają przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym. To samo dotyczy osób bezrobotnych, które ukończyły już 55 lat.

Czy bezrobotnym opłaca się zmieniać instytucję ubezpieczeniową?

Warto zmienić ubezpieczyciela, jeśli z jakiegoś powodu nie jesteście zadowoleni ze swojej obecnej kasy chorych lub jeśli chcecie skorzystać ze specjalnych dodatkowych świadczeń, których Wasza kasa chorych nie oferuje.

Zmiana może się opłacić także wtedy, gdy wybierzecie kasę chorych, która nie pobiera dodatkowej składki, dzięki czemu ubezpieczenie jest tańsze.

Czy można przejść z prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne?

Przejście z prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne jest możliwe, jeśli pobieracie zasiłek dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I. Zostaniecie wtedy automatycznie objęci ustawowym ubezpieczeniem zdrowotnym – przynajmniej wtedy gdy macie mniej niż 55 lat.

Od momentu ukończenia 55. roku życia zmiana jest wykluczona. To samo dotyczy sytuacji, gdy po utracie pracy zaczniecie od razu pobierać zasiłek dla bezrobotnych Bürgergeld. W tych przypadkach nadal objęci jesteście prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Warto wówczas rozważyć przejście na taryfę podstawową prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w celu obniżenia kosztów składek.

Bezrobotni absolwenci a ubezpieczenie zdrowotne

W okresie kształcenia studenci są objęci ubezpieczeniem zdrowotnym rodziców. Warto jednak zawczasu dowiedzieć się, jak zapewnić sobie ochronę ubezpieczeniową po ukończeniu studiów.

W pewnych okolicznościach możliwa jest kontynuacja ubezpieczenia w ramach ubezpieczenia rodzinnego. Jeśli jako absolwenci złożą wniosek o zasiłek Bürgergeld, Jobcenter przejmie opłacanie składek na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne lub na podstawową taryfę prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Jeśli nie otrzymują zasiłku, pozostaje im ubezpieczać się dobrowolnie. Tak czy inaczej, należy zgłosić zmianę statusu do odpowiedniej instytucji ubezpieczeniowej i poszukać optymalnego rozwiązania.