Urlop powinien służyć odpoczynkowi i rekreacji pracowników. W obecnej sytuacji urlop wypoczynkowy stoi pod znakiem zapytania, jednak finansowy dodatek urlopowy od pracodawcy (niem. Urlaubsgeld) z pewnością wspomógłby domowe budżety nadszarpnięte kryzysem. Kto ma w Niemczech prawo do tego dodatku i czy jest on opodatkowany? Czy pracodawca jest zobowiązany do wypłacania takiego wsparcia? I jakie prawa w tej kwestii posiadają rodzice małych dzieci?
Jaka jest różnica między wynagrodzeniem za urlop (niem. Urlaubsentgelt) a dodatkiem urlopowym (niem. Urlaubsgeld)?
Dodatek urlopowy w Niemczech, czyli w języku niemieckim Urlaubsgeld, to dodatkowe świadczenie wypłacane pracownikom udającym się na urlop. Urlaubsgeld nie należy mylić z wynagrodzeniem wypłacanym podczas urlopu, z niemieckiego Urlaubsvergütung (zwane również Urlaubsentgelt). Wynagrodzenie wypłacane podczas urlopu jest uregulowane ustawą o urlopie (niem. Bundesurlaubsgesetz), która stanowi, że każdy pracownik ma prawo do płatnego urlopu.
Z drugiej strony nie istnieje w Niemczech przepis, który regulowałby dodatek urlopowy. Skąd zatem wiadomo, kto ma do niego prawo?
Dodatek urlopowy w Niemczech wynikający z umowy o pracę
Prawo do dodatku urlopowego może wynikać z regulacji zawartej w umowie o pracę. Decydujące jest w jaki sposób klauzula została sformułowana w umowie. W przypadku kiedy zawiera ona informację, iż płatność jest dobrowolna i może zostać w każdej chwili odwołana, prawo do dodatku urlopowego może zostać w każdym momencie cofnięte. Jeśli klauzula jest jednak sformułowana niezrozumiale i zawiera sprzeczne informacje, to może być ona uznana z tego powodu za nieważną i prawo do dodatku urlopowego może być dane mimo jej istnienia.
Zgodnie z wyrokiem Federalnego Sądu Pracy (Bundesarbeitsgericht) samo określenie płatności jako „dobrowolna” nie jest wystarczające, aby ją ewentualnie wykluczyć (wyrok z dnia 11.04.2000; sygnatura akt 9 AZR 255/99). Sąd stwierdza w wyroku, iż jeśli dodatkowe płatności są jasno określone w umowie o pracę i znana jest ich wysokość, to ewentualne umieszczenie klauzuli o dobrowolności płatności mija się z celem i powoduje, iż jest ona nieważna zgodnie z § 307 ustęp 1 zdanie 2 BGB (Bürgerliches Gesetzbuch, pol. kodeks cywilny).
Urlaubsgeld wynikający z regulacji taryfowych
Prawo do dodatku urlopowego może oprócz tego wynikać ze zbiorowego układu pracy (der Tarifvertrag). W tym wypadku sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. W pierwszej kolejności zbiorowy układ pracy musi zawierać fragment, w którym zawarta jest regulacja przewidująca Urlaubsgeld. Oprócz tego Tarifvertrag musi znajdować zastosowanie w odniesieniu do umowy o pracę. Oznacza to, iż musi on być ogólnie obowiązujący, bądź zobowiązywać pracodawcę i pracownika. Pracownik musi być zatem członkiem związku zawodowego (die Gewerkschaft), a pracodawca organizacji pracodawców, które zawarły odpowiednią umowę. W tej sytuacji zaleca się zasięgnięcie informacji w związku zawodowym, który będzie również wiedział czy istnieje ewentualna regulacja przewidująca dodatek urlopowy.
Urlaubsgeld wynikający z dotychczasowego postępowania pracodawcy
W przypadku kiedy dodatek urlopowy nie jest uregulowany w umowie o pracę, ani nie wynika z regulacji taryfowych, istnieje jeszcze jedna możliwość na istnienie jego zasadności. Mianowicie w sytuacji kiedy pracodawca wypłacał dodatek urlopowy przez dłuższy okres czasu. Niemieckie orzecznictwo sądowe mówi o okresie minimum 3 lat. Przy czym płatność musiała mieć miejsce regularnie, tzn. w tym samym czasie i w tej samej wysokości lub na podstawie tego samego wyliczenia.
Kiedy wypłacany jest dodatek urlopowy w Niemczech?
Nie istnieje jednolity termin wypłaty dodatku urlopowego. W przypadku istnienia odpowiedniej regulacji w umowie o pracę lub w zbiorowym układzie pracy, termin wypłaty można znaleźć w tekście umowy. Płatność ma najczęściej miejsce pod koniec maja bieżącego roku.
Ile wynosi dodatek urlopowy w Niemczech?
Dla wielu pracowników sam fakt otrzymania finansowego dodatku urlopowego ma niezwykle istotne znaczenie. Jednak jego wysokość jest równie ważna – to jednak pozostaje już w gestii pracodawcy. Ponieważ nie jest to dodatek regulowany prawnie, ustalenie jego wysokości pozostaje po stronie pracodawcy i jest kwestią negocjacyjną.
W wielu niemieckich firmach dodatek urlopowy obliczany jest na podstawie miesięcznego wynagrodzenia i stanowi jego procentową część. Firmy w różny sposób rozwiązują tą kwestię. Jedne wypłacają stałą kwotę dodatku urlopowego, inne wypłacają określoną kwotę na każdy dzień urlopu. Można to regulować na różne sposoby.
Oto ile może wynieść Urlaubsgeld w Niemczech w zależności od rejonu Niemiec, w którym jesteśmy zatrudnieni (źródło: Hans-Böckler-Stiftung, „Deutschland in Ost und West”):
| Rodzaj przemysłu | Zachód | Wschód |
|---|---|---|
| Przemysł drzewny / tworzyw sztucznych | 2 450 euro | 1 492 euro |
| Przemysł przetwórstwa papieru | 2 272 euro | 2 112 euro |
| Przemysł metalowy | 2 235 euro | 1 983 euro |
| Przemysł poligraficzny | 1 874 euro | 1 980 euro |
| Handel samochodami | 1 748 euro | 1 691 euro |
| Branża ubezpieczeniowa | 1 543 euro | 1 543 euro |
| Sprzedaż detaliczna | 1 290 euro | 1 168 euro |
| Przemysł budowlany | 1 282 euro | 1 282 euro |
| Przemysł chemiczny | 1 200 euro | 1 200 euro |
| Sprzątanie budynków | 831 euro | 775 euro |
| Przemysł włókienniczy | 792 euro | 625 euro |
| Handel hurtowy | 644 euro | 409 euro |
| Przemysł cukierniczy | 414 euro | 267 euro |
| Hotel / Restauracje | 240 euro | 190 euro |
| Rolnictwo | 225 euro | 155 euro |
Termin wypłaty dodatku urlopowego w Niemczech
Kwestia terminu wypłaty dodatku urlopowego również pozostaje po stronie pracodawcy. Zazwyczaj zależy to od układu zbiorowego lub treści umowy o pracę. Zwykle te dokumenty regulują terminy wypłaty wynagrodzeń i dodatków finansowych. W przypadku poszczególnych przedsiębiorstw jest to również uzależnione od praktyk stosowanych w latach poprzednich – jeśli płatność była zawsze realizowana w marcu, to można się jej spodziewać w tym samym terminie w kolejnych latach. Jednak pieniądze mogą być także wypłacane proporcjonalnie za każdy wykorzystany dzień urlopu.
Czy pracownicy muszę zwrócić wynagrodzenie za niewykorzystany urlop w przypadku rozwiązania stosunku pracy?
Na to pytanie można odpowiedzieć na podstawie konkretnego przypadku – jeżeli pracownik otrzymał dodatek urlopowy w kwietniu, a kilka tygodni później odchodzi z firmy (po złożeniu wypowiedzenia i odpowiedniego dokumentu z właściwym okresem wypowiedzenia), to czy pracodawcy mogą żądać zwrotu otrzymanego dodatku? Taka sytuacja może mieć miejsce tylko wtedy, kiedy dodatki finansowe wypłacane są jako premia lojalnościowa, jednak zdarza się to niezwykle rzadko. Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku choroby. Jeśli pracownik przez dłuższy czas jest nieobecny w firmie, to anulowanie wypłaty dodatku urlopowego musi zostać wyraźnie uzgodnione i zatwierdzone.
Czy dodatek urlopowy jest wolny od podatku?
Nie, pracownicy muszą odprowadzić podatki również od dodatku urlopowego, o ile jego suma nie jest równa lub niższa limitu, który obecnie wynosi 156 euro na pracownika. Jeśli pracownik jest w związku małżeńskim i posiada dzieci, to kwota wolna od podatku wzrasta o 104 euro na partnera/partnerkę i o 52 euro na każde dziecko.
Ile urlopu należy się w Niemczech?
Zachęcamy również do przeczytania artykułu, w którym wyjaśniamy ile dni urlopu przysługuje w Niemczech: Ile dni urlopu przysługuje w Niemczech?
